ΔΗΛΩΣΗ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ: Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν ιστολόγο έχουν τύχει επιμελούς επιστημονικής επεξεργασίας, όμως δεν αποτελούν ούτε δύνανται να θεωρηθούν ως νομικές συμβουλές επί συγκεκριμένου ζητήματος. Κατά συνέπεια, ουδεμία ευθύνη φέρουμε έναντι των αναγνωστών του παρόντος σε περίπτωση χρήσης των πληροφοριών αυτών σε νομικά τους ζητήματα.
ΕΝΑ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟ αλλά χρήσιμο ΑΡΘΡΟ του Πάνου Καπώνη, στο 8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ φοιτητών φαρμακευτικής στο Μέγαρο Μουσικής στην Αθήνα στις 11 Μαϊου 2008. «ΦΑΡΝΑΚΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ»
Στις 22-12-2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέφυγε στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (τώρα ΔΕΕ), κατά της Ιταλικής Δημοκρατίας (υπόθεση C-531/06), που δημοσιεύτηκε στην EEC 42/19/24-2-2007, μετά την επίσημη αντίδραση των Ιταλικών Αρχών που δικαιολόγησαν το υπάρχον ιδιοκτησιακό καθεστώς των φαρμακείων – επικαλούμενες λόγους δημοσίου συμφέροντος – και ζητά να αρθεί η απαγόρευση απόκτησης, από φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν πτυχίο φαρμακευτικής ή από εταιρείες των οποίων τα μέλη δεν είναι φαρμακοποιοί, μεριδίων συμμετοχής σε ιδιωτικά φαρμακεία, υποστηρίζοντας ότι η απαγόρευση αυτή παραβαίνει τις διατάξεις των άρθρων 43 & 56 της Συνθήκης ΕΕ. Έτσι για πρώτη φορά, μέσα στην ρευστότητα των κοινοτικών ρυθμίσεων για τα φαρμακεία, θίχτηκε από την Ευρ. Επιτροπή το θέμα της επιχειρηματικότητας των φαρμακείων, σε αντίθεση με το πλούσιο νομοθετικό έργο της ΕΕ, που ρυθμίζει το χονδρεμπόριο, το οποίο τα τελευταία χρόνια, έχει εμπλουτισθεί με ενδιαφέρουσα νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρ, Κοινοτήτων και του Ευρ, Πρωτοδικείου.
Συγκεκριμένα το άρθρο 43 αναφέρεται στην απαγόρευση περιορισμών στην ελευθερία εγκαταστάσεως πολιτών ή εταιρειών από την μία χώρα στην άλλη, ενώ το άρθρο 56 η απαγόρευση περιορισμών στις κινήσεις κεφαλαίων και πληρωμών.
Άρθρο 43(49) [1] : «Στο πλαίσιο των κατωτέρω διατάξεων, οι περιορισμοί της ελευθερίας εγκαταστάσεως των υπηκόων ενός κράτους μέλους στην επικράτεια ενός άλλου κράτους μέλους απαγορεύονται. Η ελευθερία εγκαταστάσεως περιλαμβάνει την ανάληψη και την άσκηση μη μισθωτών δραστηριοτήτων, καθώς και τη σύσταση και τη διαχείριση επιχειρήσεων, και ιδίως εταιρειών κατά την έννοια του άρθρου 54, δεύτερη παράγραφος, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται από τη νομοθεσία της χώρας εγκαταστάσεως για τους δικούς της υπηκόους, με την επιφύλαξη των διατάξεων του κεφαλαίου της παρούσας Συνθήκης που αναφέρονται στην κυκλοφορία κεφαλαίων.
Άρθρο 56(63) [2] : «1. Στα πλαίσια των διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου, απαγορεύεται οποιοσδήποτε περιορισμός των κινήσεων κεφαλαίων μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών.
2. Στα πλαίσια των διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου, απαγορεύονται όλοι οι περιορισμοί στις πληρωμές μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών». Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη, αφορά τις εθνικές νομοθεσίες και για εμάς, το Εθνικό μας φαρμακευτικό δίκαιο. Όσο ακραία νέο-φιλελεύθερη κι αν φαίνεται η άποψη της ΕΕ, άλλο τόσο συντηρητικό και ανελεύθερο είναι το νομικό καθεστώς που διέπει στην Ελλάδα την επιχειρηματικότητα του φαρμακείου. Τι σημαίνει αυτό ;
Κάνοντας μια αναδρομή, μπορεί να παρατηρήσει κάποιος ότι, η λέξη «εταιρεία» δεν απαντάται στο φαρμακευτικό δίκαιο, τουλάχιστον μέχρι και το 1976, με εξαίρεση μία διάταξη του ΑΝ 1384/1938, η οποία αναφέρεται σε …. Ανώνυμες εταιρείες φαρμακείων. Η φαρμακευτική νομοθεσία, από το έτος 1932, όταν ακόμη η νομοθεσία αυτή για πρώτη (και τελευταία φορά), κωδικοποιήθηκε [3] με τον Ν. 5607/1932, ο οποίος εξακολουθεί να ισχύει με τις κατά καιρούς τροποποιήσεις και καταργήσεις διατάξεων του, σε κανένα νομοθέτημα της καθόλου φαρμακευτικής νομοθεσίας, δεν υπάρχει αναφορά στον νομικό όρο «εταιρεία» ή έστω με παραπομπή στον εμπορικό νόμο. [4] Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι, από το 1942 και μετά, οι φαρμακοποιοί που διατηρούσαν φαρμακείο, μπορούσαν να συστήσουν «συνεταιρισμό» με άλλα πρόσωπα, δηλαδή να προσλάβουν συνεταίρο. [5] Αυτό σήμαινε ότι – πέρα από τις δεσμεύσεις που επέβαλε η τότε φαρμακευτική νομοθεσία – μπορούσαν να ιδρύσουν εταιρεία. Η έννοια δηλαδή ήταν, η της ενώσεως προσώπων, που απαντάται στον «Εμπορικό Νόμο», δηλαδή της ιδρύσεως εταιρείας. Η εμπλοκή όμως της φαρμακευτικής νομοθεσίας με το εμπορικό δίκαιο ανάγεται στις αρχές του 19ου αιώνα. Μέχρι το έτος 1967-1968, είχε επικρατήσει μία πιο φιλελεύθερη – απ’ ότι σήμερα – άποψη ως προς την δυνατότητα χρησιμοποιήσεως όλων των εταιρικών τύπων, προσωπικών και κεφαλαιουχικών, δηλαδή υπήρχαν φαρμακεία και φαρμακαποθήκες, όχι μόνον με την μορφή των ομορρύθμων ή ετερορρύθμων εταιρειών, αλλά και της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης. Μερικές δε φαρμακευτικές επιχειρήσεις φαρμακείων, λειτουργούσαν με την μορφή της ανώνυμης εταιρείας. Μάλιστα δε, το 1951 το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους [6] ότι, οι συσταθείσες ανώνυμες φαρμακευτικές εταιρείες δύνανται να συνεχίσουν νόμιμα την λειτουργία τους, καθ’ όσον, λόγω της παρόδου μακρού χρόνου από την σύσταση και λειτουργία τους. Δεν είναι δυνατή νόμιμα η ανάκληση των πράξεων της Διοικήσεως. Με τις οποίες συνεστήθησαν. Το δε περίεργο είναι, ότι σε ένα από τα λίγα κείμενα για το δίκαιο «περί φαρμακείων», αναφέρεται σχετική διάταξη [7] (άρθρο 14 Α.Ν. 1384/1938), σύμφωνα με την οποία αναγνωρίζονται «τα φαρμακεία τα αποτελούντα ανωνύμους εταιρείας ως νομίμως λειτουργούντα». Αυτό το προϊσχύσαν νομικό πλαίσιο [8] για τις φαρμακευτικές εταιρείες εκμετάλλευσης φαρμακείων, έδινα την δυνατότητα στις επιχειρήσεις των φαρμακείων ναι φαρμακαποθηκών να αναπτυχθούν ισότιμα με τις λοιπές εμπορικές επιχειρήσεις, χωρίς να επηρεάζονται, ως προς την εταιρική τους μορφή, από τις ειδικές διατάξεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας, οι οποίες εξ άλλου, αποτελούν εξαιρέσεις από τους τιθέμενους βασικούς νομικούς κανόνες του αστικού και εμπορικού δικαίου. Πράγματι, συγκριτικά θεωρώντας το ελληνικό και ευρωπαϊκό εμπορικό [εταιρικό] δίκαιο, παρατηρούμε ότι, στην νομική επιστήμη δεν είναι πρωτόγνωρο ειδικές διατάξεις να παρεκκλίνουν από τις βασικές διατάξεις και να υπερισχύσουν αυτών, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της φαρμακευτικής νομοθεσίας, σε σχέση με το εμπορικό δίκαιο. Ούτε είναι περίεργο το γεγονός ότι ο νομοθέτης, θέτει περιορισμούς με τέτοιες ειδικές διατάξεις σε ειδικούς εταιρικούς τύπους, όπως τα τελευταία χρόνια στις σύγχρονες χρηματοπιστωτικές εταιρείες [9] (τραπεζικές, χρηματοδοτικής μίσθωσης – leasing -ασφαλιστικές, factoring-forfaiting, μεταφορών κ.α. Σε αυτήν την κατηγορία λοιπόν, των ειδικών δηλαδή τύπων, υπάγονται κατ’ αρχήν και οι λεγόμενοι θεσμοί «οικονομικής συνεργασίας». Όπως π.χ. οι τύποι των συνεταιρισμών, καθώς και οι εταιρείες του φαρμακευτικού δικαίου, οι επί το απλούστερον λεγόμενες «φαρμακευτικές εταιρείες».
Επί παραδείγματι, ο Νόμος 5607/1932 έδωσε το έναυσμα για την δημιουργία «Εταιρειών Εκμετάλλευσης Φαρμακείων», επιτρέποντας στον αδειούχο φαρμακοποιό την πρόσληψη συνεταίρου, με μόνον περιορισμό, την αυτοπρόσωπη διεύθυνση του φαρμακείου του. Όμως το … 1937 (πόσο μπροστά ήταν τότε), βελτιώθηκε η διάταξη του 1932, οριοθετώντας την δυνατότητα ιδρύσεως εταιρειών για την εκμετάλλευση φαρμακείων, με οποιονδήποτε προσωπικό ή κεφαλαιουχικό εταιρικό τύπο επέλεγαν οι εταίροι ή οι μέτοχοι, δηλαδή από Ο.Ε. μέχρι Ε.Π.Ε. & Α.Ε. Οι μοναδικοί περιορισμοί που έθετε ο τότε νόμος του 19ου αιώνα, ήταν : 1. Να συσταθεί η εταιρεία με συμβολαιογραφικό έγγραφο και, 2. Διαχειριστής να είναι ο αδειούχος φαρμακοποιός στο όνομα του οποίου θα γίνεται κάθε δικαιοπραξία, εκτός από την σύναψη μισθωτικής συμβάσεως και δανείων. Σήμερα (2008) όμως τι ισχύει, όσον αφορά το νομικό πλαίσιο για τις εταιρείες φαρμακείων ; Οι διατάξεις της εθνικής φαρμακευτικής νομοθεσίας, οι οποίες παρεκκλίνουν από τις γενικές διατάξεις του εμπορικού δικαίου, επιβάλλουν την μορφή της Ο.Ε. ή Ε.Ε. εταιρείας, κάτω από περιοριστικούς κανόνες. Οι περιορισμοί αυτοί, ναι μεν έχουν χαρακτήρα επιτακτικών κανόνων δικαίου, επειδή αφορούν, κατά μία άποψη, την δημόσια ωφέλεια, το δημόσιο συμφέρον, αλλά, ομολογουμένως δημιούργησαν ένα ασφυκτικό νομικό και εμποροοικονομικό περίβλημα στην ελευθερία της εμπορικής δραστηριότητας των φαρμακείων, αλλά, περιέργως, όχι και των χονδρεμπορικών επιχειρήσεων, δηλαδή των φαρμακαποθηκών.
Οι περιορισμοί αυτοί δηλαδή, ως προς την επιλογή της εταιρικής μορφής εκμετάλλευσης του φαρμακείου, δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται ως άλλοθι με την επίκληση του «λειτουργήματος» του φαρμακείου, πέρα εκείνων που επιτρέπει η συνταγματική τάξη. Αυτό σημαίνει ότι, το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος κατοχυρώνει την προσωπική και οικονομική ελευθερία ως ατομικό δικαίωμα. Ειδικότερη δε εκδήλωση, αυτής της ελευθερίας, αποτελεί η επαγγελματική ελευθερία, ως ατομικό δικαίωμα, η ελεύθερη επιλογή δηλαδή της ασκήσεως ορισμένου επαγγέλματος, ως αναγκαίου στοιχείου της προσωπικότητας του ατόμου, αλλά και επιλογής των νομίμων εταιρικών μορφών ασκήσεως του. Αυτό σημαίνει ότι η αρχή «το φάρμακο δίδεται διά χειρός φαρμακοποιού», μπορεί μεν να δικαιολογήσει τους σχετικούς περιορισμούς, όπως π.χ. τον έλεγχο της εταιρείας φαρμακείου από τον/τους υπεύθυνους φαρμακοποιούς, μέχρι εκεί δε, που οι περιορισμοί αυτοί, δεν εμποδίζουν την επιχειρηματική ανάπτυξη μιάς εταιρείας φαρμακείου και εν πάση περιπτώσει, να μην απαγορεύουν το δικαίωμα επιλογής του εταιρικού τύπου για την εκμετάλλευση του φαρμακείου. Δυστυχώς η Ελλάδα, κατέχει το (αρνητικό) ρεκόρ μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως αναφορά τον αριθμό των ατομικών φαρμακείων, ενώ ως προς τις φαρμακαποθήκες, υπερισχύουν οι εταιρικές μορφές, ιδιαίτερα από το 1993 και μετά. Τα αίτια του φαινομένου αυτού, εστιάζονται στην έλλειψη νομοθετικών ρυθμίσεων [10] οι οποίες θα επέτρεπαν την τόνωση της επιχειρηματικότητας των φαρμακείων, αλλά και την επίλυση προβλημάτων που θα έδιναν λύσεις στα αδιέξοδα τα οποία δημιουργήθηκαν σταδιακά από τα νομοθετήματα του 1967-1968 και τις αντισυνταγματικές διατάξεις των νόμων 1963/1991 και 3657/2006.[11] Η απόπειρα του ν. 1963.1991, στον οποίον θεσμοθετήθηκε η διάταξη του άρθρου 8, υπό τον τίτλο «Εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου», [12] ως μία διέξοδος στην ασφυκτικότητα της μέχρι τότε επιχειρηματικότητας των φαρμακείων, δεν υλοποιήθηκε ποτέ, αφού δεν εκδόθηκε (ποιος ξέρει γιατί….), το προβλεπόμενο προεδρικό διάταγμα υλοποίησης της ως άνω διατάξεως. Αυτή η διάταξη προέβλεπε : «Με προεδρικό διάταγμα … καθορίζονται : α) η μορφή της εταιρείας, β) τα δικαιολογητικά που θα πρέπει να υποβάλλονται στο τμήμα ή την διεύθυνση υγιεινής της αρμόδιας νομαρχίας, για την έγκριση της συστάσεως της εταιρείας, γ) η διαχείριση, η εκπροσώπηση της εταιρείας, ο διακριτικός εμπορικός τίτλος που τίθεται μετά την λέξη «φαρμακείο» και το ονοματεπώνυμο του/των φαρμακοποιών …» [13] Όμως παρ΄ όλη την νόμιμη εξουσιοδότηση του νόμου, αυτό το περίφημο Προεδρικό Διάταγμα ουδέποτε εκδόθηκε. Οφείλω όμως να διευκρινίσω ότι, η αναφορά στην διάταξη του άρθρου 8 γίνεται, όχι με κριτική διάθεση σε βάρος των φαρμακοποιών, αλλά αντίθετα, διότι μπορεί να αποτελέσει την βάση για μια σωστά διατυπωμένη νομοθετική πρόταση, για την θεσμοθέτηση σύγχρονων νομικών μορφών φαρμακευτικών εταιρειών, έστω και με την αμφιβόλου συνταγματικής εναρμονίσεως διάταξη του αναφερθέντος ν. 3204/2003, που εν πάση περιπτώσει, έρχεται σε αντίθεση (όσον αφορά την «εκμετάλλευση» και όχι την «διεύθυνση» με το κοινοτικό δίκαιο.
Το έτος 2003 περιορίζεται περαιτέρω η επιχειρηματικότητα των φαρμακείων, όταν σύμφωνα με τον ν. 3204/2003 [14] «[…] απαγορεύεται κάθε μορφής συμφωνία μεταξύ αδειούχων φαρμακοποιών και τρίτων, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο της διεύθυνσης ή της εκμετάλλευσης του φαρμακείου.» Μάλιστα, η παράβαση της διατάξεως αυτής επισύρει πρόστιμα από 15.000,00 μέχρι 20.000,00 ευρώ σε βάρος των παραβαινόντων την διάταξη αυτή.
Έτσι, μας δίνεται η ευκαιρία να διατυπώσουμε ορισμένες διευκρινιστικές σκέψεις : Η προστασία της δημόσιας υγείας, που αποτελεί δημόσιο αγαθό, έχει σχέση με τον ορισμό «το φάρμακο δίδεται διά χειρός φαρμακοποιού», δηλαδή με την επιστημονική υπευθυνότητα του επιστήμονα φαρμακοποιού. Η «εκμετάλλευση» όμως μιάς επιχείρησης φαρμακείου, δεν έχει καμία σχέση με την προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά με την επιχειρηματικότητα, το εμπόριο, τον ανταγωνισμό. Και ναι μεν η οποιαδήποτε επιχείρηση εκμετάλλευσης φαρμακείου πρέπει να τελεί κάτω από διάφορους νομοθετικούς περιορισμούς, διότι το φάρμακο, δεν είναι ένα απλό κοινό προϊόν, αλλά μόνον μέχρι του σημείου εκείνου, που, να συνάδει με το κυρίαρχο πλέον κοινοτικό δίκαιο. Με τα παραπάνω δεδομένα και αφού είδαμε και τις δύο όψεις του νομίσματος, δεν μένει πλέον παρά, η ουσιαστική προσέγγιση του προβλήματος, δηλαδή, πως θα αντιμετωπιζόταν η επιχειρηματικότητα του ελληνικού φαρμακείου έπειτα από μία θετική – για τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – απόφαση του Δ.Ε.Κ.[15] Αυτή δε η προσέγγιση, θα αποτελέσει βοηθητικό στοιχείο στην αποτύπωση μιας ολοκληρωμένης εικόνας μελλοντικών επιχειρηματικών/επαγγελματικών δράσεων, οι οποίες θα έχουν ως πυρήνα το φαρμακείο ως «επιχείρηση» και όχι ως στατικό υποκείμενο φαρμακευτικής νομοθεσίας. Οι βασικές αναφορές εν προκειμένω, έχουν να κάνουν με το ιδιοκτησιακό καθεστώς, τα status της φαρμακευτικής νομοθεσίας, τις οικονομικές/επιχειρησιακές παραμέτρους δημιουργίας μεγαλυτέρων μονάδων σε σχέση με το «ατομικό» φαρμακείο και κυρίως, με την έλλειψη «συνεργατικής» συνείδησης. Μία κατ΄ αρχήν λύση. Μπορεί να είναι η επιχειρηματική συνένωση των επί μέρους μονάδων των φαρμακείων. Πέρα από το ελληνικό νομικό περιβάλλον, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αρχικά με την Οδηγία CE-85/432. Άφησε την ευθύνη της γεωγραφικής κατανομής των φαρμακείων, στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Αυτό έχει σημασία, όταν, για τον σχεδιασμό σε εθνικό επίπεδο των συνενώσεων φαρμακείων, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, οι επιπτώσεις που θα υπάρξουν στην όλη αυτή κατανομή, από τον πρόχειρο ή ευκαιριακό – μη επιστημονικά τεκμηριωμένο – σχεδιασμό των επιχειρήσεων εκμετάλλευσης φαρμακείων, σχεδιασμός ο οποίος σε τελευταία ανάλυση, θα μεταφραστεί φαινομενικά, ως απώλεια εσόδων, αναταραχή στην φαρμακευτική αγορά, εξασθένηση των συνεταιριστικών επιχειρήσεων (συνεταιρισμών φαρμακοποιών) και ενίσχυση της θέσης των πολυεθνικών παραγωγών εταιρειών και των (μελλοντικά) οργανωμένων κέντρων διανομής φαρμάκων ή αλυσίδων φαρμακείων, των οποίων οι ιδιοκτήτες δεν θα είναι φαρμακοποιοί.
Μια οριστική λύση στο πρόβλημα δημιουργίας εταιρικών μορφών συνενώσεων φαρμακείων, είναι η σαφής νομοθετική οριοθέτηση [16]μιας ή περισσοτέρων θεσμοθετημένων εταιρικών μορφών εκμετάλλευσης των επιχειρήσεων των ελληνικών φαρμακείων. Για να γίνει αυτό, πρέπει κάποιος/οι να απαντήσουν ρεαλιστικά, κάτω από νομικά και οικονομολογικά δεδομένα, στο εξής ερώτημα : Τι είναι ως επιχείρηση το φαρμακείο ; Η αντικειμενική απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι : Το ελληνικό φαρμακείο είναι μια μικρομεσαία επιχείρηση με ανελαστικότητα εμπορικών κινήσεων, λόγω της νομοθεσίας, του καθεστώτος της δημόσιας υγείας, της μοναδικότητας του φαρμακοποιού και του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των φαρμακείων. Αυτές οι «ιδιομορφίες» πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, ώστε η όποια διεύρυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, μέσα από ένα πλέγμα επιχειρηματικής οργανώσεων των φαρμακείων, να μην απεμπολήσει μεν τα κεκτημένα των φαρμακοποιών, αλλά και να μην τους επιτρέψει να γίνουν εμπόδιο στην οικονομική τους ανάπτυξη. Απάντηση δηλαδή στα παραπάνω, μπορεί να δώσει η δια-φαρμακευτική συνεργασία. Ο όρος αυτός δεν είναι τυχαίος. Κρύβει μέσα του την δυναμική του στόχου της συνενώσεως των φαρμακείων. Σημαίνει την αλλαγή νοοτροπίας, την ομαδοποίηση των θελήσεων, την κουλτούρα της συνεργασίας. Οι φαρμακοποιοί με τους κατάλληλους συμβούλους, θα πρέπει να συντονιστούν στην αποτύπωση των δράσεων που πρέπει να ακολουθήσουν, ώστε με ασφάλεια να μπουν σε ένα νέο επιχειρηματικό παιχνίδι, εκείνο της δημιουργίας, αλλά κυρίως της λειτουργίας και βιωσιμότητας των επιχειρήσεων εκμεταλλεύσεως των φαρμακείων τους. Και αυτά θα έπρεπε να γίνουν χθες !
[1] Αναριθμήθηκε πλέον σε άρθρο 49 στην ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την λειτουργία της ΕΕ. 2] Αναριθμήθηκε πλέον σε άρθρο 63 στην ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την λειτουργία της ΕΕ. [3] Παρ΄ όλες τις μεταγενέστερες νομοθετικές εξουσιοδοτήσεις για κωδικοποίηση, με τελευταία την αποτυχημένη απόπειρα της κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ για κωδικοποίηση (ΥΑ Α1β/Γ οικ/13-11-2015) , ουδέποτε έγινε πράξη η όποια εξουσιοδότηση για κωδικοποίηση. Βλ. Π. Καπώνη, «Φαρμακευτικό Δίκαιο» σελ. «χ», 2η έκδοση από τις εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΑΕ, Αθήνα 2021 και του ίδιου «Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο» 3η έκδοση, σελ. 1, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2019. [4] Ο Εμπορικός Νόμος καταργήθηκε. [5] Εδώ η λέξη «συνεταιρισμός» δεν έχει την έννοια του επιχειρηματικού μορφώματος του πάλαι ποτέ Ν. 602/1914 ή του ισχύοντος Ν. 1667/1986. [6] Γνωμοδότηση Ολομελείας ΝΣΚ 555/1951 & ΣτΕ 1536/1958 [επιθεώρηση ΔΔΔΔ τόμος Γ’]. [7] Βλ. Ιωάννης Παπαγεωργίου : «Το δίκαιον περί φαρμακείων-διατριβή επί διδακτορία, Αθήνα 1967, σελ. 206. [8] Βλ. Πάνος Καπώνης : «Εταιρείες εκμετάλλευσης φαρμακείων ν. 1963/1991», νομικό περιοδικό Αρχείο Νομολογίας ΜΔ τόμος, τεύχος 6, Νοέμβριος 1993. [9] Βλ. Γ. Δ. Τριανταφυλλάκης : «Σύγχρονες εμπορικές εταιρείες & θεσμοί», εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2001. [10] Όπως συνέβη μεταγενέστερα : Βλ. Π. Καπώνη στο πανεπιστημιακό σύγγραμμα «Φαρμακευτικό Δίκαιο» 2η αναθεωρημένη έκδοση, Κεφάλαιο 2ο, σελ. 147, των εκδόσεων Παρισιάνου ΑΕ, Αθήνα 2021. 11] Η αντισυνταγματικότητα του ν. 1963/1991 (άρθρο 2) κρίθηκε από το ΣτΕ με την απόφαση 3665/2005 της Ολομέλειας. Βλ. Π. Καπώνη στο πανεπιστημιακό σύγγραμμα «Φαρμακευτικό Δίκαιο» 2η αναθεωρημένη έκδοση, σελ. 163 & 179, των εκδόσεων Παρισιάνου ΑΕ, Αθήνα 2021. [12] Βλ. Πάνου Καπώνη : «Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο», σελ.66, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη» Αθήνα 2019 ως προς την κατάργηση του άρθρου 8 ν, 1963/1991 από τον ν.4254/2014 (ΦΕΚ 85.Α/7-4-2014). 13] Βέβαια μετά από χρόνια, το 2022, με τον ν. 4999 (ΦΕΚ 225/Α/7-12-2022, ο ΠΦΣ προσπάθησε να δώσει κίνητρο για «συνενώσεις» φαρμακείων με την διάταξη του άρθρου 52 με την απόπειρα ιδρύσεως «Εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου», η οποία όμως κατέστη ανεφάρμοστη στην πράξη. [14] ΦΕΚ 296/Α/23-12-2003. Άρθρο 19 παράγραφος 6 του ως άνω νόμου «περί συμπληρώσεως του Ε.Σ.Υ. και άλλων διατάξεων». [15] Πρώην Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, νυν Δικαστήριο Ε.Ε. [16] Βλέπε την αποτυχημένη νομοθετική απόπειρα του μεταγενέστερου νόμου [ν. 4999/2022 (ΦΕΚ 225/Α/7-12-2022], με την οποία ο ΠΦΣ προσπάθησε να δημιουργήσει «συνενώσεις» φαρμακείων με την διάταξη του άρθρου 52.
ΝΟΜΟΣ 4999/2022 (ΦΕΚ 225/Α/7-12-2022) >>> ΜΕΡΟΣ ΙΓ’ – ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ – Άρθρο 52 «Εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου»
- Δύο (2) ή και περισσότεροι φαρμακοποιοί, κάτοχοι άδειας ίδρυσης φαρμακείου η οποία έχει χορηγηθεί βάσει πληθυσμιακών κριτηρίων εντός της ίδιας περιφερειακής ενότητας, δύνανται να συστήσουν εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου, οποιασδήποτε μορφής, πλην εκείνης της ανώνυμης εταιρείας. Ο ανώτατος επιτρεπόμενος αριθμός συμμετεχόντων
φαρμακοποιών κατόχων άδειας ιδρύσεως φαρμακείου στην εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου ορίζεται σε επτά (7), έκαστος δε φαρμακοποιός δύναται να συμμετέχει σε μία (1) μόνο εταιρεία πανελλαδικώς. - Στην εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου δύνανται να συμμετέχουν αδειούχοι φαρμακοποιοί συστεγαζόμενοι στο ίδιο κατάστημα σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 7 του ν. 1963/1991 (Α’ 138), φαρμακοποιοί στο φαρμακείο των οποίων έχει πραγματοποιηθεί η συστέγαση της παρ. 6 του άρθρου 36 του ν. 3918/2011 (Α’ 3), καθώς και φαρμακοποιοί που κατέχουν άδεια ίδρυσης και άδεια λειτουργίας φαρμακείου σε διαφορετικό κατάστημα. Έκαστος των φαρμακοποιών δύναται να συμμετέχει στην εταιρεία ειδικού τύπου με μία (1) μόνο άδεια ίδρυσης φαρμακείου, η οποία έχει χορηγηθεί βάσει πληθυσμιακών κριτηρίων εντός της ίδιας περιφερειακής ενότητας, με ανώτατο ποσοστό συμμετοχής εξήντα τοις (60%) στο κεφάλαιο, τα κέρδη και τις ζημίες της εταιρείας, αν στην εταιρεία συμμετέχουν δύο (2) εταίροι αδειούχοι φαρμακοποιοί, ή σαράντα τοις εκατό (40%), αν στην εταιρεία συμμετέχουν τρεις (3) ή περισσότεροι εταίροι αδειούχοι φαρμακοποιοί, τουλάχιστον δύο (2) εκ των οποίων ορίζονται στην περίπτωση αυτή ως συνδιαχειριστές. Στους διαχειριστές παρέχεται το δικαίωμα να εξουσιοδοτούν με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, ή εξουσιοδότηση νόμιμα θεωρημένη ως προς το γνήσιο της υπογραφής, τον έναν (1) εκ των διαχειριστών προς έγκυρη εκπροσώπηση της εταιρείας για τη διενέργεια συγκεκριμένων πράξεων ή τη διεκπεραίωση συγκεκριμένων υποθέσεων αυτής.
- Η εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου έχει έδρα στο φαρμακείο που ορίζουν οι εταίροι στο καταστατικό της εταιρείας, τα δε άλλα καταστήματα φαρμακείων, όπου οι φαρμακοποιοί κάτοχοι των σχετικών αδειών ιδρύσεως και λειτουργίας φαρμακείου συμμετέχουν στην εν λόγω εταιρεία, ορίζονται ως υποκαταστήματά της. Η εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου έχει αποκλειστικό σκοπό τη λειτουργία και εκμετάλλευση των ανωτέρω φαρμακείων και η διάρκειά της είναι ορισμένου χρόνου, δυνάμενη να παραταθεί πριν από τη λήξη της, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. Η εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου έχει έναν (1) Αριθμό Φορολογικού Μητρώου.
- Κατ’ εξαίρεση των διατάξεων περί των πληθυσμιακών κριτηρίων για τη χορήγηση άδειας ίδρυσης φαρμακείου, επιτρέπεται η συστέγαση στο ίδιο κατάστημα φαρμακείου υπό λειτουργία, από αδειούχο φαρμακοποιό ο οποίος είναι εταίρος σε εταιρεία εκμετάλλευσης
φαρμακείου ειδικού τύπου, με φαρμακείο υπό ίδρυση, σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 7 του ν. 1963/1991 ή την παρ. 6 του άρθρου 36 του ν. 3918/2011. Αν στην εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου συμμετέχουν φαρμακοποιοί συστεγαζόμενοι στο ίδιο κατάστημα, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 7 του ν. 1963/1991 ή την παρ. 6 του άρθρου 7 του ν. 1963/1991 ή την παρ. 6 του άρθρου 36 του ν. 3918/2011, η εταιρεία δεν είναι υποχρεωτικό να λειτουργεί υπό τη μορφή της ομόρρυθμης εταιρείας και να ορίζονται συνδιαχειριστές όλοι οι συμμετέχοντες στη συστέγαση φαρμακοποιοί, αλλά εφαρμόζονται οι διατάξεις του παρόντος. - Σε περίπτωση θανάτου αδειούχου φαρμακοποιού, ο οποίος είναι εταίρος σε εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου, εφαρμόζεται το άρθρο 20 του ν. 1666/1986 (Α’ 200) ως προς την άδεια ίδρυσης και λειτουργίας φαρμακείου του θανόντος εταίρου φαρμακοποιού, όταν πληρούνται στο πρόσωπο των κληρονόμων αυτού οι προϋποθέσεις του ανωτέρω άρθρου. Οι κληρονόμοι του θανόντος εταίρου φαρμακοποιού συμμετέχουν στην εταιρεία υποχρεωτικά υπό τη μορφή κοινωνίας κληρονόμων και ορίζουν ως διαχειριστή της έναν (1) εκ των κληρονόμων, ο οποίος εκπροσωπεί την κοινωνία κληρονόμων έναντι των υπολοίπων εταίρων της εταιρείας. Αν οι κληρονόμοι δεν συμφωνούν για τον ορισμό διαχειριστή της κοινωνίας κληρονόμων, οι υπόλοιποι εταίροι της εταιρείας δύνανται να αιτηθούν, ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου, τον ορισμό διαχειριστή της κοινωνίας κληρονόμων. Οι κληρονόμοι του θανόντος εταίρου φαρμακοποιού υποχρεούνται να μεταβιβάσουν, στους εταίρους που το επιθυμούν, το εταιρικό μερίδιο που έχουν κληρονομήσει, πριν από την παρέλευση του χρόνου που ορίζεται στο άρθρο 20 του ν. 1666/1986 και σύμφωνα με τους όρους του παρόντος άρθρου. Αν, πριν από την παρέλευση του χρόνου που ορίζεται στο άρθρο 20 του ν. 1666/1986, ένας (1) εκ των κληρονόμων λάβει άδεια άσκησης επαγγέλματος φαρμακοποιού, οι κληρονόμοι υποχρεούνται να μεταβιβάσουν το κληρονομούμενο μερίδιο στον κληρονόμο που απέκτησε την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Σε κάθε περίπτωση, είναι υποχρεωτική η συστέγαση του κληρονομικού φαρμακείου του αποβιώσαντος φαρμακοποιού με τους υπόλοιπους αδειούχους φαρμακοποιούς εταίρους, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και τους όρους του παρόντος. Αν στο πρόσωπο των κληρονόμων του θανόντος εταίρου φαρμακοποιού δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 20 του ν. 1666/1986, οι κληρονόμοι υποχρεούνται να μεταβιβάσουν στους εταίρους που το επιθυμούν, το εταιρικό μερίδιο που έχουν κληρονομήσει, εντός ενός (1) έτους από την ημερομηνία θανάτου, σύμφωνα με τους όρους του παρόντος άρθρου. Ο προσδιορισμός της αξίας του μεριδίου του θανόντος εταίρου φαρμακοποιού που μεταβιβάζεται υποχρεωτικά, η διαδικασία και ο τρόπος μεταβίβασης ορίζονται στο καταστατικό της εταιρείας ή κατόπιν δικαστικής απόφασης, σε περίπτωση διαφωνίας.
- Στην εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου επιτρέπεται η συμμετοχή μόνο φαρμακοποιών κατόχων άδειας ίδρυσης φαρμακείου. Η συμμετοχή ιδιωτών μη φαρμακοποιών, καθώς επίσης και η συμμετοχή νομικών προσώπων, ιδίως, εταιρειών, κοινοπραξιών, συνεταιρισμών, καθώς και υποκαταστημάτων αλλοδαπής εταιρείας απαγορεύεται.
- Η αποχώρηση του αδειούχου φαρμακοποιού εταίρου από την εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου επιτρέπεται σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και το καταστατικό της εταιρείας. Αν, μετά από την αποχώρηση αδειούχου
φαρμακοποιού εταίρου από την εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου, οι εταίροι, κάτοχοι άδειας ίδρυσης φαρμακείου, η οποία έχει χορηγηθεί βάσει πληθυσμιακών κριτηρίων, είναι λιγότεροι από δύο (2), η εταιρεία λύεται υποχρεωτικώς. - Οι αδειούχοι φαρμακοποιοί, οι οποίοι είναι εταίροι σε εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου, είναι συνυπεύθυνοι για κάθε παράβαση της φαρμακευτικής νομοθεσίας, καθώς και για την αυτοπρόσωπη διεύθυνση και την κανονική λειτουργία των φαρμακείων
τους, και υποχρεούνται να αναγράφουν τα ονοματεπώνυμά τους στις προθήκες και τις επιγραφές αυτών. - Στην εταιρική επωνυμία περιέχεται υποχρεωτικά ο τίτλος «ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (Ε.Φ.Ε.Τ.)». Ακριβές αντίγραφο του καταστατικού της εταιρείας εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου, θεωρημένο από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.), κατατίθεται στη Διεύθυνση Φαρμάκων και Φαρμακείων της κατά τόπον αρμόδιας Περιφερειακής Ενότητας, καθώς και στον οικείο Φαρμακευτικό Σύλλογο, εντός προθεσμίας ενός (1) μηνός από την καταχώρισή της στο Γ.Ε.ΜΗ. Το ίδιο ισχύει και για τις τροποποιήσεις του εταιρικού καταστατικού και όλες τις μεταβολές της εταιρείας.
- Κάθε παράβαση του παρόντος συνεπάγεται την αυτεπάγγελτη ανάκληση των αδειών ίδρυσης που έχουν χορηγηθεί στους φαρμακοποιούς εταίρους της εταιρείας εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου, από την αρμόδια για τη χορήγησή τους αρχή.
- Ειδικότερα ζητήματα λειτουργίας της εταιρείας εκμετάλλευσης φαρμακείου ειδικού τύπου που δεν ρυθμίζονται στο παρόν, ρυθμίζονται με το καταστατικό της εταιρείας σύμφωνα με τη βούληση των εταίρων, υπό την προϋπόθεση ότι οι ρυθμίσεις αυτές δεν αντίκεινται στο
παρόν και στην ισχύουσα νομοθεσία.
ΣΥΝΕΝΩΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ
Μελέτησα με προσοχή το μόρφωμα του άρθρου 52 του ν. 4999/2022 για τις συνενώσεις φαρμακείων. Δίχως επανάγνωση, ένας έμπειρος νομοτεχνικός, μπορεί να καταλήξει ότι, η διάταξη αυτή είναι ένα συνθετικό ανεφάρμοστο και «ελλιπές» κείμενο, τόσο από νομικής, όσο και από πρακτικής πλευράς. Λυπάμαι και σέβομαι την επί, μεγάλο χρονικό διάστημα, επεξεργασία των θέσεων και των «θέλω» των φαρμακοποιών που εκφράστηκαν μέσω των Γ. Σ. τους, τόσο του ΠΦΣ, όσο και επί μέρους Φ. Σ., αλλά δυστυχώς, το νομικό αποτέλεσμα δε τους δικαίωσε.
Δεν ήθελα να συμβεί ότι έγινε στο παρελθόν με το σωστό, αλλά καταργηθέν άρθρο 8 του Ν. 1963/1991 σχετικά με τις εταιρείες εκμετάλλευσης φαρμακείων, του οποίου η ολοκλήρωσε σταμάτησε λόγω «αδρανείας» των τότε υπευθύνων. Και εδώ, θέλω να συγχαρώ τον πρόεδρο του ΠΦΣ για τις ενέργειες του επαναφοράς του θέματος αυτού, παρ’ όλο που αγνόησε τις γραπτές μου υποδείξεις (Άρθρα – Δημοσιεύσεις – Δικηγορικό Γραφείο Πάνου Καπώνη (caponis.gr), όπως ενδεικτικά π.χ. :
«1ον) Θα πρέπει να αποφευχθεί η σύγχυση με τις διατάξεις των συστεγασμένων φαρμακείων. 2ον) Να δοθεί η δυνατότητα επιλογής οποιουδήποτε εταιρικού τύπου επιλέξουν οι εταίροι. αλλά και της απαγορεύσεως ιδρύσεως Ανωνύμου Εταιρείας και Αστικού Συνεταιρισμού. 3ον) Να μην υπάρξει αντιγραφή υφισταμένων διατάξεων της φαρμακευτικής νομοθεσίας. 4ον) Να τηρηθούν οι κανόνες νομοθετήσεως εταιρειών, όπως π.χ. της συνελεύσεως, των αποφάσεων, της επωνυμίας, της χωροταξικής κατανομής σε μεσαίες και μεγάλες πόλεις, εισδοχής και αποχώρησης μελών κ.α. , Να τονιστεί ότι εταίροι μπορούν γίνουν ΜΟΝΟΝ φαρμακοποιοί που λειτουργούν νόμιμα φαρμακείο ανοικτό στο κοινό., ανεξαρτήτως του τρόπου αποκτήσεως της άδειας ιδρύσεως του φαρμακείου τους. 5ον) Να αρθούν τα εμπόδια που πηγάζουν από την απολυτότητα της προσωπικής παρουσίας του αδειούχου φαρμακοποιού, με το σκεπτικό ότι επαξίως μπορούν να διευθύνουν και διαχειριστούν επιστημονικά ένα φαρμακείο και οι μη αδειούχοι (με την έννοια της κατοχής άδειας ιδρύσεως). 6ον) Τέτοιες σχετικές προτάσεις υπάρχουν στον Β’ τόμο «Φαρμακευτικό Δίκαιο» εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα Αθήνα – Κομοτηνή 2010. .
Δεν αμφέβαλα ποτέ για τις καλές προθέσεις, τόσο του ΠΦΣ, όσο και γενικότερα των φαρμακοποιών που μελέτησαν την επιθυμία τους για την νομοθετική επίλυση του θέματος αυτού, αλλά το αποτέλεσμα ωστόσο υπήρξε εσφαλμένο, χωρίς ν λαμβάνει υπόψη του τους «δομικούς κανόνες των εταιρειών» και εν πολλοίς ανεφάρμοστο όσον αφορά την επίτευξη των σκοπών που επιδιώκει και δυστυχώς φοβούμαι ότι, δεν θα δικαιώσει στην πράξη τους στόχους αυτών που ορθώς το οραματίσθηκαν. Στο παρελθόν, σε αντίστοιχες περιπτώσεις συνενώσεως φαρμακείων ανά την Ελλάδα, χωρίς να υπάρχει κατάλληλο νομικό πλαίσιο, έζησα τις εμπειρίες φαρμακοποιών που είχαν συστήσει μεταξύ τους ad hoc τέτοια σχήματα συνένωσης φαρμακείων, ώστε να κατανοήσουν τα σχετικά προβλήματα. Πέραν των άλλων, από το 1992 [1ο Συνέδριο Φαρμακευτικού Συλόγου Πειραιά], έχει χυθεί πολλή μελάνι για τις συνενώσεις φαρμακείων, με σχετικές μελέτες και δημοσιεύσεις, τόσο σε πανεπιστημιακά μου συγγράμματα, αλλά και στην σχετική μελέτη του Παντείου Πανεπιστημίου που συντάχθηκε με εντολή (τότε) του ΠΦΣ, από τον αείμνηστο καθηγητή Κώστα Σιφνιώτη, την αφεντιά μου και την συμβολή του αείμνηστου ειδικού συμβούλου του ΠΦΣ Ιωάννη Παπαγεωργίου. Οι ασάφειες, οι ελλείψεις και η μη τήρηση των σχετικών νομοτεχνικών κανόνων, καθώς και οι ατέλειες και οι κίνδυνοι που προβάλλουν μέσα από την κάθε αράδα της διατάξεως αυτής, θα καταστήσουν ανεφάρμοστη την προσπάθεια όλων, όσων ονειρεύτηκαν την ιδέα. Σημειωτέον, ότι όποιος έχει την ευθύνη νομοτεχνικής επεξεργασίας οποιουδήποτε νομοθετικού κειμένου, θα πρέπει να συμβουλεύεται τον ν. 4048/2012 (άρθρο 7), ο οποίος προβλέπει ότι κάθε «σχέδιο νόμου, προσθήκη ή τροπολογία, καθώς και κανονιστική απόφαση μείζονος οικονομικής ή κοινωνικής σημασίας συνοδεύεται από ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων, στην οποία περιλαμβάνονται και η τεκμηρίωση της τήρησης των αρχών του άρθρου 2 [περί καλής νομοθέτησης]».
ΥΓ: Διατηρώ την επιφύλαξη να επανέλθω με συγκεκριμένη ανάλυση της διατάξεως, στοχεύοντας στην βελτίωση ή την αντικατάσταση της διατάξεως του άρθρου 52 ν. 4999/2022.
######
Συμπληρώματα διατροφής, του Δρ Πάνου Καπώνη >> klik πάνω στον σύνδεσμο για να διαβάσετε αυτό το σπουδαίο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο blog i πόρτα https://iporta.gr/
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ
Πρόστιμο 2.096,83 ευρώ επέβαλε η Επιτροπή Ανταγωνισμού στον Φαρμακευτικό Σύλλογο Καρδίτσας, διότι παρεμπόδιζε την εφαρμογή του διευρυμένου ωραρίου από φαρμακεία της Καρδίτσας που το επιθυμούσαν, κατά τα έτη 2011, 2012 και 2013. (πηγή : https://www.naftemporiki.gr)
Αναλυτικά η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού αναφέρει: Η Ολομέλεια της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ) με την 722/2020 ομόφωνη απόφασή της, διαπιστώνει, μετά από καταγγελία φαρμακείου, ότι ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Καρδίτσας (ΦΣΚ) παραβίασε το άρθρο 1 του ν. 3959/2011, δια πρακτικών (πέραν των νόμιμων) καθορισμού του ωραρίου λειτουργίας του φαρμακείου της Καρδίτσας από τον Νοέμβριο του 2011 έως τον Δεκέμβριο του 2013. Η ΕΑ επέβαλε στον ΦΣΚ πρόστιμο για την τέλεση της διαπιστωθείσας, βάσει του σκεπτικού της Απόφασης, παράβασης του άρθρου 1 του ν. 3959/2011 ύψους δύο χιλιάδων ενενήντα έξι ευρώ και ογδόντα τριών λεπτών (2.096,83 ευρώ).
Το ιστορικό : Την 14.02.2013 η εταιρεία – ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ με έδρα τον νομό Καρδίτσας, υπέβαλε στην Υπηρεσία καταγγελία κατά (α) του ΦΣΚ, για παράβαση του άρθρου 1 του ν. 3959/2011» όπως ισχύει, ή/και του άρθρου 101 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής ΣΛΕΕ) και (β) του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών Ν. Καρδίτσας Π.Ε. (ΣΥΦΑΚ), για παράβαση των άρθρων 1 και 2 του ν. 3959/2011 ή/και των άρθρων 101 και 102 της ΣΛΕΕ, στην αγορά φαρμάκων και λοιπών φαρμακευτικών και παρά-φαρμακευτικών προϊόντων και κυρίως στις αγορές λιανικής και χονδρικής πώλησης των εν λόγω προϊόντων. Για τη διερεύνηση της ως άνω καταγγελίας, στις 03.04.2013 διενεργήθηκε επιτόπιος έλεγχος από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού (ΓΔΑ) στα γραφεία του ΦΣΚ και του ΣΥΦΑΚ στην πόλη της Καρδίτσας, ενώ από τον ΣΥΦΑΚ, τον ΦΣΚ όσο και την καταγγέλλουσα αντίστοιχα, ζητήθηκαν επιπλέον στοιχεία σχετικά με την υπό κρίση καταγγελία. Περαιτέρω, η ΓΔΑ απέστειλε επιστολές παροχής στοιχείων – ερωτηματολόγια σε είκοσι οκτώ φαρμακαποθήκες σε Τρίκαλα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλο, Άρτα, Αγρίνιο και Αθήνα, οι οποίες δραστηριοποιούνται στην αγορά εμπορίας/διανομής φαρμάκων και λοιπών φαρμακευτικών και παρά-φαρμακευτικών προϊόντων, καθώς και σε δεκατέσσερα φαρμακεία στον Ν. Καρδίτσας, μη μέλη του ΣΥΦΑΚ. Η καταγγελία και ακολούθως η έρευνα της ΓΔΑ αφορούσε σε συντονισμένη τακτική του ΦΣΚ σε βάρος του φαρμακείου της καταγγέλλουσας εταιρείας με σκοπό να την αποθαρρύνει και να την αποτρέψει να λειτουργήσει κατά το τότε ισχύον διευρυμένο ωράριο των φαρμακείων. Η εν λόγω τακτική σύμφωνα με τα καταγγελλόμενα εφαρμόστηκε μέσω : * της λήψης αποφάσεων (ΔΣ/ΓΣ), πέραν των νόμιμων αρμοδιοτήτων, του ΦΣΚ και της επιβολής εξοντωτικού προστίμου από το οικείο Πειθαρχικό Συμβούλιο, * της αλλαγής του ωραρίου των εφημεριών και κατ’ επέκταση του διευρυμένου ωραρίου χωρίς σπουδαίο λόγο και της μη αναγραφής του φαρμακείου της καταγγέλλουσας στον πίνακα εφημεριών για συγκεκριμένη χρονική περίοδο, παρά τις σχετικές αιτήσεις ένταξής της στο διευρυμένο ωράριο, * σχετικών δημοσιευμάτων στις εφημερίδες και στο διαδίκτυο, συνεντεύξεων σε τηλεοπτικά δίκτυα, αλλά και της αποστολής μηνυμάτων στα κινητά των μελών του ΦΣΚ και * της υποβολής άνω των 15 μηνύσεων εις βάρος της, καθώς και αιτημάτων για την επιβολή εις βάρος της καταγγέλλουσας κυρώσεων από διάφορους φορείς. Επίσης αφορούσε σε αναστολή λειτουργίας του φαρμακείου της καταγγέλλουσας κατά το διευρυμένο ωράριο τις ημέρες Τρίτη και Πέμπτη (από το Μάρτιο του 2012 έως τις 18.05.2012), λόγω της επιβολής εξοντωτικού προστίμου από το Πειθαρχικό Συμβούλιο.
Σύμφωνα με την απόφαση της ΕΑ οι φαρμακοποιοί, ως ελεύθεροι επαγγελματίες ασκούν οικονομική δραστηριότητα (διανομή φαρμάκων και «παρά-φαρμακευτικών» προϊόντων) έναντι αντιπαροχής με ανάληψη των οικονομικών κινδύνων που αυτή συνεπάγεται και η οικονομική τους δράση είναι αυτόνομη. Κατά συνέπεια, οι φαρμακοποιοί συνιστούν «επιχειρήσεις» υπό την έννοια του άρθρου 1 παρ. 1 του ν. 3959/2011. Ο ΦΣΚ συνιστά την επαγγελματική ένωση των φαρμακοποιών που δραστηριοποιούνται στο νομό Καρδίτσας. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης στην κατά το δίκαιο ανταγωνισμού έννοια της επιχείρησης και συνεπώς και στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού εμπίπτουν και οι ενώσεις των επιχειρήσεων και δη οι φαρμακευτικοί σύλλογοι, αρκεί να εξυπηρετεί τα οικονομικά εμπορικά συμφέροντα των μελών της. Συνεπώς, εν προκειμένω ο ΦΣΚ, συνιστά εν προκειμένω «ένωση επιχειρήσεων», υπό την έννοια του άρθρου 1 του ν. 3959/2011. προκειμένω η λήψη των επίμαχων αποφάσεων των μελών του ΦΣΚ συνιστούσαν αντι-ανταγωνιστική πρακτική, η οποία απέτρεπε δυνητικούς ανταγωνιστές των εφημερευόντων φαρμακοποιών να λειτουργήσουν κατά το διευρυμένο ωράριο.
Με την απόφαση αυτή επιδιώχθηκε να καταστεί ανενεργό το σύστημα προαιρετικών εφημεριών (διευρυμένο ωράριο), το οποίο, κατά την κρίσιμη χρονική περίοδο, έχει συνδεθεί απόλυτα με το ωράριο των εφημεριών. Ως μέσο επίτευξης χρησιμοποιήθηκε η τροποποίηση του ωραρίου των (υποχρεωτικών) εφημεριών, και συγκεκριμένα η χρονική επέκταση αυτών σε βαθμό που καθιστούσε δυσχερή την ένταξη των ενδιαφερόμενων φαρμακοποιών στο διευρυμένο ωράριο. Η 24ωρη εφημερία που εισήγαγε η απόφαση οδηγούσε στη φυσική εξάντληση των υποχρεωτικά εφημερευόντων φαρμακοποιών. Ιδιαίτερα σε περίπτωση που τα συγκεκριμένα φαρμακεία δεν διαθέτουν κατάλληλο προσωπικό (πολλούς φαρμακοποιούς ανά φαρμακείο), πολλώ μάλλον αποθάρρυνε ταυτόχρονα τους λοιπούς φαρμακοποιούς από την προαιρετική συμμετοχή τους δια δηλώσεως ένταξης στο σύστημα των προαιρετικών εφημεριών, εφόσον θα ήταν υποχρεωμένοι να εκτελέσουν 24ωρη εφημερία. Πέραν τούτων, η συγκεκριμένη ρύθμιση καταστρατηγούσε τη νομοθετικά θεσπισμένη διάκριση διανυκτερεύσεων και διημερεύσεων (ολικών – μερικών) , και σε κάθε περίπτωση καταλύει εν τοις πράγμασι το νομοθετικό σκοπό της διεύρυνσης του ωραρίου.
ΝΕΟ ΑΡΘΡΟ «Κατάργηση φαρμακείων ΕΟΠΥΥ»
Στις 5-4-2022 δημοσιεύτηκε μεταξύ άλλων στον ηλεκτρονικό τύπο[1] μια «ιδέα» ενός φαρμακοποιού σε πρόσφατο συνέδριο, όπου μιλώντας για την ανάγκη ενίσχυσης του ΕΟΦ, είπε : «… Είναι μία πολύ καλή ευκαιρία λοιπόν να κλείσουμε και τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ …». Στις 8-4-2022 δημοσιεύτηκε, επίσης στον ηλεκτρονικό τύπο διαμαρτυρία του προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νεφροπαθών (ΠΟΝ) με επιστολή προς τον Υπουργό Υγείας κ. Πλεύρη και κοινοποίηση προς τον Πρωθυπουργό κ. Κ. Μητσοτάκη, την Αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας κ. Ασημίνα Γκάγκα και την Ε.Σ.ΑμεΑ (Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία) με την οποία εκφράζεται η ανησυχία του με αφορμή πρόσφατα δημοσιεύματα στον τύπο που αναφέρονται, όπως λέει, στην πρόθεση του Υπουργείου Υγείας να κλείσουν τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ και να μεταφερθούν τα φάρμακα υψηλού κόστους στα ιδιωτικά φαρμακεία και τις φαρμακαποθήκες σημειώνοντας την πλήρη αντίθεσή της Ομοσπονδίας αυτής σε αυτό το ενδεχόμενο και καλώντας το Υπουργείο Υγείας να ξεκαθαρίσει άμεσα τη θέση του γνωστοποιώντας τους σχεδιασμούς του. Είναι πολύ ευχάριστο σε μία δημοκρατία να υπάρχει διάλογος πάνω σε καίρια κοινωνικά θέματα που άπτονται μάλιστα της Δημόσιας Υγείας. Στο συγκεκριμένο όμως θέμα, πέρα από την όποια ιδεολογική αντίθεση στον εν γένει κρατισμό, (αφού η κρατούσα πολιτική είναι της Ελεύθερης Οικονομίας) τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, που είναι μόνον 34 σε όλη την χώρα, ναι μεν εξυπηρετούν τους συμπαθείς νεφροπαθείς χωρίς κόστος γι’ αυτούς, πράγμα όμως το οποίο μπορεί να θεσμοθετηθεί και στα ιδιωτικά φαρμακεία με κάποια ρύθμιση αμοιβής από το Κράτος στους φαρμακοποιούς, για αυτήν την κοινωνική υπηρεσία. Σύμφωνα λοιπόν με πληροφορίες, ο στόχος καταρχήν είναι να υπάρξει διαπραγμάτευση με τις φαρμακοβιομηχανίες για το σύνολο των 1Β φαρμάκων (έτσι λέγονται), έτσι ώστε να μειωθεί η δαπάνη τους από το 1,1 δισ. ευρώ που είναι σήμερα στα 800 εκατ. ευρώ. Remaining Time-0:00 Παράλληλα, προβλέπεται ότι τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ θα αναστείλουν την λειτουργία τους και συγκεκριμένα από τα 34 που σήμερα υπάρχουν θα παραμείνουν μόλις 5-6, τα οποία θα δραστηριοποιούνται ως φαρμακαποθήκες του Οργανισμού. Η κατάργηση των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ βέβαια, δεν μπορεί να γίνει αυτόματα και φυσικά όχι σε βάρος των εξυπηρετουμένων ασθενών από αυτά, αλλά σύμφωνα με κάποια μελέτη σταδιακά. Όταν υπάρχει θέληση, όλα ρυθμίζονται. Το Υπουργείο Υγείας και η ηγεσία του, θα βρουν τους τρόπους εκείνους που η φαρμακευτική περίθαλψη στους μέχρι τώρα εξυπηρετούμενους από τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, δεν θα αποβεί σε βάρος τους με την εξυπηρέτηση τους από τα ιδιωτικά φαρμακεία. Εξ άλλου, η οικονομική στήριξη (κρατική ενίσχυση) για εταιρείες από τις κυβερνήσεις της ΕΕ – επιτρέπεται υπό τον όρο ότι δεν στρεβλώνει τον θεμιτό και αποτελεσματικό ανταγωνισμό μεταξύ εταιρειών στις χώρες της ΕΕ ούτε βλάπτει την οικονομία.
Σε ένα συνέδριο φαρμακοποιών, στο 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο [2] στον Βόλο και σύμφωνα με σχετική εισήγηση,[3] τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ θα έπρεπε να καταργηθούν, όταν στην χώρα τα 11.000 ιδιωτικά φαρμακεία – που υπάρχουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδος – έχουν την δυνατότητα να παρέχουν με ασφάλεια φαρμακευτική περίθαλψη, ακόμα και των λεγόμενων Φαρμάκων Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ), όπως ορθολογικά είχε αποφασίσει η Ελληνική Κυβέρνηση με τον νόμο 4655/2020 άρθρο 4.[4] Στην Κύπρο δε, όπως ανακοίνωσε το Κυπριακό Υπουργείο Υγείας, από την 2α Σεπτεμβρίου 2019, τα 28 από τα 43 φαρμακεία του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ), όπως λέγεται ο Κυπριακός ΕΟΠΥΥ έκλεισαν.[5] Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στην Κυπριακή Δημοκρατία, σε περίπτωση που ανοίξει ιδιωτικό φαρμακείο σε περιοχή όπου λειτουργεί ένα από τα κρατικά φαρμακεία, το κρατικό φαρμακείο θα τερματίζει τη λειτουργία του, αφού και οι εξωνοσοκομειακοί ασθενείς της περιοχής αυτής θα εξυπηρετούνται από τον ιδιωτικό τομέα. Και αυτό που έκανε η Κύπρος, είναι σύμφωνο με τα άρθρα 101 και 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), (πρώην άρθρα 81 και 82 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας), που αποτελούν διατάξεις αναγκαστικού δικαίου και θα πρέπει να εφαρμόζονται αποτελεσματικά σε ολόκληρη την Ένωση – δηλαδή και στην Ελλάδα – για να διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχει στρέβλωση του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. Και είναι εμφανές ότι τα κρατικά φαρμακεία σε χώρα μέλος της Ε.Ε. παραβιάζουν την Συνθήκη.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ :[1] Βλ. Pharmadeilynews. / [2] 16-17 Σεπτεμβρίου 2019 Άγριά Βόλου / [3] Βλ. Πανεπιστημιακό σύγγραμμα : «Φαρμακευτικό Δίκαιο» τ, 2ος, εκδόσεις «Παρισιάνου ΑΕ», Αθήνα 2019 / [4] Όπως τροποποίησε το άρθρο 22 ν. 4213/2013. / [5] Βλ. ηλεκτρονική εφημερίδα «Φilenews» 7-8-2019.
KATAΡΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ ΕΟΠΥΥ
Στις 5-4-2022 δημοσιεύτηκε μεταξύ άλλων στο dailypharmanews.gr μία «ιδέα» του φαρμακοποιού κ. Μπιρλιράκη που μιλώντας για την ανάγκη ενίσχυσης του ΕΟΦ, είπε : «… Είναι μία πολύ καλή ευκαιρία λοιπόν να κλείσουμε και τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ …»
Είναι πολύ ευχάριστο φαρμακοποιοί με εξουσία να διαβάζουν πανεπιστημιακά συγγράμματα [1] φαρμακευτικού δικαίου ή να αντιγράφουν προτάσεις ομιλητών σε φαρμακευτικά συνέδρια [2] για να εντυπωσιάσουν, όπως π.χ. η παρακάτω πρόταση που ειπώθηκε στο 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο [3] στον Βόλο : «207. Σύμφωνα με σχετική εισήγηση του συγγραφέα στο 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο[4]τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ θα έπρεπε να καταργηθούν, όταν στην χώρα τα 11.000 ιδιωτικά φαρμακεία – που υπάρχουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδος – έχουν την δυνατότητα να παρέχουν με ασφάλεια φαρμακευτική περίθαλψη, ακόμα και των λεγόμενων Φαρμάκων Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ), όπως ορθολογικά αποφάσισε σχετικά πρόσφατα η Ελληνική Κυβέρνηση με τον νόμο 4655/2020 άρθρο 4.[5]Μάλιστα, αντί η ηγεσία[6]) του ΕΟΠΥΥ να διαφημίζει την αύξηση των κρατικών φαρμακείων, παράλληλα [7] στέρησε από τα «ανοικτά στο κοινό» φαρμακεία την χορήγηση σκευασμάτων άνω των 1.000,00 ευρώ παρά τις διαμαρτυρίες του Π.Φ.Σ.[8] Αντίθετα, στην Κύπρο, όπως ανακοίνωσε το Κυπριακό Υπουργείο Υγείας, από την 2α Σεπτεμβρίου 2019, τα 28 από τα 43 φαρμακεία του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ) έκλεισαν.[9] Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στην Κυπριακή Δημοκρατία, σε περίπτωση που ανοίξει ιδιωτικό φαρμακείο σε περιοχή όπου λειτουργεί ένα από τα κρατικά φαρμακεία, το κρατικό φαρμακείο θα τερματίζει τη λειτουργία του, αφού και οι εξωνοσοκομειακοί ασθενείς της περιοχής αυτής θα εξυπηρετούνται από τον ιδιωτικό τομέα. Σήμερα τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ στην Ελλάδα ανέρχονται σε τριάντα τέσσερα».[10]
[1] Βλ. «Φαρμακευτικό Δίκαιο» 2η έκδοση 2021, σελίδες 278-279, εκδόσεις «Παρισιάνου ΑΡ». [2] 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο, με θέμα «Καθεστώς ελληνικών φαρμακείων σήμερα». [3] 16-17 Σεπτεμβρίου 2019 Άγριά Βόλου. [4] Το 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις 16 & 17 Νοεμβρίου 2019 στον Βόλο και πιο συγκεκριμένα στο ξενοδοχείο «Valis» της Αγριάς. Θέμα εισηγήσεως Π. Καπώνη, «Καθεστώς ελληνικών φαρμακείων σήμερα». [5] Όπως τροποποίησε το άρθρο 22 ν. 4213/2013. [6] Πριν την παραίτηση του προέδρου του ΕΟΠΥΥ τον Οκτώβριο 2018, ο οποίος παρείχε αμέσως μετά τις υπηρεσίες του στον ιδιωτικό τομέα υγείας.. [7] Βλ. απόφαση ΔΕΚ C-150/2000 Επιτροπή κατά Δημοκρατίας της Αυστρίας. [8] Βλ. εφημερίδα «Καθημερινή», ρεπορτάζ 11-07-2018. [9] Βλ. ηλεκτρονική εφημερίδα «Φilenews» 7-8-2019. [10] Φαρμακεία ΕΟΠΥΥ : Μαρούσι Αττικής (κεντρικό), Αγίου Νικολάου Κρήτης, Αθηνών 1, Αθηνών 2, Αθηνών 3 (Αμπελοκήπων), Αχαΐας Πάτρα, Βόλου, Έβρου, Ευβοίας, Ευόσμου, Πύργου Ηλείας, Ηρακλείου Κρήτης, Ιωαννίνων, Καβάλας, Καλλιθέας Αθηνών, Καματερού Αττικής, Κατερίνης, Θεσσαλονίκης (κέντρο), Κερκύρας, Κομοτηνής, Λαμίας, Λάρισας, Καλαμάτας, Μυτιλήνης, Νέας Ιωνίας Αττικής, Πειραιά, Περιστερίου Αττικής, Πρεβέζης, Αγ. Ιωάννου Ρέντη Αττικής, Ρόδου, Σερρών, Θεσσαλονίκης (Τούμπα), Τριπόλεως, Χανίων Κρήτης (https://www.eopyy.gov.gr/PharmacyList) .
ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
Με αφορμή τον θόρυβο που δημιουργήθηκε τελευταία και τις σχετικές πρωτοβουλίες του Π.Φ. Σ. και του προέδρου κ. Βαλτά, ο οποίος σε συνέντευξή του στο deily pharma news είχε πει : «Τον έλεγχο των φαρμακαποθηκών ως προς τους κωδικούς που έχει συνολικά. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει φαρμακαποθήκη που να έχει πχ 1000 κωδικούς, όταν το φαρμακείο σήμερα διαθέτει πάνω από 6000 κωδικούς. Αυτές οι αποθήκες δεν είναι αποθήκες που προμηθεύουν φαρμακεία αλλά φαρμακαποθήκες παράλληλων εξαγωγών». Ο δικηγόρος κ. Καπώνης τα είχε τονίσει αυτά ευθέως στον Βόλο το 2019, ως ομιλητής το 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο, αλλά κανείς δεν έδωσε (τότε) σημασία. Έπρεπε να περάσουν τρία χρόνια για να ενεργοποιηθούν οι φαρμακοποιοί ;
Πανεπιστήμια με συγγράμματα φαρμακευτικής νομοθεσίας του Πάνου Καπώνη https://service.eudoxus.gr/public/departments
Πρόγραμμα Σπουδών ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ Καταστάσεις Μαθημάτων/Συγγραμμάτων για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 Μάθημα [52Β203]: ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ Εξάμηνο 9 – Χειμερινό / Επιλογές Συγγραμμάτων: Βιβλίο [86057373]: «ΝΕΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ Μάθημα [52Β203]: ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ&ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ Εξάμηνο 9 – Χειμερινό Επιλογές Συγγραμμάτων: Βιβλίο [102181139]: «ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ
Πρόγραμμα Σπουδών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ Καταστάσεις Μαθημάτων/Συγγραμμάτων για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 Μάθημα [PHAΥ512]: ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Εξάμηνο 9 – Χειμερινό / Επιλογές Συγγραμμάτων: Βιβλίο [102181139]: «ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ
Πρόγραμμα Σπουδών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ Καταστάσεις Μαθημάτων/Συγγραμμάτων για το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 Μάθημα [ΝΠ41]: ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝ (Ε) Εξάμηνο 6 – Εαρινό / Επιλογές Συγγραμμάτων: Βιβλίο [55590814]: Το ηλεκτρονικό εμπόριο φαρμάκων, Έφη Τζίβα και Βιβλίο [86057373]: «ΝΕΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ», ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ
28-8-2021 >> ΤΟ ΝΕΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ – Φαρμακευτικό Δίκαιο (Φαρμακοποιοί-Φαρμακεία- ΠΦΣ και Φαρμακευτικοί Σύλλογοι) >> Από τον Νοέμβριο του 2021. Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ https://service.eudoxus.gr/search/#s/%CE%A0%CE%91%CE%9D%CE%9F%CE%A3%20%CE%9A%CE%91%CE%A0%CE%A9%CE%9D%CE%97%CE%A3/0
ΝΟΜΟΣ 4865/2021 (φεκ 238/Α/4-12-2021)
Άρθρο 37
Συμπλήρωση των επιπέδων ετήσιων προϋπολογισμών φαρμακευτικής δαπάνης – Τροποποίηση της παρ. 2 του άρθρου 87 του ν. 4472/2017 : «Στην παρ. 2 του άρθρου 87 του ν. 4472/2017 (Α’ 72), περί της φαρμακευτικής δαπάνης του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (Ε.Ο.Π.Υ.Υ.), επέρχονται οι εξής τροποποιήσεις: α) τροποποιείται το πρώτο εδάφιο, ως προς τα επίπεδα θέσπισης των ετήσιων προϋπολογισμών φαρμακευτικής δαπάνης, β) προστίθεται νέο τελευταίο εδάφιο και η παρ. 2 του άρθρου 87 διαμορφώνεται ως εξής :
«2. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας, μετά από πρόταση του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., η οποία λαμβάνει υπόψη της τη γνώμη της Επιτροπής του άρθρου 15 της υπουργικής απόφασης οικ. 3457/2014 (Β’ 64), δύνανται να τίθενται ετήσιοι προϋπολογισμοί φαρμακευτικής δαπάνης σε επίπεδο φαρμάκου, δραστικής ουσίας (ΑTC5) ή θεραπευτικής κατηγορίας (ΑTC4) ή φαρμάκων υψηλού κόστους της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 3816/2010 (Α’ 6) ή φαρμάκων εντός της περιόδου της προστασίας των δεδομένων τους ή φαρμάκων μετά τη λήξη της περιόδου προστασίας των δεδομένων τους, καθώς και φαρμάκων χωρίς περίοδο προστασίας των δεδομένων τους. Η ρύθμιση αυτή δύναται να εφαρμόζεται ειδικότερα σε περιπτώσεις εισαγωγής πολλών νέων φαρμάκων σε συγκεκριμένες θεραπευτικές κατηγορίες. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι επιμέρους στόχοι συνυπολογίζονται στον καθορισμό της υπέρβασης της φαρμακευτικής δαπάνης του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και στον επιμερισμό της υπέρβασης ανά φαρμακευτική εταιρεία ή κάτοχο άδειας κυκλοφορίας. Κατά τα λοιπά
εφαρμόζεται η υπ’ αρ. οικ.Γ5/63587/2015 υπουργική απόφαση (Β’ 1803). Με απόφαση του Υπουργού Υγείας,
Άρθρο 38
Συνταγογράφηση φαρμάκων, θεραπευτικών πράξεων και διαγνωστικών εξετάσεων στους
ανασφάλιστους και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες – Τροποποίηση της παρ. 1 του άρθρου
33 του ν. 4368/2016. Το πέμπτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 33 του ν. 4368/2016 (Α’ 21), περί της υγειονομικής κάλυψης ανασφάλιστων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, τροποποιείται, ώστε δικαίωμα να συνταγογραφούν φάρμακα, θεραπευτικές πράξεις και διαγνωστικές εξετάσεις στους
ανασφάλιστους και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες να έχουν οι ιατροί των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας και των δημοσίων δομών παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας, καθώς και οι απασχολούμενοι
στις δομές της παρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 4375/2016 (Α’ 51), και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Ανασφάλιστοι και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως προσδιορίζονται στην παρ. 2 του παρόντος, έχουν το δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης στις Δημόσιες Δομές Υγείας και δικαιούνται νοσηλευτικής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Η νοσηλευτική περίθαλψη
παρέχεται μέσω των Νοσοκομείων του ν.δ. 2592/1953 (Α’ 254), των εποπτευόμενων και επιχορηγούμενων από το Υπουργείο Υγείας νοσηλευτικών ιδρυμάτων, των εποπτευόμενων και επιχορηγούμενων από το Υπουργείο Υγείας Ν.Π.Ι.Δ., των Μονάδων Ψυχικής Υγείας του ν. 2716/1999 (Α’ 96), όλων των δημόσιων μονάδων παροχής υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όπως ορίζονται στο άρθρο 3 του ν. 4486/2017 και των εποπτευόμενων και επιχορηγούμενων από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων Νοσοκομείων, των Δημοτικών Ιατρείων, καθώς και μέσω των εποπτευόμενων από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ιδρυμάτων αποκατάστασης και κοινωνικής φροντίδας. Η φαρμακευτική περίθαλψη παρέχεται από τα συμβεβλημένα με τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. ιδιωτικά φαρμακεία. Φάρμακα υψηλού κόστους, που εμπίπτουν στο πλαίσιο της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 3816/2010 (Α’ 6), παρέχονται αποκλειστικά από τα φαρμακεία των Νοσοκομείων και του Ε.Ο.Π.Υ.Υ.. Οι ιατροί των Νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας και των δημοσίων δομών παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.), καθώς
και οι απασχολούμενοι στις δομές της παρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 4375/2016 (Α’ 51), έχουν το δικαίωμα να συνταγογραφούν φάρμακα, θεραπευτικές πράξεις και διαγνωστικές εξετάσεις στους ανασφάλιστους και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως αυτές ορίζονται ανωτέρω. Οι
ως άνω θεραπευτικές πράξεις και διαγνωστικές εξετάσεις πραγματοποιούνται σε δημόσιες δομές υγείας.». Η ισχύς της παρ. 1 άρχεται από την 1η.1.2022.
Άρθρο 39
Συμμετοχή των δικαιούχων περίθαλψης στις δαπάνες εξωνοσοκομειακής φαρμακευτικής
περίθαλψης – Τροποποίηση της παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 1902/1990
Η παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 1902/1990 (Α’ 138), περί της συμμετοχής των δικαιούχων περίθαλψης στις δαπάνες εξωνοσοκομειακής φαρμακευτικής περίθαλψης, τροποποιείται, με την κατάργηση του τρίτου εδαφίου, και διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Στις δαπάνες εξωνοσοκομειακής φαρμακευτικής περίθαλψης που παρέχουν στους ασφαλισμένους, συνταξιούχους και τα μέλη των οικογενειών τους οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ), ανεξάρτητα από την ονομασία και τη νομική τους μορφή, καθώς και ο Οίκος Ναύτη, καθορίζεται ποσοστό συμμετοχής του δικαιούχου περίθαλψης είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) της διατιμημένης αξίας του φαρμάκου. Το ποσοστό συμμετοχής μπορεί να είναι μειωμένο στο δέκα τοις εκατό (10%) της διατιμημένης αξίας του φαρμάκου ή μηδέν τοις εκατό (0%) για φάρμακα που χορηγούνται για τη θεραπεία χρόνιων ή εξαιρετικά σοβαρών παθήσεων, βάσει των ενδείξεων τους, οι οποίες αναγράφονται στα φύλλα περίληψης χαρακτηριστικών του προϊόντος. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας, το ποσοστό της προβλεπόμενης συμμετοχής του ασθενούς
μπορεί να μειώνεται για τα γενόσημα φάρμακα.»
Άρθρο 40
Αναθεώρηση των τιμών των φαρμάκων – Τροποποίηση της παρ. 5 του άρθρου 22 του
ν. 4213/2013
Η παρ. 5 του άρθρου 22 του ν. 4213/2013 (Α’ 261), περί της τιμολόγησης των φαρμάκων, τροποποιείται, με την προσθήκη νέου τρίτου και τέταρτου εδαφίου, και διαμορφώνεται ως εξής:
«5. Οι τιμές εκδίδονται εντός των χρονικών περιθωρίων που ορίζονται στην Κοινοτική Οδηγία περί Διαφάνειας. Η πλήρης αναθεώρηση τιμών πραγματοποιείται μια (1) φορά ανά έτος και ενδιάμεσα γίνονται τιμολογήσεις νέων φαρμάκων. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας, δύναται να αποφασιστεί, σε εξαιρετικές περιπτώσεις και για τη συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης, η
επόμενη πλήρης αναθεώρηση τιμών φαρμάκων να γίνει σε συντομότερο χρόνο, με όριο μείωσης τιμής που ορίζεται στην ίδια απόφαση. Ομοίως με απόφαση του Υπουργού Υγείας, δύνανται να θεσπίζονται κίνητρα μετάβασης των φαρμακευτικών προϊόντων από τη θετική λίστα των αποζημιούμενων φαρμάκων του άρθρου 12 του ν. 3816/2010 (Α’ 6) στην αρνητική λίστα των μη αποζημιούμενων φαρμάκων, καθώς και να προβλέπονται διαφορετικά κριτήρια τιμολόγησής τους, ανάλογα με την υπαγωγή τους στη θετική ή την αρνητική λίστα. Στην περίπτωση των γενοσήμων φαρμάκων, οι τιμές δημοσιεύονται εντός τριάντα (30) ημερών από την αίτηση του
κατόχου της άδειας κυκλοφορίας.»
https://dailypharmanews.gr/site/category/5/TO-FARMAKEIO
17-11-2021 >>>ΕπικαιρότηταΠΦΣ: Επικαιροποιημένες Οδηγίες για τη Διενέργεια των Rapid tests στα Φαρμακεία
Σε απάντηση ερωτημάτων των φαρμακοποιών, οι οποίοι ξεκίνησαν πρόσφατα τη διενέργεια των ταχέων διαγνωστικών ελέγχων αντιγόνου (rapid test) και ενόψει ελέγχων, επικαιροποιούμε τις οδηγίες βάσει των νομοθετικών υποχρεώσεων.
– Η δειγματοληψία του rapid test να διενεργείται στον εξωτερικό χώρο πέριξ του φαρμακείου. Δεν επιτρέπεται η διενέργεια rapid test σε απομακρυσμένα σημεία πέραν του εξωτερικού χώρου πέριξ του φαρμακείου (πχ πλατείες, γυμναστήρια, γραφεία επιχειρήσεων, εργοστάσια κλπ). – Η δήλωση οποιουδήποτε αποτελέσματος χωρίς έκδοση απόδειξης, συνιστά φορολογική παράβαση, καθώς τα δεδομένα διασταυρώνονται. – Σας εφιστούμε την προσοχή καθώς βάσει του άρθρου 31 του Ν. 4737/2020 (ΦΕΚ Α΄ 204):«Σε περίπτωση μη καταχώρησης, καθυστερημένης ή λανθασμένης καταχώρησης επιβάλλονται οι κυρώσεις της παρ. 4 του άρθρου τριακοστού πρώτου του ν. 4737/2020 (Α’ 204), σύμφωνα με τις οποίες προβλέπεται: α) ΠΡΟΣΤΙΜΟ ΤΡΙΩΝ ΧΙΛΙΑΔΩΝ (3.000) ΕΥΡΩ, β) ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗΣ, ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΓΙΑ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΡΙΑΝΤΑ (30) ΗΜΕΡΩΝ» Επιπρόσθετα, βάσει των οδηγιών οι οποίες έχουν αποσταλεί, είμαστε υποχρεωμένοι να ταυτοποιούμε το άτομο στο οποίο διενεργούμε το rapid test με οποιοδήποτε διαθέσιμο στοιχείο ταυτοποίησης (ταυτότητα, διαβατήριο, δίπλωμα, βιβλιάριο υγείας). Σύμφωνα με σύσταση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού ECDC και οδηγιών από τον Εθνικό Οργανισμό Δημοσίας Υγείας (ΕΟΔΥ) οι οδηγίες διενέργειας για τα rapid test θα πρέπει να ακολουθούνται πιστά ώστε αυτά να πραγματοποιούνται σωστά. Δεν θα πρέπει να διενεργούνται και να δηλώνονται στο Μητρώο Ασθενών, τα rapid tests που χρησιμοποιούν συλλογή σιέλου σε κυπελάκι. Μετά από υποδείξεις του ΕΟΔΥ σας ενημερώνουμε πως σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος:
– Απαιτείται η καταχώρηση του κινητού τηλεφώνου του ασθενούς κατά τη συμπλήρωση του θετικού αποτελέσματος στην πλατφόρμα του Μητρώου Ασθενών Covid-19- Απαιτείται ενημέρωση του θεράποντος ιατρού από τον ασθενή ή επικοινωνία με τον ΕΟΔΥ στο τηλέφωνο 210-5212054 ή στο 1135 για περαιτέρω οδηγίες. – Δεν απαιτείται ακολούθως παραπομπή για διενέργεια μοριακού test (PCR), καθώς η δήλωση του αποτελέσματος του rapid test στο Μητρώο Ασθενών είναι ισοδύναμη με τη δήλωση του αποτελέσματος του μοριακού ελέγχου. – Δεν παραπέμπουμε τον πολίτη για την έκδοση της βεβαίωσης χορήγησης εργασιακής άδειας στον ΕΟΔΥ, αλλά στον προσωπικό ιατρό τους. Με Εκτίμηση, Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ, Απόστολος ΒΑΛΤΑΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ, Σεραφείμ ΖΗΚΑΣ
ΣΥΝ-ΕΝΩΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ
Επί χρόνια ασχολούμαι και παρακολουθώ τα τεκταινόμενα και τις κατά καιρούς προσπάθειες στον κλάδο των φαρμακοποιών όσον αφορά τις συνενώσεις (και όχι συγχωνεύσεις) των ελληνικών φαρμακείων. Μάλιστα όπως επισημάνθηκε και σε ένα δημοσίευμα του DailyPharmaNews. Τα νέα της υγείας και της αγοράς φαρμάκου της 11ης Οκτωβρίου 2021, ο ΠΦΣ είχε αναθέσει -το 1998/99- ειδική μελέτη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο για τον σκοπό αυτόν και μάλιστα είχε νομοθετηθεί και διάταξη στον ν. 1963/1991 (το άρθρο 8), την οποία ο μνημονιακός νομοθέτης επί κυβερνήσεως Σαμαρά-Βενιζέλου-Κουβέλη την κατήργησε με τον ν. 4254/2014 (ΦΕΚ 85/Α/7-4-2014) άρθρο 1ο παρ. ΣΤ’ υποπαρ. ΣΤ1 στοιχ. 1.
Η διάταξη εκείνη έλεγε τα εξής :
«Άρθρο 8: Εταιρεία εκμετάλλευσης φαρμακείων
1. Με απόφαση του νομάρχη, εφ’ όσον χωροταξικά δεν κωλύεται εξυπηρέτηση του κοινού, δύναται να επιτραπεί η σύσταση εταιρειών εκμετάλλευσης φαρμακείων, που λειτουργούν ως ατομικά, εταιρικά και συστεγαζόμενα.
2. Η εταιρεία μετά την έκδοση από το νομάρχη εγκριτικής απόφασης, συνιστάται με συμβολαιογραφικό έγγραφο, στο οποίο θα μνημονεύεται ο αριθμός της εγκριτικής απόφασης του νομάρχη. Κυρωμένα δε αντίγραφα αυτού υποβάλλονται, μέσα σ’ ένα μήνα από την καταχώρηση στα βιβλία του οικείου πρωτοδικείου, στο τμήμα ή τη διεύθυνση υγιεινής της νομαρχίας και στο φαρμακευτικό σύλλογο, του οποίου είναι μέλη οι μετέχοντες στην εταιρεία φαρμακοποιοί. Σε περίπτωση μη τηρήσεως των ανωτέρω ανακαλείται η εγκριτική απόφαση του νομάρχη. Η ανακλητική πράξη, με μέριμνα του οικείου νομάρχη, κοινοποιείται στο οικείο πρωτοδικείο για τη σημείωση της στην οικεία καταχώρηση.
3. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, καθορίζονται:
1. Η μορφή της εταιρείας
2. Τα δικαιολογητικά, που θα πρέπει να υποβάλλονται στο τμήμα ή τη διεύθυνση υγιεινής της αρμόδιας νομαρχίας, για την έγκριση της συστάσεως της εταιρείας.
3. Η διαχείριση, η εκπροσώπηση της εταιρείας, ο διακριτικός εμπορικός τίτλος, που θα τίθεται μετά τη λέξη «φαρμακείο» και το ονοματεπώνυμο του φαρμακοποιού ή των φαρμακοποιών.
4. Οι όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας ιδιαίτερων χώρων, εκτός των καταστημάτων των μετεχόντων στην εταιρεία φαρμακείων, για την αποκλειστική εξυπηρέτηση των αναγκών αυτών.
5. Η έδρα, η χρονική διάρκεια της εταιρείας, που μπορεί να παρατείνεται με την αυτή διαδικασία, καθώς και τα επιτρεπόμενα ποσοστά συμμετοχής στην εταιρεία.
6. Κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για τη σύσταση και λειτουργία των εταιρειών.
7. Οι συνέπειες και ο τρόπος εφαρμογής των επιβαλλομένων διοικητικών, συμβατικών και πειθαρχικών κυρώσεων σε βάρος των φαρμακοποιών-μετόχων τα φαρμακεία των οποίων μετέχουν στην Ε.Φ.
5. Τα ιδρυόμενα στο εξής φαρμακεία πρέπει να απέχουν μεταξύ τους και από τα ήδη λειτουργούντα τουλάχιστον εκατό (100) μέτρα, η δε απόσταση μετράται από τα πλησιέστερα άκρα των κύριων προσόψεων των φαρμακείων κατ΄ ευθείαν νοητή γραμμή επί χάρτου ή τοπογραφικού σχεδιαγράμματος θεωρημένου από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία.»
Είναι απορίας άξιον γιατί καταργήθηκε η διάταξη εκείνη. Μήπως δεν ήταν ώριμες οι συνθήκες δημιουργίας μιάς τέτοιας εταιρείας, που σήμερα με την πρόσφατη Διοίκηση του ΠΦΣ και την πρόσφατη απόφαση της Γ. Σ. του ΝΠΔΔ αυτού έγιναν ορατές ; Ίσως. Όμως, παρ’ όλο που θεωρώ ότι έχουν δίκιο ο Πρόεδρος του ΠΦΣ κ. Βαλτάς και άλλοι παράγοντες της διοικήσεώς του να λένε ότι, «ήταν πλέον μονόδρομος η κατάθεση μίας πρότασης μέσω της διαμόρφωσης ενός νομοθετικού πλαισίου που να δίνει τη δυνατότητα τα φαρμακεία να λειτουργήσουν υπό το καθεστώς μίας εταιρείας που να τα συνενώνει οικονομικά με ανώτατο όριο τα εφτά φαρμακεία…» ή «το σχέδιο το οποίο υπερψηφίστηκε χθες (σ.σ. Δευτέρα 18 Οκτωβρίου) στη Γενική Συνέλευση του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου, στην ουσία αποτελεί τη βάση, τον σκελετό και την ασπίδα της ιδέας των συνενώσεων», (https://dailypharmanews.gr/site/category/5/TO-FARMAKEIO, συνεντεύξεις στον δημοσιογράφο Χαράλ. Πετρόχειλο 21-10-2021), όμως, θεωρώ ότι, η παραπάνω διάταξη του καταργηθέντος άρθρου 8, θα έπρεπε να γίνει νομικός και νομοτεχνικός οδηγός για μια σωστή νομοθετική πρόταση. Πιστεύω, ότι, αφού η θέληση των φαρμακοποιών της χώρας έδωσε το ΟΚ για την δημιουργία αυτών των εταιρειών, θα πρέπει να δοθεί ο λόγος πλέον σε έμπειρους νομικούς επί νομοθετικών-νομοτεχνικών θεμάτων, ώστε η «νομοθετική» αυτή πρόταση να τύχει μιάς ολοκληρωμένης θετικής νομικής κατοχυρώσεως.
Δεν γνωρίζω το κείμενο που εγκρίθηκε από την ΓΣ του ΠΦΣ, αλλά από εμπειρία θα ήθελα να πω ενδεικτικά, πως :
1ον) Θα πρέπει να αποφευχθεί η σύγχυση με τις διατάξεις των συστεγασμένων φαρμακείων. 2ον) Να δοθεί η δυνατότητα επιλογής οποιουδήποτε εταιρικού τύπου επιλέξουν οι εταίροι. αλλά και της απαγορεύσεως ιδρύσεως Ανωνύμου Εταιρείας και Αστικού Συνεταιρισμού. 3ον) Να μην υπάρξει αντιγραφή υφισταμένων διατάξεων της φαρμακευτικής νομοθεσίας. 4ον) Να τηρηθούν οι κανόνες νομοθετήσεως εταιρειών, όπως π.χ. της συνελεύσεως, των αποφάσεων, της επωνυμίας, της χωροταξικής κατανομής σε μεσαίες και μεγάλες πόλεις, εισδοχής και αποχώρησης μελών κ.α. , Να τονιστεί ότι εταίροι μπορούν γίνουν ΜΟΝΟΝ φαρμακοποιοί που λειτουργούν νόμιμα φαρμακείο ανοικτό στο κοινό., ανεξαρτήτως του τρόπου αποκτήσεως της άδειας ιδρύσεως του φαρμακείου τους. 5ον) Να αρθούν τα εμπόδια που πηγάζουν από την απολυτότητα της προσωπικής παρουσίας του αδειούχου φαρμακοποιού, με το σκεπτικό ότι επαξίως μπορούν να διευθύνουν και διαχειριστούν επιστημονικά ένα φαρμακείο και οι μη αδειούχοι (με την έννοια της κατοχής άδειας ιδρύσεως). 6ον) Τέτοιες σχετικές προτάσεις υπάρχουν στον Β’ τόμο «Φαρμακευτικό Δίκαιο» εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα Αθήνα – Κομοτηνή 2010.
Επίσης, θα είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να περιοριστεί η πολυφαρμακία των 10 φαρμακείων σε τέσσερα (4) με την κατάργηση της σχετικής διατάξεως της κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ, όπως και άλλες ατελείς, απαρχαιωμένες ή πρακτικά ανεφάρμοστες διατάξεις.
ΔΩΡΕΑΝ ΜΑΘΗΜΑΤΑ μετά ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ από το ΝΕΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ – Φαρμακευτικό Δίκαιο (Φαρμακοποιοί-Φαρμακεία- ΠΦΣ και Φαρμακευτικοί Σύλλογοι)
MEΡΟΣ Γ΄ – Π Ο Ι Ν Ι Κ Ο Μ Ε Ρ Ο Σ – Κεφάλαιο 5ο – ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ – Νόμοι 4619 & 4620/2019 5.1.1 Ποινικό Δίκαιο & Ποινική Δικονομία
308. Στο Ποινικό Δίκαιο, τόσο στον Ποινικό Κώδικα, όσο και στην Ποινική Δικονομία, υπάρχουν διατάξεις που αφορούν στο λειτούργημα-επάγγελμα, αλλά και στην ευθύνη του φαρμακοποιού, κατά την ενάσκηση του λειτουργήματός του. Επίσης, σε αυτό το κεφάλαιο, δίδεται έμφαση, στις νομικές υποχρεώσεις του επιστημονικού προσωπικού και των λοιπών προσώπων που απαρτίζουν το προσωπικό, όταν παρέχονται οι πρώτες βοήθειες στον χώρο του φαρμακείου. Πέραν των διατάξεων αυτών, γίνεται κατά το δυνατόν, παραπομπή σε ειδικές ποινικές διατάξεις που βρίσκονται εγκατεσπαρμένες σε κατ’ ιδίαν νομοθετήματα της φαρμακευτικής νομοθεσίας και παρατίθενται κατά σειρά : 1) Οι σχετικές αυτές διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Νόμο 4619/2019 (ΦΕΚ 95/Α/11-6-2019) σύμφωνα με το άρθρο 76 παρ. 6 του Συντάγματος, με ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΙΣΧΥΟΣ την 1η Ιουλίου 2019 και δη των άρθρων : 175 (Αντιποίηση Αρχής, όπου η παρ. 1 αφορά φαρμακοποιούς που είναι μέλη των Δ. Σ. των ΝΠΔΔ των φαρμακευτικών συλλόγων τους, όπως και του Π.Φ.Σ.), 221 (Ψευδείς ιατρικές πιστοποιήσεις), 302 (Ανθρωποκτονία από αμέλεια), 304 (Διακοπή της κύησης), 304Α (Σωματική βλάβη εμβρύου ή νεογνού), 314 (Σωματική βλάβη από αμέλεια), και 371 (Παραβίαση επαγγελματικής εχεμύθειας). 2) Η διάταξη του άρθρου 212 της Ποινικής Δικονομίας όπως κυρώθηκε με τον Ν. 4620/2019 (ΦΕΚ 96/Α/11-6-2019). 3) Οι νομικές υποχρεώσεις των φαρμακοποιών και του προσωπικού του φαρμακείου σε επείγοντα περιστατικά.[1]4) Ειδικές ποινικές διατάξεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας. ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ στο σύγγραμμα ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, των επιστημονικών εκδόσεων «ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΑΕ», Κεφάλαιο 5ο, από την 1η Νοεμβρίου 2021 στα βιβλιοπωλεία. Π.χ.
| 1 … με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή τιμωρείται όποιος κατά την πραγματοποίηση προγεννητικού ελέγχου μετά την εικοστή εβδομάδα της κύησης ή κατά τη διάρκεια του τοκετού και πριν από την εμφάνιση του παιδιού στον εξωτερικό κόσμο, προκαλεί με αμέλεια διακοπή της κύησης ή βαριά βλάβη στο έμβρυο, που έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο του νεογνού. |
[ NOMOΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 4812/2021 [ΦΕΚ 110/Α/30-6-2021].
Άρθρο 78 : Ηλεκτρονική τήρηση του βιβλίου ναρκωτικών από τον φαρμακοποιό
1.α) Οι συνταγές που αφορούν στη χορήγηση ιδιοσκευασμάτων ή σκευασμάτων που περιέχουν τις ουσίες που περιλαμβάνονται στους πίνακες Α’- Δ’ του άρθρου 1 του ν. 3459/2006 (Α’ 103) και της παρ. 8 του άρθρου 1 του π.δ. 148/2007 (Α’ 191), και καταχωρίζονται ηλεκτρονικά, φυλάσσονται σε ηλεκτρονικό αρχείο από τον φαρμακοποιό επί τριετία. β) Οι χειρόγραφες συνταγές που αφορούν στη χορήγηση ιδιοσκευασμάτων ή σκευασμάτων που περιέχουν τις ουσίες που περιλαμβάνονται στους πίνακες Α’- Δ’ του άρθρου 1 του ν. 3459/2006 και της παρ. 8 του άρθρου 1 του π.δ. 148/2007, φυλάσσονται από τον φαρμακοποιό επί τριετία είτε σε ηλεκτρονικό αρχείο με τη μορφή αρχείου εικόνας είτε σε φυσικό αρχείο. γ) To βιβλίο αντιγραφής συνταγών (Συνταγολόγιο) της περ. γ’ της παρ. 1 του άρθρου 3 του π.δ. 312/1992 (Α’ 157), στο οποίο αναγράφονταν οι δίγραμμες συνταγές ναρκωτικών, τηρείται ηλεκτρονικά από τον φαρμακοποιό και καταχωρίζονται τα ιδιοσκευάσματα ή σκευάσματα που ορίζονται στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 1 του π.δ. 148/2007. Οι ανωτέρω συνταγές που καταχωρίζονται ηλεκτρονικώς, αποθηκεύονται απευθείας στο Ηλεκτρονικό Βιβλίο Ναρκωτικών με την εκτέλεση της ηλεκτρονικής συνταγής από τον φαρμακοποιό. Στις περιπτώσεις χειρόγραφων συνταγών που αφορούν στη χορήγηση ιδιοσκευασμάτων ή σκευασμάτων, όπως αυτά ορίζονται στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 1 του π.δ. 148/2007, ο φαρμακοποιός υποχρεούται να καταχωρήσει αυθημερόν στο Ηλεκτρονικό Βιβλίο Ναρκωτικών τα στοιχεία της εν λόγω συνταγής (ημερομηνία, όνομα ιατρού, ονομασία ιδιοσκευάσματος ή σκευάσματος, είδος συσκευασίας, περιεκτικότητα, όνομα ασθενούς), έχοντας είτε αποθηκεύσει τη συνταγή αυτή με τη μορφή αρχείου εικόνας στο ηλεκτρονικό αρχείο είτε διατηρήσει την εν λόγω συνταγή σε φυσικό αρχείο, όπως ορίζεται στην περ. β). δ) Το παρόν άρθρο τίθεται σε ισχύ την 1η.7.2021.
Άρθρο 79 : Ασυμβίβαστο μελών Διοικητικού Συμβουλίου Φαρμακευτικών Συλλόγων και Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου.
1. Η ιδιότητα του Προέδρου, του Αντιπροέδρου, του Γραμματέα και του Ταμία του Φαρμακευτικού Συλλόγου δεν δύναται να συμπίπτει με την ιδιότητα του μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου των Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών (ΣΥ.ΦΑ.). 2. Στην περίπτωση που ο κατέχων τις δύο ιδιότητες της παρ. 1 δεν παραιτηθεί μίας εξ αυτών, ο αρμόδιος Περιφερειάρχης με απόφαση του διατάσσει αυτοδικαίως την άμεση έκπτωση του εν λόγω προσώπου από το αξίωμα που κατέχει στον Φαρμακευτικό Σύλλογο. 3. Εντός δύο (2) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος, όποιος κατέχει και τις δύο ανωτέρω ιδιότητες, υποχρεούται να παραιτηθεί της μίας εξ αυτών. Σε περίπτωση απράκτου παρέλευσης της ανωτέρω προθεσμίας, εφαρμόζεται η παρ. 2. 4. Το παρόν εφαρμόζεται από τη διενέργεια των πρώτων μετά τη δημοσίευση του παρόντος αρχαιρεσιών για την ανάδειξη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου του Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών (ΣΥ.ΦΑ.). Μέχρι το χρονικό σημείο του πρώτου εδαφίου δεν αποτελεί ασυμβίβαστο η κατοχή των δύο ανωτέρω ιδιοτήτων της παρ. 1.
Άρθρο 80 : Ειδικές ρυθμίσεις εκκαθάρισης ιδιωτικών φαρμακείων
1. Κατά παρέκκλιση της κείμενης νομοθεσίας, δύνανται τα ιδιωτικά φαρμακεία να εξαιρούνται της διαδικασίας εκκαθάρισης αποκλειστικά για την παροχή φαρμάκων προς ασφαλισμένους του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. έως και την 31η.7.2021. Το πρώτο εδάφιο καταλαμβάνει και συνταγές που εκτελέστηκαν από 1.4.2021 έως και την δημοσίευση του παρόντος. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας, μετά από εισήγηση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και εφόσον εξακολουθούν να υφίστανται τα έκτακτα μέτρα κατά του κορωνοϊού COVID-19, δύναται η παραπάνω προθεσμία να παρατείνεται. 2. Η περ. α’ της παρ. 8 του άρθρου 34 του ν. 4447/2016 (Α’ 241) αντικαθίσταται ως εξής : «α. Από 1.7.2017 τα συμβαλλόμενα με τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ. φαρμακεία αποστέλλουν, μέσω των οικείων ΠΕ.ΔΙ., τις μηνιαίες υποβολές λογαριασμών τους στο Τμήμα Ελέγχου και Επεξεργασίας Συνταγών (ΤΕΕΣ) της Διεύθυνσης Φαρμάκου του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. Στην περίπτωση διανεμητικού λογαριασμού την ευθύνη της συλλογής των λογαριασμών την έχει ο αρμόδιος κατά τόπο φαρμακευτικός σύλλογος του διανεμητικού λογαριασμού, προκειμένου στη συνέχεια να αποσταλούν στο ΤΕΕΣ. Οι υποβολές των φαρμακείων θα ακολουθούν τη διαδικασία που περιγράφεται στα εδάφια α’ και β’ της παρ. 7 του άρθρου 90 του ν. 4368/2016 (Α’ 21). Το Τμήμα Ελέγχου και Επεξεργασίας συνταγών της Διεύθυνσης Φαρμάκου του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. είναι αρμόδιο για τον έλεγχο των συνταγών. Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου, τα αποτελέσματα αυτού διαβιβάζονται από το ΤΕΕΣ στις Περιφερειακές Διευθύνσεις του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. για την έκδοση πράξης εκκαθάρισης.».
«ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΑ» ΘΕΣΕΩΝ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΦΑΡΜ. ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΩΝ»
Γράφτηκε 6 Σεπτεμβρίου 2020 ΣτΕ 39/1991 >> Ελεύθερη συμμετοχή πολιτών – Συμβατική ελευθερία συνεταιρισμών. Είναι οι συνταγματικές διατάξεις που καθιερώνουν τις αρχές της ελεύθερης συμμετοχής των πολιτών στους συνεταιρισμούς.
«Δημοσιεύεται με την ευκαιρία της καταθέσεως νομοθετικής ρυθμίσεως στο Ν/Σ, στις 18-6-2021 του Υπουργείου Υγείας στο άρθρο 70, το οποίο συζητείται στις 23-6-2021 στην Κοινωνική Επιτροπή της Βουλής»
«Πριν μερικές ημέρες τέθηκε ένα θέμα εάν και κατά πόσον θα μπορούσε να υπάρξει ή νομοθετηθεί «ασυμβίβαστο» για τους φαρμακοποιούς που παράλληλα με το αξίωμα του Προέδρου του ΝΠΔΔ «Φαρμακευτικός Σύλλογος» κατέχουν και την άμισθη και τιμητική θέση του Προέδρου ΔΣ Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών. Από καμία διάταξη νόμου (εθνικού ή ενωσιακού) ή εθίμου δεν μπορεί να υπάρξει «ασυμβίβαστο» στους φαρμακοποιούς, οι οποίοι έχουν εκλεγεί ή θα εκλεγούν νόμιμα έπειτα από αρχαιρεσίες. Η φύση των διατάξεων του ν. 1667/86 είναι αναγκαστικού δικαίου (ius cogens) και ως τέτοιοι, ορίζονται οι κανόνες δικαίου, η εφαρμογή των οποίων δεν μπορεί να αποκλεισθεί από την αντίθετη ιδιωτική βούληση. Με αυτό το σκεπτικό, οι ΣΥΦΑ διοικούνται ελεύθερα επί τη βάση αρχαιρεσιών, όπως προβλέπεται από τον οικείο νόμο με τις διατάξεις αναγκαστικού δικαίου και δεν σχετίζονται, ούτε μπορούν να συσχετιστούν με τις σχετικές διατάξεις των φαρμακευτικών συλλόγων, που αποτελούν ΝΠΔΔ, σε αντίθεση με τους συνεταιρισμούς που είναι ΝΠΙΔ. Εξ άλλου, ανεξαρτήτως της αντισυνταγματικότητας ή μη της τυχόν νομοθετήσεως τέτοιου «ασυμβιβάστου», είναι γνωστό ότι, το ισχύον Σύνταγμα της χώρας, στο Άρθρο 12: (Δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι), παράγραφος 4, προβλέπει και ρυθμίζει την αυτονομία τους : [4. Οι γεωργικοί και αστικοί συνεταιρισμοί κάθε είδους αυτοδιοικούνται σύμφωνα με τους όρους του νόμου και του καταστατικού τους και προστατεύονται και εποπτεύονται από το Κράτος, που είναι υποχρεωμένο να μεριμνά για την ανάπτυξή τους.]. Περαιτέρω, δεν είναι δυνατή η θεσμοθέτηση τέτοιου «ασυμβιβάστου», όχι μόνον λόγω του άρθρου 12, ως άνω, του ισχύοντος Συντάγματος, καθόσον και το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος κατοχυρώνει την προσωπική και οικονομική ελευθερία ως ατομικό δικαίωμα. Ειδικότερη δε εκδήλωση αυτής της ελευθερίας αποτελεί η επαγγελματική ελευθερία, δηλαδή η ελευθερία επιλογής και ασκήσεως ορισμένου επαγγέλματος, ως αναγκαίου στοιχείου της προσωπικότητας του ατόμου. Στην ελευθερία αυτή μπορεί ο νόμος να επιβάλλοντας περιορισμούς, αναφερόμενους στην άσκηση ή και την επιλογή ορισμένου επαγγέλματος, με την έννοια ότι, οι τασσόμενοι από το νόμο όροι και προϋποθέσεις επιλογής και ασκήσεως του επαγγέλματος θα είναι συνταγματικώς επιτρεπτοί, εφόσον ορίζονται γενικώς, κατά τρόπο αντικειμενικό, και να δικαιολογούνται από αποχρώντες λόγους δημοσίου ή κοινωνικού συμφέροντος, οι οποίοι σε κάθε περίπτωση πρέπει να ευρίσκονται σε συνάφεια προς το αντικείμενο και τον χαρακτήρα της ρυθμιζόμενης επαγγελματικής δραστηριότητος. Συνεπώς, η περιορίζουσα την ελευθερία αυτή ρυθμιστική επέμβαση του νόμου, όσον αφορά τους ΣΥΦΑ, δεν μπορεί να στηρίζεται σε μόνο τον σκοπό της, εις βλάβη των ενδιαφερομένων που επιλέγουν νόμιμα ορισμένη εταιρική μορφή, όπως ο συνεταιρισμός και μάλιστα οικονομικού συμφέροντος άλλων και μάλιστα σε βάρος ενός παγκόσμιου οικονομικού θεσμού, όπως ο συνεργατισμός. Τέλος, τα νομικά καθεστώτα που ρυθμίζονται από τις διατάξεις, τόσο του Συντάγματος και ν. 1667/1986 (όπως ισχύει) όσο και του ν. 3601/1928 «περι φαρμακευτικών συλλόγων», αφορούν εντελώς διαφορετικά νομοθετικά αντικείμενα και δεν αρκεί η ιδιότητα των διοικούντων τα θεσμοθετημένα όργανα που προβλέπονται από τους ως άνω νόμους, ήτοι της ιδιότητος του φαρμακοποιού, να αποτελέσουν ιδιαίτερη κατηγορία «ασυμβιβάστου».
e-shop φαρμακεία : Τι πρέπει να ξέρετε
ΠΩΛΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 699/2014 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 24ης Ιουνίου 2014
σχετικά με τον σχεδιασμό του κοινού λογοτύπου για την ταυτοποίηση των προσώπων που προσφέρουν φάρμακα προς πώληση εξ αποστάσεως στο κοινό και σχετικά με τις τεχνικές, ηλεκτρονικές και κρυπτογραφικές απαιτήσεις για την επαλήθευση της γνησιότητάς του. «Άρθρο 5 : Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την έβδομη ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εφαρμόζεται από την 1η Ιουλίου 2015. Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος. Βρυξέλλες, 24 Ιουλίου 2014». https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0699&from=EN
https://caponis.gr/blog/ >> ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ >>Εν όψει του θορύβου που δημιουργήθηκε τελευταία και των σχετικών πρωτοβουλιών του Π.Φ. Σ. και του προέδρου κ. Βαλτά, «Τον έλεγχο των φαρμακαποθηκών ως προς τους κωδικούς που έχει συνολικά. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει φαρμακαποθήκη που να έχει πχ 1000 κωδικούς, όταν το φαρμακείο σήμερα διαθέτει πάνω από 6000 κωδικούς. Αυτές οι αποθήκες δεν είναι αποθήκες που προμηθεύουν φαρμακεία αλλά φαρμακαποθήκες παράλληλων εξαγωγών». ο δικηγόρος κ. Καπώνης, είχε τονίσει ευθέως στον Βόλο το 2019, τι έπρεπε να κάνει ο ΕΟΦ γι’ αυτό το πρόβλημα ως ομιλητής το 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο. Έπρεπε να περάσουν τρία χρόνια για να ενεργοποιηθούν οι φαρμακοποιοί ; http://caponis.gr
ΟΔΗΓΊΑ 2011/62/ΕΕ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΫ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 8ης Ιουνίου 2011. για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/83/ΕΚ περί κοινοτικού κώδικος για τα φάρμακα που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση, όσον αφορά την πρόληψη της εισόδου ψευδεπίγραφων φαρμάκων στη νόμιμη αλυσίδα εφοδιασμού. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/ALL/?uri=celex%3A32011L0062
| (21) | Η παράνομη πώληση φαρμάκων στο κοινό μέσω του Διαδικτύου αποτελεί σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία, καθώς ψευδεπίγραφα φάρμακα μπορούν να περιέλθουν στο κοινό μέσω αυτού του διαύλου. Είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί αυτή η απειλή. Προς τούτο, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι δεν έχουν εναρμονισθεί σε επίπεδο Ένωσης οι ειδικοί όροι για τη λιανική διάθεση φαρμάκων στο κοινό και, ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλλουν όρους για τη διάθεση φαρμάκων στο κοινό εντός των ορίων της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). |
| (22) | Κατά την εξέταση της συμβατότητας των όρων για τη λιανική διάθεση φαρμάκων με το ενωσιακό δίκαιο, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το «Δικαστήριο») αναγνώρισε τον όλως ιδιάζοντα χαρακτήρα των φαρμάκων, δεδομένου ότι οι θεραπευτικές ιδιότητές τους τα διαφοροποιούν ουσιωδώς από τα λοιπά προϊόντα. Το Δικαστήριο έκρινε επίσης ότι, μεταξύ των αγαθών ή συμφερόντων που προστατεύει η ΣΛΕΕ, η υγεία και η ζωή των ανθρώπων κατέχουν την πρώτη θέση, εναπόκειται δε στα κράτη μέλη να καθορίζουν το επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας που προτίθενται να παρέχουν και τον τρόπο επίτευξης του επιπέδου αυτού. Αφού το επίπεδο αυτό ενδέχεται να ποικίλλει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, πρέπει να γίνει δεκτό ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν συναφώς περιθώρια εκτίμησης (7) όσον αφορά τους όρους για τη διάθεση στην επικράτειά τους των φαρμάκων στο κοινό. |
| (24) | Ως εκ τούτου και με γνώμονα τη νομολογία του Δικαστηρίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να επιβάλλουν όρους που δικαιολογούνται από την προστασία της δημόσιας υγείας για τη λιανική διάθεση φαρμάκων τα οποία διατίθενται προς πώληση εξ αποστάσεως μέσω των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας. Οι όροι αυτοί δεν θα πρέπει να περιορίζουν αδικαιολόγητα τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. |
Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 3601/1928 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ
Ο πιο παλιός νόμος της φαρμακευτικής νομοθεσίας είναι εκείνος «περί συστάσεως φαρμακευτικών συλλόγων» (ΦΕΚ 119/Α/10-7-1928), ο οποίος στα εβδομήντα επτά του άρθρα – όπως κατά καιρούς τροποποιήθηκε – ρυθμίζει τα των Φαρμακευτικών Συλλόγων και τα του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου, αλλά και τα των Πειθαρχικών Συμβουλίων. Όμως μετά από ενενήντα τρία χρόνια ισχύος του, επιβάλλεται κατ΄ αρχήν η μεταγλώττισή του στην τρέχουσα Ελληνική γλώσσα, αλλά και ο εκσυγχρονισμός και η συμπλήρωση του. Μαζί με την ανάγκη κωδικοποιήσεως της καθόλου φαρμακευτικής νομοθεσίας, είναι μια ευκαιρία να συμπληρωθεί ο βασικός αυτός νόμος εκτός από μια μορφή κωδικοποιήσεως με τα νομοθετήματα που κατά καιρούς τροποποίησαν τις διατάξεις του, αλλά και από θέματα που αφορούν την νομική καθημερινότητα του φαρμακοποιού. Τέτοια θέματα, όπως η διοικητική χωροταξική κατανομή των φαρμακευτικών συλλόγων, η συνένωση τους σε περιοχές που είχαν ιδρυθεί περισσότεροι από ένας σύλλογος, η νομική βάση για την συνένωση φαρμακείων, οι διανεμητικοί λογαριασμοί, τα μονοεδρικά φαρμακεία, τα e-shop φαρμακεία, ο έλεγχος των οικονομικών των συλλόγων από το Ελεγκτικό Συνέδριο ως ΝΠΔΔ, η πρόβλεψη προσλήψεων υπαλλήλων κ.α., καθώς και ρυθμίσεις για τις αρχαιρεσίες των συλλόγων σε ορθολογική βάση με χρησιμοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών και γενικά τα νομικά αλλά και ουσιαστικά θέματα που ταλαιπωρούν τους Έλληνες φαρμακοποιούς. Ένα τέτοιο όμως νέο νομοθέτημα, πέρα από την σωστή νομοτεχνική του αντιμετώπιση, θέλει προσοχή στην διατύπωση των διατάξεων του, ώστε αφ΄ ενός να μην είναι αντισυνταγματικές οι διατάξεις του και αφ΄ ετέρου να λύνουν προβλήματα αντί να τα περιπλέκουν.
Νομικές και νομοτεχνικές λύσεις υπάρχουν, αρκεί σε ένα τέτοιο νομοθέτημα να συμπεριληφθούν όλες οι σχετικές διατάξεις που αφορούν τα θέματα των Φαρμακευτικών Συλλόγων με υπευθυνότητα και όχι με επιπόλαιες και αποσπασματικές καταγραφές.
2ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΘΗΝΑ 26-28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018
Κρατικές και Νομολογιακές παρεμβάσεις στην λειτουργία των Συνεταιρισμών
Α’ ΚΡΑΤΙΚΕΣ (ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ) ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Η εισήγηση αυτή εξετάζει τη συνεταιριστική νομοθεσία στην Ελλάδα και κατά κανόνα μέσα από αυτή, τις παρεμβάσεις του κράτους στην λειτουργία των συνεταιρισμών.
Στα 100 και πλέον χρόνια συνεταιριστικής νομοθεσίας (ξεκινώντας από το 1914 που δημιουργήθηκε ο πρώτος νόμος για τους συνεταιρισμούς) θα προσπαθήσω να αναδείξω μέσα στον χρόνο της παρουσίασης, τη σημασία της συνεταιριστικής νομοθεσίας στην ανάπτυξη και εξέλιξη των συνεταιρισμών, αλλά και την παρεμπόδιση από την πλευρά της Ελληνικής Πολιτείας της ελεύθερης και αυτόνομης λειτουργίας τους, σε ένα χρονικό διάστημα, από τον πρώτο νόμο που δημιουργήθηκε, τον 602/1915 μέχρι πρόσφατα, με την ψήφιση του τελευταίου νομοθετικού πλαισίου. Για λόγους που δεν θα εξηγήσουμε σε αυτή την εισήγηση, την περίοδο, μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο εφαρμόστηκε σε πολλές χώρες ένα καθεστώς κρατικής παρέμβασης στην λειτουργία των συνεταιρισμών, η οποία σταδιακά εγκαταλείφθηκε, μετριάστηκε στο ελάχιστο ή διαφοροποιήθηκε, όχι όμως και στην Ελλάδα, με έμφαση κυρίως στους αγροτικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι παρουσίαζαν και παρουσιάζουν μεγάλο εκλογικό-πελατειακό ενδιαφέρον
Ως ένα παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε τον ν. 4015/2011 σε αντιπαραβολή με τον ν. 2810/2000, όπου είναι πασιφανής η «κοπτοραπτική» πρακτική με την οποία συντάχθηκε, χωρίς ίχνος αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας που πρέπει να εξυπηρετεί και των προβλημάτων που πρέπει να λύσει. Εξετάζοντας αναδρομικά και εν συντομία τις κρατικές παρεμβάσεις, μπορούμε να σχηματίσουμε έναν χάρτη των παρεμβατικών νομοθετικών τακτικών των ελληνικών κυβερνήσεων, παρ’ όλο που το Ελληνικό Σύνταγμα από το 1864 κατοχύρωσε το «δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι», που όριζε ότι: «Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, τηρούντες τους νόμους του κράτους, οίτινες όμως ουδέποτε δύνανται να υπαγάγωσι το δικαίωμα τούτο εις προηγούμενην της κυβερνήσεως άδειαν», όπως εξάλλου και το Ισχύον Σύνταγμα, στο οποίο, το άρθρο 12 αναφέρεται στο Δικαίωμα του Συνεταιρίζεστε, με την ίδια περίπου έννοια με το αρχικό του 1864, επί τη βάση του αξιώματος ότι : Το «δικαίωμα του συνεταιρίζεστε», υπάγεται καταρχήν στο status negativus, αφού θεμελιώνει αγώγιμη αξίωση αποχής της κρατικής εξουσίας από παρεμβάσεις στο πεδίο προστασίας του.
Ας δούμε λοιπόν για την ιστορία τις κρατικές αυτές παρεμβάσεις : • Περίοδος 1915-1970 έχουμε γενικά 946 νομοθετήματα σχετικά με τη μορφή των συνεταιρισμών.1 • 1931-1938 εκδίδονται οι νόμοι 5289/1931 (αντί του 602) και 1154/38 (κατάργηση ΠΑΣΕΓΕΣ). • 1940-1945 : Επανέρχεται η ΠΑΣΕΓΕΣ και με τον Ν. 389/1945 επαναφέρεται το καθεστώς του Ν.602/1915, ο οποίος σημειωτέον ίσχυσε – με διάφορες τροποποιήσεις – μέχρι το 1986. • Δικτατορία 1967 : Ωμή παρέμβαση στους 7.622 συνεταιρισμούς με τον Ν. 31/1967 και το νομοθετικό διάταγμα 227/1973, που όμως δεν εφαρμόστηκε ποτέ.2 • 1974 : Με το ΝΔ 66/1974 επαναφέρονται τα διοικητικά συμβούλια που είχε καταργήσει η δικτατορία. • 1979 : Με την ισχύ του νόμου το 1980, αφαιρέθηκε από τον Ν. 4640/1930 (που είχε τροποποιήσει τον Ν. 602/1914) το άρθρο 56 που απαγόρευσε στους υποψήφιους βουλευτές ή δημάρχους, να είναι υποψήφιοι για συνεταιριστικό αξίωμα. Γενικά από το 1984–1994 εκδόθηκαν 230 νομοθετήματα για τη λειτουργία των συνεταιρισμών, που διαμόρφωσαν και αλλοίωσαν τα χαρακτηριστικά τους, • Συγκεκριμένα : Περίοδος 1982-1985, έχουμε ισχυρή παρέμβαση της κυβέρνηση Σημίτη με τους νόμους 1257/1982, 1541/1985.
1 Καθ. Κώστας Παπαγεωργίου 2004 & Αρ. Κλήμη 1970 2 Καθ. Κώστας Παπαγεωργίου «Βιώσιμη Συνεταιριστική Οικονομία, Θεωρία και Πρακτική», Β’ Έκδοση, Αθήνα : 2007 Εκδ. Σταμούλης. 3 διατυπώθηκε, με τον νόμο του 1985 οι συνεταιρισμοί μετατόπισαν το ενδιαφέρον τους από τις οικονομικές δραστηριότητες στις πολιτικές αντιπαραθέσεις,
• Τέλος, το 1986 ψηφίζεται από την Βουλή ο νόμος 1667, ο οποίος και αυτός τροποποιήθηκε από έξη νόμους (2166/1993, 2515/1997, 3156/2003, το άρθρο 26 ν. 3867/2010, του άρθρου 51 ν. 2519/1997, αλλά και από το άρθρου 52 ν. 4446/2016). • Τελευταία περίοδος 2016-2017 : Υπήρξε και πάλι ωμή παρέμβαση του Κράτους με την κατάργηση του νόμου 2810/2000 από τον ν. 4383/2016.
Ως σχόλιο σε όλες τις παραπάνω νομοθετικές παρεμβάσεις του Ελληνικού Κράτους, θα μπορούσε κανείς να αναφέρει μία φράση του διάσημου συνεταιριστή, Δρα Alex Laidlaw (Λέϊντλο) που είχε επισημάνει : «Η έσχατη και πιο προσβλητική παρέμβαση στις υποθέσεις των συνεταιρισμών γίνεται από την κυβέρνηση, όταν το πολιτικό κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία, μπορέσει να χρησιμοποιήσει τους συνεταιρισμούς για δική του ωφέλεια».4 Ως δικαιολογία δε για την «πρωτοφανή στα παγκόσμια συνεταιριστικά χρονικά εναλλαγή του θεσμικού νομικού πλαισίου για τους συνεταιρισμούς» 5 δηλαδή για την διάσπαση της συνεταιριστικής νομοθεσίας με ειδικούς βασικούς νόμους, που κατέτασσε την Ελλάδα στο 2% των κρατών χωρίς γενικό συνεταιριστικό νόμο, είναι αυτό που επισήμαινε και για τα σημερινά δεδομένα η κυρία Ιφιγένεια Δουβίτσα σε καθημερινή εφημερίδα.6 Στο σημείο αυτό θα μου επιτρέψετε να σταθώ ιδιαίτερα σε ορισμένα νομοθετήματα και συγκεκριμένα στους νόμους 2810/ 2000, 1667/1986 και το Π. Δ. 93/1987.
Νόμος 2810/2000 : Ίσως δεν είναι γνωστό το γεγονός ότι ο άρτιος νόμος 2810 του 2000, βασίστηκε και στην «Έκθεση Εμπειρογνωμόνων» με τον τίτλο : «Ανασυγκρότηση των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων και βελτίωση της επιχειρηματικής τους θέσης», που συντάχθηκε από ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΙΣΕΜ τον Ιανουάριο του έτους 2000, στην οποία είχα την τιμή να συμμετέχω μαζί με τον επικεφαλής καθηγητή και επιστημονικό υπεύθυνο του έργου αυτού κ. Κώστα Παπαγεωργίου και τους συνεργάτες μας Κώστα Ηλιόπουλο και Κ. Αναστασόπουλο της ΠΑΣΕΓΕΣ.7 Είναι στα θετικά του εξαιρετικού αυτού νόμου, το ότι χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα ως προσχέδιο για έναν γενικό συνεταιριστικό νόμο, ως ένα δηλαδή προτεινόμενο μοντέλο ενοποίησης
και κωδικοποίησης του συνόλου των επί μέρους συνεταιριστικών νόμων.8 Και είναι τουλάχιστον άδικο, που αυτός ο νόμος καταργήθηκε με το άρθρο 50 του πρόσφατου νόμου 4384 του 2016, όπως αυτός τροποποιήθηκε με τον ν. 4492/2017 (ΦΕΚ 156/Α/18-10-2017). • Νόμος 1667/1986 στον οποίο είχα την τιμή να συμμετέχω στην νομοθέτηση του μαζί με τον νομικό (τότε) σύμβουλο του πρωθυπουργού Σημίτη Πέτρο Θέμελη9 και ο οποίος, χωρίς να διεκδικεί την τελειότητα, αντικατέστησε τον ν. 602/1915, προσφέροντας μια σταθερή εκσυγχρονισμένη τότε νομική βάση για τους αστικούς συνεταιρισμούς, ιδρύοντας στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Υπηρεσία Συνεταιρισμών και Συμβούλιο Συνεταιρισμών, με γνωμοδοτικές και συμβουλευτικές αρμοδιότητες στα θέματα των συνεταιρισμών, τις οποίες υπηρεσίες δυστυχώς τις νέκρωσαν επόμενες κυβερνήσεις. (αναφορά για Γαλανόπουλο). Βέβαια, μετά τις παραπάνω διαδοχικές τροποποιήσεις του ο 1667 (από το 1993 μέχρι 2016), έγινε πλέον ένας νόμος για συνεταιρισμούς πολλαπλού σκοπού, οι οποίοι κατά την άποψη του Δρα Alex Laidlaw (Λέϊντλο) : «είναι κυρίως αυτοί που πέτυχαν την οικονομική ανάπτυξη».10 Όσον αφορά τους συνεταιρισμούς φαρμακοποιών, οι οποίοι αναπτύχθηκαν ραγδαία στην δεκαετία του ’80, ο ν. 1667 έδωσε την δυνατότητα ανάπτυξης τους και έως σήμερα, αποτελούν ένα ισχυρό οικονομικό φαινόμενο συνεταιριστικής ανάπτυξης στην Ευρώπη.11 • Προεδρικό Διάταγμα 93/1987 (ΦΕΚ 52Α/16.4.1987). Ο ν. 1667/1986 σε μια προσπάθεια νομοθετικής πληρότητας έβαζε τις βάσεις για σύμπλευση των επιμέρους συνεταιριστικών διατάξεων, όπως την πρόβλεψη στο άρθρο 17 παρ. 4 : «Οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί και οι συνεταιρισμοί φαρμακοποιών διέπονται και από την ισχύουσα για αυτούς νομοθεσία». Έτσι είχα την τιμή να μου ανατεθεί η σύνταξη του τότε Π. Δ. «Αναμόρφωση και ενοποίηση της νομοθεσίας για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς ….», οι διατάξεις του οποίου σήμερα, περιλαμβάνονται στα άρθρα 124-138 του Κώδικα βασικής πολεοδομικής νομοθεσίας.
Κυρίες και κύριοι, η αναφορά στον ομιλούντα και συντάξαντα τα παραπάνω νομοθετήματα, δεν στοχεύει σε αυτοπροβολή του, αλλά στο να προσφέρει μια εμπειρική νομική υποβοήθηση στην νομοθέτηση ενός νέου μελλοντικού γενικού συνεταιριστικού νόμου στην Ελλάδα, που αποτελεί έναν καθολικό στόχο των Ελλήνων συνεταιριστών.
8 Σχετική μελέτη που παρουσιάστηκε στις 13 Ιουνίου 2018 με τίτλο «Στοχεύοντας στην εναρμόνιση του νομικού πλαισίου για τους συνεταιρισμούς», Ιφιγένεια Δουβίτσα, εφημερίδα «Εφημερίδα των Συντακτών», 18-6-2018. 9 Αξίζει να σημειωθεί εδώ και η συμβολή του συνεταιριστή (τότε προέδρου της ΟΣΦΕ) Ανδρέα Γαλανόπουλου. 1 0 A. F. Laidlaw : «Οι Συνεταιρισμοί το έτος 2000», έκδοση ΙΣΕΜ Αθήνα 1994. 1 1 Πάνου Καπώνη : Φαρμακευτικό Δίκαιο εκδόσεις Αντ.Ν.Σάκκουλα, Αθήνα 2007 1 2 Κωδικοποίηση νόμων Αρθ. 42 παρ.1, παρ.2 και παρ.3 Ν.1337/83, Αρθ. 34 παρ.4 Ν.1577/85, Αρθ.98 παρ.11 Ν.1892/90, Αρθ. 5 παρ.9 Ν.2052/92
Το δεύτερο μέρος της εισήγησης μου, αναφέρεται σε Νομολογιακές αποφάνσεις οι οποίες επηρέασαν και επηρεάζουν αρνητικά την λειτουργία των συνεταιρισμών. Για την οικονομία του χρόνου του συνεδρίου, θα αναφερθώ σε ένα νομικό φαινόμενο που ταλανίζει τους φαρμακευτικούς συνεταιρισμούς της χώρας εδώ και αρκετό καιρό.
Β’ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Όσον αφορά τις παρεμβάσεις της νομολογίας των δικαστηρίων, ιδίως του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Αρείου Πάγου, επί των οποίων βασίζεται ή άσκηση οικονομικών κερδοσκοπικών πιέσεων στις διοικήσεις των συνεταιρισμών, ώστε να αποκομίσουν αποχωρούντες συνεταίροι περισσότερα χρήματα από την αξία της συνεταιριστικής μερίδας που εισέφεραν κατά την εγγραφή τους στον συνεταιρισμό, λεκτέα τα ακόλουθα. Κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα, πρώην συνεταίροι, χωρίς σεβασμό στον συνεταιριστικό θεσμό, ενήγαγαν ενώπιον των Δικαστηρίων συνεταιρισμούς φαρμακοποιών για την απόδοση σε αυτούς του ποσού της μερίδας που εισέφεραν όχι στην ονομαστική της αξία, αλλά σε πραγματικούς όρους. Δυστυχώς, υπήρξε και αστικός συνεταιρισμός νησιού που συμπεριέλαβε στο Καταστατικό του σχετική διάταξη. Ενδεικτικά αναφέρεται ως παράδειγμα, απόφαση του Αρείου Πάγου13 η οποία στηρίχθηκε σε νομικές παραδοχές οι οποίες όμως αντικρούονται από προγενέστερες αποφάσεις14 του ιδίου ανωτάτου δικαστηρίου και τις οποίες δεν έλαβε υπόψιν (!!).
Για την αντίκρουση νομικών ισχυρισμών στα ανωτέρω, οι σκέψεις που ακολουθούν βασίστηκαν, όπως αναλύονται περαιτέρω, στην νομολογία του Α.Π., στην σχετική θεωρία και στο Ελληνικό Σύνταγμα, το οποίο στο άρθρο 12 παρ. 5 ορίζει : «Οι γεωργικοί και αστικοί συνεταιρισμοί κάθε είδους αυτοδιοικούνται σύμφωνα με τους όρους του νόμου και του καταστατικού τους και προστατεύονται και εποπτεύονται από το Κράτος, που είναι υποχρεωμένο να μεριμνά για την ανάπτυξή τους».
Ανάλυση Νομικών Σκέψεων που βασίζονται στον νόμο και την νομολογία : (1) Ελεύθερη συμμετοχή πολιτών – Συμβατική ελευθερία συνεταιρισμών Είναι οι συνταγματικές διατάξεις που καθιερώνουν τις αρχές της ελεύθερης συμμετοχής των πολιτών στους συνεταιρισμούς και της συμβατικής ελευθερίας των τελευταίων, και επιτρέπουν, με ρύθμιση του καταστατικού, να ορισθούν οι βουλήσεις των συμβαλλομένων (μελών & συνεταιρισμού).
1 3 1397/2010 (Α2, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ) ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ Α2′ Πολιτικό Τμήμα 1 4 ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ 684/2006, 1643/2005, 1813/1988, 28/2007 1 5 ΣτΕ 39/19.
(2) Στην έννοια των «κανόνων ουσιαστικού δικαίου» δεν περιέχονται τα καταστατικά των Συνεταιρισμών, τα οποία αποτελούν σύμβαση πού ρυθμίζει αποκλειστικά τους όρους της μεταξύ των συνεταίρων εταιρικής συνεργασίας και γενικά της λειτουργίας του συνεταιρισμού. (3) Η παραβίαση των όρων και διατάξεων των καταστατικών των συνεταιρισμών δεν ιδρύει τον από το άρθρο 559 αριθμ.1 του Κ.Πολ.Δ. λόγο αναιρέσεως16 διότι αυτά αποτελούν σύμβαση που ρυθμίζει αποκλειστικά τους όρους της μεταξύ των συνεταίρων εταιρικής συνεργασίας και γενικά της λειτουργίας του συνεταιρισμού. (4) Οι ερμηνευτικοί κανόνες για τις δικαιοπραξίες των άρθρων 173 και 200 ΑΚ εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση, κατά την οποία το δικαστήριο της ουσίας διαπιστώνει κενά ή αμφίβολα σημεία στη δήλωση βουλήσεως των συμβαλλομένων κατά τη συνομολόγηση της σχετικής δικαιοπραξίας, ως προς τη διαπίστωση δε αυτή, η κρίση του δικαστηρίου δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου.17 Από τις σκέψεις (3) και (4) προκύπτει ότι, άκριτα ο Α. Π., εξέδωσε αποφάσεις ερμηνεύοντας σαφείς διατάξεις του νόμου. Η ερμηνεία δήλωσης βούλησης που απευθύνεται σε ευρύ κύκλο προσώπων (πχ καταστατικό) γίνεται αποκλειστικά με την αντικειμενική μέθοδο. Αντικειμενική Μέθοδος δε σημαίνει την ανεύρεση του νοήματος που αποδίδει στη δήλωση ο μέσος έντιμος άνθρωπος του κύκλου συναλλαγών στον οποίο ανήκει ο αποδέκτης της δήλωσης, κατά το άρθρο 200 του ΑΚ. (5) Σύμφωνα με την νομολογία,18 η συνεταιριστική μερίδα έχει περιεχόμενο διτής φύσης, ήτοι, περιγράφει, αφενός μεν το ελάχιστο ποσό συμμετοχής κάθε συνεταίρου στο σχηματισμό του κεφαλαίου του συνεταιρισμού και αφετέρου, την εταιρική συμμετοχή στο συνεταιρισμό, δηλαδή, την έννομη σχέση που συνδέει ένα πρόσωπο με το συνεταιρισμό. Η συνεταιριστική μερίδα, με την έννοια του ορισμένου χρηματικού ποσού που εισφέρει ο συνεταίρος, παριστά το ελάχιστο ποσό συμμετοχής του στο συνεταιρισμό. Το άρθρο 1 Ν. 1667/1986 αναφέρει ότι κάθε συνεταίρος εγγράφεται για μία συνεταιριστική μερίδα, που καθορίζεται από το καταστατικό, δηλαδή, ο συνεταίρος αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει την αξία της σε χρήμα στο συνεταιρισμό.19 (6) Πρέπει να αναφερθεί ότι για την αποχώρηση του μέλους από τον Συνεταιρισμό σύμφωνα με το νόμο αλλά και κατά τα οριζόμενα στα σχετικά άρθρα του καταστατικού, απαιτείται μόνο σχετική δήλωση αποχώρησης, τα αποτελέσματα της οποίας επέρχονται με την παρέλευση της οριζόμενης στο άρθρο 87 Α.Κ. προθεσμίας20 (που εφαρμόζεται και για την αποχώρηση των μελών από τους αστικούς συνεταιρισμούς), χωρίς να απαιτείται η αποδοχή της δήλωσης και η λήψη σχετικής απόφασης από κάποιο από τα όργανα – Συνέλευσης ή Διοικητικού Συμβουλίου -, ως απαιτείται για την περίπτωση αποβολής ενός μέλους, κατά τα αναγραφόμενα στη μείζονα σκέψη. Συνεπώς, στον αποχωρούντα συνεταίρο έπρεπε να αποδοθούν, το αργότερο μέσα σε τρείς μήνες από την έγκριση του ισολογισμού της χρήσης μέσα στην οποία έγινε η αποχώρηση, οι συνεταιριστικές μερίδες21 που αυτός εισέφερε στον συνεταιρισμό. (7) Η αναγραφή στο Καταστατικό υποχρεωτικής παραμονής συνεταίρου για ορισμένο χρονικό διάστημα (μη αποχώρησης), κατά την νομολογία, έρχεται σε άμεση και ευθεία αντίθεση προς την διάταξη του άρθρου 12 παρ. 1 του Συντάγματος, από την οποία απορρέει το ανεμπόδιστο δικαίωμα αποχωρήσεως κάθε μέλους σωματείου από αυτό αλλά και στο άρθρο 5 § 1 του Συντάγματος, αφού η ευχέρεια του μέλους του σωματείου να αποχωρεί από αυτό αποτελεί, αναμφίβολα, εκδήλωση της ελευθερίας του για ανάπτυξη της προσωπικότητας του – σε καμιά περίπτωση δηλαδή δεν επιτρέπεται να αποκλεισθεί η άσκηση του ανωτέρω δικαιώματος με αντίθετη διάταξη του καταστατικού. (8) Σε μία εκ των αποφάσεων του Α. Π., παρά τα ως άνω στις σκέψεις (1) έως (6) διαλαμβανόμενα, υπάρχουν οι εξής ισχυρισμοί : “Με το να κρίνει έτσι το Εφετείο δεν παραβίασε τις παραπάνω διατάξεις του ν.1667/1986 και ιδιαίτερα αυτή του εδ. 9 του άρθρου 2 του νόμου αυτού, κατά την οποία «στο συνεταίρο που αποχωρεί από το συνεταιρισμό, αποδίδεται η συνεταιριστική μερίδα που εισέφερε το αργότερο τρεις μήνες από την έγκριση του ισολογισμού της χρήσης, μέσα στην οποία έγινε η αποχώρηση», η οποία διάταξη έχει την προαναφερόμενη έννοια. (Δηλ. Στην πραγματική της αξία). Δεν συνάγεται δε αντίθετη άποψη από τις διατάξεις των άρθρ.6 παρ. 2 και 36 του καταστατικού του αναιρεσείοντα κατά τις οποίες «ο συνεταίρος έχει δικαίωμα στα καθαρά κέρδη της επιχείρησης και στο προϊόν της εκκαθάρισης σύμφωνα με το άρθρο 36 του παρόντος καταστατικού και σε περίπτωση που αποχωρήσει κάποιο μέλος του αποδίδεται η συνεταιριστική μερίδα που εισέφερε» το περιεχόμενο των οποίων εκτίμησε ανέλεγκτα κατ’ άρθρ. 561 παρ. 1 Κ.Πολ.Δικ. το Πολυμελές Πρωτοδικείο. Ούτε επίσης συνάγεται αντίθετη άποψη από την διάταξη του άρθρου 2 εδ. 9 του ν.1667/1986 (που προστέθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 17 ν.3156/2003 και αντικαταστάθηκε με το άρθρο 6 ν.3483/2006) κατά την οποία «προκειμένου για πιστωτικούς συνεταιρισμούς που λειτουργούν ως πιστωτικά ιδρύματα, στο συνεταίρο που αποχωρεί αποδίδεται η αξία της συνεταιριστικής μερίδας που αναλογεί στην καθαρή περιουσία του πιστωτικού συνεταιρισμού, όπως αυτή προκύπτει από τον ισολογισμό της τελευταίας χρήσης. …. αλλά αντίθετα επιβάλλεται από την αρχή της ισότητας η εφαρμογή της και στους αστικούς συνεταιρισμούς. Επομένως ο περί του αντιθέτου δεύτερος λόγος της αιτήσεως αναιρέσεως, με τον οποίο προβάλλεται η από το άρθρο 559 αριθ. 1 Κ.Πολ.Δικ. αιτίαση για παραβίαση από το δικάσαν ως Εφετείο Πολυμελές Πρωτοδικείο των προαναφερθεισών διατάξεων του Ν. 1667/1986, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Κατ’ ακολουθίαν πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση αναιρέσεως». Πέραν αυτών αναφέρει ότι «Αν ο αποχωρών συνεταίρος δεν είχε δικαίωμα να λάβει την πραγματική αξία της συνεταιριστικής του μερίδας, θα είχε άνιση μεταχείριση σε σχέση, τόσο με τους κληρονόμους του αποβιώσαντος συνεταίρου (άρθρο 4 παρ. 1 εδ. δ’ του ν. 1667/1986)» … 22. Σχολιάζοντας εν τέλει – υπό την έννοια των αντίθετων νομικών απόψεων – την απόφαση αυτή του Α. Π., και επειδή επί τη βάση αυτής δημιουργήθηκαν τα αναφερόμενα προβλήματα, λεκτέα e contrario τα ακόλουθα : Σκέψη 8α : Εφόσον “Στην έννοια των «κανόνων ουσιαστικού δικαίου» δεν περιέχονται τα καταστατικά των Συνεταιρισμών)” [σκέψη (2)], και “Η παραβίαση των όρων και διατάξεων των καταστατικών των συνεταιρισμών δεν ιδρύει τον από το άρθρο 559 αριθμ.1 του Κ.Πολ.Δ. λόγο αναιρέσεως” [σκέψη (3)], είναι απορίας άξιον με ποιο νομικό σκεπτικό έκανε δεκτή την αναίρεση, διατύπωσε την ερμηνεία του η οποία χρησιμοποιήθηκε δεόντως και δεν την απέρριψε από την αρχή αλλά το έπραξε στο “Δια Ταύτα” ; Σκέψη 8β : Εφόσον κατά το άρθρο 560 Κ.Πολ.Δικ. κατά των αποφάσεων των Ειρηνοδικείων, καθώς και των αποφάσεων των πρωτοδικείων που εκδίδονται σε εφέσεις κατά των αποφάσεων των Ειρηνοδικείων επιτρέπεται αναίρεση μόνο: 1) αν παραβιάσθηκε κανόνας ουσιαστικού δικαίου… και [σκέψη (2)], “Στην έννοια των «κανόνων ουσιαστικού δικαίου» δεν περιέχονται τα καταστατικά των Συνεταιρισμών)”, άρα δεν υπήρχε «κανόνας ουσιαστικού δικαίου» για να παραβιαστεί (!!). Σκέψη 8γ : Εφόσον ισχυρίσθηκε η απόφαση αυτή ότι τήρησε την αρχή της ισότητος, πως είναι δυνατόν να υπάρχει ισότητα μεταξύ ενός εν ενεργεία (εν ζωή) μέλους και ενός μέλους που δεν υπάρχει στην ζωή (αποθανόντος) : Ή πως είναι δυνατόν οι σαφείς διακρίσεις του νομοθέτη μεταξύ εκείνου που θέλει να αποχωρήσει και των κληρονόμων αποθανόντος συνεταίρου να μην λαμβάνεται υπόψιν ; Ή η αντιμετώπιση σε διαφορικά είδη συνεταιρισμών ως προς το ποσόν που λαμβάνει ο αποχωρών συνεταίρος να θεωρείται τήρηση της αρχής της Ισότητας ; Και εν πάση περιπτώσει, γιατί το νομικό σκεπτικό της συγκεκριμένης απόφασης (και άλλων που βασίσθηκαν σε αυτή) δεν έλαβε υπόψιν της την διάταξη του άρθρου 8 του ν. 2810/2000 ;Όμως με πρόσφατη σχετική απόφαση23 έγινε δεκτό ότι «Αύξηση ή μείωση του ποσού της Συνεταιριστικής μερίδας είναι δυνατόν να γίνει μόνο με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης η οποία για τον σκοπό αυτό συγκαλείται και βρίσκεται σε απαρτία όταν είναι παρόντα τα 2/3 των μελών του Συνεταιρισμού (άρθρο 5 παρ. 4 Ν. 1667/1986)». Σκέψη 8δ : Πέραν των ανωτέρω, η σχολιαζόμενη εν προκειμένω απόφαση, περιέχει και τον ακόλουθο ισχυρισμό : «Προς αντίθετη κρίση δεν αρκεί το γεγονός ότι με την αποχώρηση του συνεταίρου και τη λήψη απ’ αυτόν της πραγματικής αξίας της μερίδας του, είναι δυνατό να δημιουργηθούν λειτουργικά και οικονομικά προβλήματα στο συνεταιρισμό, γιατί στερείται αυτός ένα ποσό, που μπορεί να είναι σημαντικό, όταν μάλιστα, η αποχώρηση παίρνει μαζικό χαρακτήρα, και συνεπάγεται την αθρόα και σε μεγάλη κλίμακα επιστροφή μερίδων. Τούτο διότι η αποφυγή των παραπάνω προβλημάτων έχει ρυθμιστεί νομοθετικά με το άρθρο 2 παρ. 7 του ν. 1667/1986».
Ο ισχυρισμός όμως αυτός ήδη δεν ισχύει, μετά την τροποποίηση της παρ. 7 από τον ν. 4141/2013 (ΦΕΚ Α 81/5.4.2013), που εναποθέτει στο Καταστατικό την όποια ρύθμιση, στην δε παράγραφο 9 του ίδιου άρθρου 2 ν. 1667/1986 όπως ισχύει, η διάκριση μεταξύ πιστωτικών συνεταιρισμών (δηλαδή συνεταιριστικών Τραπεζών) και των λοιπών αστικών συνεταιρισμών, τόσο γραμματικά, όσο και ερμηνευτικά είναι απόλυτα σαφής.
Συμπερασματικά λοιπόν, προκύπτουν τα εξής : 1. Λόγω της διασπάσεως των νομικών συνεταιριστικών κανόνων, που οδηγούν σε αντιφατικές και άνισες ρυθμίσεις στην λειτουργία των συνεταιρισμών περιορισμένης και απεριόριστης ευθύνης (διάκριση που κατά την άποψη μας, ως προς την απεριόριστη ευθύνη θα πρέπει να καταργηθεί λόγω αχρησίας) καθίσταται επιβεβλημένη η σύνταξη, έκδοση και ισχύ ενός νέου γενικού συνεταιριστικού νόμου, στα πρότυπα του ν. 2810/2000. 2. Λόγω της φύσεως των καταστατικών των συνεταιρισμών ως Συμβάσεων, να συνειδητοποιήσουν οι Διοικήσεις των Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων ότι πρέπει να τροποποιηθούν τα Καταστατικά τους, ώστε να ρυθμίζουν αποκλειστικά και με σαφήνεια τους όρους της μεταξύ των συνεταίρων και του Συνεταιρισμού εταιρικής συνεργασίας και γενικά της λειτουργίας του συνεταιρισμού.
ΠΑΝΟΣ Δ. ΚΑΠΩΝΗΣ Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω Νομικός Σύμβουλος ΟΣΦΕ – Κωνσταντινουπόλεως 10Α, 15124 Μαρούσι Αττικής τηλ. 6949470762
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ : ΜΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ
«Αυτός, που καθήκον του είναι να προβάλει μια διορθωτική ιδέα, δεν έχει παρά να μελετήσει, με ακρίβεια και σε βάθος, τα σαθρά μέρη της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων – και έπειτα να τονίσει, με τον μεγαλύτερο δυνατό τρόπο, το αντίθετό τους….»
Εάν το παραπάνω κείμενο δεν ήταν μέρος φιλοσοφικού λόγου (Kierkegaard, Bush der Richter), θα μπορούσε να είχε γραφτεί για την εν γένει (οικονομική) πολιτική. Βέβαια, δεν βρισκόμαστε πια στην εποχή των ουτοπικών σοσιαλιστών, όπου τα κοινωνικά σύνορα ήταν ευδιάκριτα, αλλά στον 21ο αιώνα, στο τέλος ίσως του γνωστού οικονομικού ανθρώπου ή στην αρχή μιας τάσης αφανούς σύγκλησης των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών κατακτήσεων, στην οποία υπάρχει και πρέπει να ανταποκριθεί σε καινούργιες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, ο πανάρχαιος θεσμός της συνεργασίας, ο θεσμός του συνεργατισμού.[1] Η ευρωπαϊκή συνεταιρική παράδοση, έδωσε πολλούς καρπούς στην εξισορρόπηση των ανταγωνιστικών οικονομικών δυνάμεων και δεν είναι τυχαίο ότι, τα ίδια ρεύματα έφτασαν και στην Ελλάδα του 1914 και θεμελίωσαν – δια του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου – τον κοινωνικά προοδευτικό νόμο 602/1915.
Μέρος ΙΙ
Ο νόμος αυτός (ο ν. 602/15 δηλαδή), στα τέλη του 1986, καταργήθηκε. Μέσα όμως από την 70χρονη ζωή του, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του Ελληνικού Συνεταιριστικού Κινήματος – αφετηρία του είναι τα Αμπελάκια της Θεσσαλίας – τους αγώνες και την πάλη των μικρών και οικονομικά αδύναμων για αναθεμελίωση των καθιερωμένων οικονομικών-κοινωνικών θεσμών από μια μεριά και από την άλλη, την ανυπαρξία συνεταιριστικού πνεύματος, την έλλειψη πολιτικής θέλησης για ανάπτυξη συνεταιρισμών – που δεν έχουν αριστερό ή δεξιό πρόσημο – την αδιαφορία της δημόσιας διοικήσεως για προγραμματισμό και την μη θεσμοθέτηση κινήτρων για την ανάπτυξη συνεταιριστών μονάδων.[2] Αλλά και η τάση που παρατηρήθηκε από την κυβέρνηση της «πρώτη φορά» αριστεράς για αναμόρφωση της νομοθεσίας των συνεταιρισμών, στηρίχθηκε στην σφαλερή αρχή που ακολουθήθηκε τα τελευταία 40 χρόνια, δηλαδή με αποσπασματικές νομοθετικές μεταβολές, πιστεύοντας ότι έτσι μπορεί να πραγματοποιηθεί η δημιουργία και ανάπτυξη των συνεταιρισμών, αλλά στην πραγματικότητα ο στόχος ήταν ο κομματικός έλεγχος τους. Η παλιά νοοτροπία της θεωρητικής «ευσέβειας» προς διακηρυγμένες ιδεολογικές ή πολιτικές διατυπώσεις – που προσπαθούν να επιβάλουν νέοι δήθεν συνεταιριστές με αμφίβολο «αριστερό» πρόσημο – δεν βοηθάει στην οικονομική ανάπτυξη, εάν δεν συνοδεύεται από πρακτικές λύσεις άμεσης εφαρμογής και δημιουργία – προοδευτικά μέσα στον χρόνο – νέων εφαρμόσιμων θεσμικών πλαισίων. Η δημιουργία των πλαισίων αυτών, η οικοδόμηση δηλαδή του μέλλοντος, που είναι κατ’ ανάγκη θεσμικού χαρακτήρα, εξαρτάται πάντα σε μεγάλο βαθμό, από τα πρόσωπα που χτίζουν τους θεσμούς. Σε αυτό το σημείο, το πρόβλημα της διαμορφώσεως νέων θεσμών, είναι πρόβλημα όχι αυτών καθαυτών των θεσμών, αλλά ανάγεται σε πρόβλημα βελτιώσεως των προσώπων – που σε μια δημοκρατική πολιτεία – όπου οι πολιτικοί θεσμοί δίνουν την δυνατότητα για μεταρρυθμίσεις – πρέπει να στέκονται σε μια υψηλή ηθική και διανοητική στάθμη. Κάνοντας αναγωγή λοιπόν στα πρόσωπα και το ηθικό ανάστημα των προσώπων που θεμελίωσαν τον νεότερο συνεταιριστικό θεσμό στην Ελλάδα, στεκόμαστε με θαυμασμό στο οικοδόμημα της συνεταιριστικής ιδέας, που παρ’ όλα τα εμπόδια άντεξε μέχρι τις ημέρες μας, δίνοντας έτσι στις αστικές κοινωνίες, προοπτικές για ένα καινούργιο χάραγμα οικονομικών λύσεων στα εν γένει προβλήματα της οικονομίας μας. Είναι γνωστό, ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνον, υπάρχουν εφαρμοσμένες μορφές συνεταιριστικών επιχειρήσεων, όπου τα πλεονεκτήματα τους απέναντι στις άλλες εταιρικές επιχειρηματικές μορφές, αποδείχθηκαν θετικά, εκεί όμως που η μορφή της συνεταιριστικής επιχειρήσεως χρησιμοποιήθηκε ως άμεσο όργανο οικονομικής και όχι κομματικής πολιτικής.
Μέρος ΙΙΙ
Στην Ελλάδα, υπάρχουν συνεταιριστικές οικονομικές μονάδες, που αυτόνομα κατάφεραν με μόνο κεφάλαιο την συνένωση των επί μέρους οικονομιών των μελών τους, την αλληλοβοήθεια και συνεργασία, χωρίς δανεισμούς, χωρίς εξάρτηση από το κράτος ή το τραπεζικό σύστημα, να αποτελούν σήμερα τις πιο υγιείς – ίσως – οικονομικές μονάδες στην χώρα. Η σωστά οργανωμένη συνεταιρική επιχείρηση, η επανδρωμένη με ικανά πρόσωπα – και όχι ακολούθους διαφόρων ιδεολογικών ή αναρχικών θέσεων – στην διοίκηση και την στελέχωση, μπορεί να κάνει δυνατή την μείωση της εκμεταλλεύσεως στην αγορά και το κυριότερο, να ανταγωνιστεί το ιδιωτικό κεφάλαιο, μέσα σε μια ελεύθερη οικονομία, με δράσεις και κίνητρα που δίνονται στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή μέσα στην Ενιαία Ευρωπαϊκή Αγορά. Και αυτή είναι η πραγματικότητα σήμερα, πέρα από όποιες ιδεολογικές ή άλλες διαφωνίες που παρουσιάζονται από κάποιους παλαιολιθικούς «ευαγγελιστές» (συνεταιριστές) που θεωρούν την μορφή του συνεταιρισμού όχι επιχείρηση, αλλά ένα κλειστό ελεγχόμενο κομματικά ή ιδεολογικά κλαμπ. Μια τέτοια θεώρηση και αντίληψη αποτελεί παθητική αντιμετώπιση των συνεταιρισμών και δεν προσφέρει την δυνατότητα χρησιμοποιήσεως του συνεργατισμού ως μέσου οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας με εκσυγχρονισμένες βέβαια οικονομικές, εμπορικές και παραγωγικές αντιλήψεις.
Οι συνεταιριστικές μορφές, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πολλούς τομείς της οικονομίας, αλλά κατ’ εξοχήν σε ευαίσθητους κοινωνικοοικονομικούς τομείς, όπως στην εμπορία φαρμάκων, στην επίλυση οικιστικών και στεγαστικών προβλημάτων, στην πρωτογενή παραγωγή, το εμπόριο γενικά, τον αγροτικό, γεωργικό και δασικό τομέα, στην τουριστική ανάπτυξη κ.α. Κι αυτό θα μας επιτρέψει να κατακτήσουμε μια πολιτική ωριμότητα, που θα βασίζεται στις δημοκρατικές αρχές της συνεργασίας, αλληλοβοήθειας και αλληλεγγύης.
[1] Από δημοσίευση σε καθημερινή αθηναϊκή εφημερίδα (Κυριακή 26 Ιουλίου 1987) / [2] Διασκευασμένο κείμενο παλαιού άρθρου.
ΙΔΙΟΡΡΥΘΜΙΕΣ ΜΙΑΣ Ι.Κ.Ε. ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ
Την 9η Απριλίου 2014 το Υπουργείο Ανάπτυξης, χαρακτήρισε τον θεσμό της Ι.Κ.Ε. επιτυχή, με βάση τη διείσδυση που έχει στον Ελληνικό επιχειρηματικό κόσμο. Σύμφωνα με το Υπουργείο, το 39% εταιρειών που συστήνονται είναι ΙΚΕ[1] και υπερισχύει ακόμη και των Ο.Ε. που ακολουθούν με 32% . Ακολουθούν οι Ε.Ε. με 15%, οι Ε.Π.Ε. με 8% και οι Α.Ε. με 6%. Όλα τα ανωτέρω φυσικά είναι πολύ ελκυστικά για έναν επιχειρηματία φαρμακοποιό που διατηρεί ατομικό ή εταιρικό φαρμακείο. Πράγματι πολλοί φαρμακοποιοί έχουν ήδη συστήσει Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία, με προτροπή προφανώς του λογιστή τους, αφού τα πλεονεκτήματα του εταιρικού αυτού τύπου έναντι άλλων εταιρικών μορφών είναι πολλά. Η Ι.Κ.Ε. έχει νομική προσωπικότητα και είναι εμπορική. Με τα άρθρα 43-120 του Ν. 4072/2012 θεσπίσθηκε η νέα εταιρική μορφή, δηλαδή η ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία (ΙΚΕ), η οποία είναι εμπορική, ακόμη και αν ο σκοπός της δεν είναι εμπορική επιχείρηση. Όμως μία Ι.Κ.Ε. Φαρμακείου, είτε μονοπρόσωπη, είτε πολυπρόσωπη είναι, παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, λόγω της φαρμακευτικής νομοθεσίας, η οποία υπεισέρχεται εκεί όπου η ελευθερία που προβλέπει ο ν. 4072/2012 όπως ισχύει, περιορίζεται, όπως θα δούμε κατωτέρω, λόγω και του ότι οι διατάξεις της είναι αναγκαστικού δικαίου.
1) Το νομικό πλαίσιο για τις ΙΚΕ ανακοινώθηκε στης 11 Απριλίου 2012 στο ΦΕΚ Α 86 με τον νόμο 4072/2012 και στις 29 Μαΐου 2013 ανακοινώθηκε στο ΦΕΚ Α 120 με τον νόμο 4155/2013 μια τροποποίηση του νόμου 4072/2012 και στις 31 Μαΐου 2018, τελευταία τροποποίηση με τον νόμο 4541/2018 (ΦΕΚ 93/Α/31-5-2018).
2) Για την σύσταση της χρειάζεται μόνον ιδιωτικό έγγραφο, και σύμφωνα με τον νέο νόμο 4712/2020 (άρθρο 24) σύσταση ΙΚΕ μέσω Ηλεκτρονικής Υπηρεσίας μιας Στάσης (e-ΥΜΣ). Όμως στην παραπάνω «Ηλεκτρονική Υπηρεσία Μίας Στάσης (e-ΥΜΣ), η σύσταση εταιρείας η οποία υπάγεται στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος νόμου πραγματοποιείται εξ ολοκλήρου ηλεκτρονικά, με τη χρήση εξειδικευμένης ψηφιακής πλατφόρμας, μέσω του διαδικτυακού τόπου του Γενικού Εμπορικού Μητρώου, αλλά μέσω αυτής της Ηλεκτρονικής Υπηρεσίας συστήνονται μόνο οι εταιρείες για τις οποίες δεν προβλέπεται η κατάρτιση συμβολαιογραφικού εγγράφου και εφόσον χρησιμοποιούν το πρότυπο καταστατικό που προβλέπεται στο άρθρο 9 ή το πρότυπο καταστατικό με πρόσθετο περιεχόμενο που προβλέπεται στο άρθρο 9α». Στην προκειμένη περίπτωση συστάσεως Ι.Κ.Ε. φαρμακείου και ιδιαίτερα Μονοπρόσωπης, καλόν θα είναι να συσταθεί η εταιρεία αυτή με συμβολαιογραφικό έγγραφο για την μελλοντική εφαρμογή της διατάξεως της φαρμακευτικής νομοθεσίας του άρθρου 36 παρ. 6 του ν. 3928/2018 όπως ισχύει μετά τον ν. 4771/2021. Εξάλλου δεν επιτρέπεται ίδρυση Ι.Κ.Ε εφ’ όσον για την άσκηση επιχειρήσεως για την οποία έχει ορισθεί από τον νόμο αποκλειστικά άλλη εταιρική μορφή, (άρθρο 1 § 1 Ν. 4072/2012), όπως σε ορισμένες περιπτώσεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας. Στην περίπτωση που δεν συσταθεί με συμβολαιογραφική πράξη, θα αναγκαστούν ο/οι εταίροι να τροποποιήσουν την ΙΚΕ στην εταιρική μορφή που επιβάλλουν οι φαρμακευτικοί νόμοι.
3) Σε μια ΙΚΕ που δεν αφορά δραστηριότητα φαρμακείου, δεν απαιτείται κατώτατο κεφάλαιο, αν και πλέον το κεφάλαιο της Ι.Κ.Ε. μπορεί να είναι και μηδενικό (αντί για 1€ πού ήταν στην περίοδο 2012-2013). Έτσι μία Ι.Κ.Ε. μπορεί να μείνει και χωρίς καθόλου κεφάλαιο, π.χ. μετά από απρόβλεπτη μείωση κεφαλαίου. Όμως, στην περίπτωση ατομικής επιχειρήσεως φαρμακείου που μετατρέπεται σε ΙΚΕ, το κεφάλαιο θα είναι εκείνο που καθορίζεται από το ύψος της αξίας των παγίων και εμπορευμάτων, αλλά και την εισφορά εργασίας. Σημειωτέον σύμφωνα με τον ν. 4072/2012 (άρθρο 77), μπορεί το κεφάλαιο να είναι εισφορά σε είδος μέχρι 5.000,00 ευρώ, διαφορετικά απαιτείται αποτίμηση σύμφωνα µε τα άρθρα 9 και 9α του κ. ν. 2190/1920 «περί ανωνύμων εταιρειών».
4) Στην περίπτωση μεταβιβάσεως εταιρικών μεριδίων είτε εν ζωή, είτε αιτία θανάτου, πάλι θα πρέπει να υπάρχει ειδική μνεία με την επιφύλαξη των σχετικών διατάξεων της φαρμακευτικής νομοθεσίας. Αναλογικά εφαρμόζονται τα άρθρα 84 & 85 της σχετικής νομοθεσίας. 5) Οι υποχρεώσεις για απογραφή και ετήσιες οικονομικές καταστάσεις έχουν καταργηθεί. 6) Το πιο σημαντικό όλων είναι ο περιορισμός ευθύνης των εταίρων (εκτός αυτών που η εισφορά τους είναι εγγυητική), σε αντίθεση με την Ο.Ε. που οι ομόρρυθμοι εταίροι ευθύνονται με όλη τους την περιουσία. Δηλαδή οι εταίροι της ΙΚΕ δεν ευθύνονται για τα χρέη της, με την επιφύλαξη του άρθρου 79, που προβλέπει εγγυητικές εισφορές, μέσω των οποίων ο εταίρος αναλαμβάνει ευθύνη για τα χρέη της εταιρείας μέχρις ενός ορισμένου ποσού, το οποίο αναφέρεται στο καταστατικό. 7) Τέλος, ο εταίρος μονοπρόσωπης Ι.Κ.Ε. υπάγεται υποχρεωτικά στην ασφάλιση σύμφωνα με τις διατάξεις του π. Ο.Α.Ε.Ε. (παρ. 9 άρθρο 116 Ν. 4072/12 περ. α΄) . Τα μέλη/εταίροι όμως πολυπρόσωπων Ι.Κ.Ε. δεν έχουν υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση. Tα πρόσωπα αυτά δύνανται να υπαχθούν προαιρετικά στην ασφάλιση σύμφωνα με τις διατάξεις του π. Ο.Α.Ε.Ε. (παρ. 9 άρθρο 116 Ν. 4072/12 περ. β΄).[2]
[1] Βλ. περισσότερα στο Πανεπιστημιακό σύγγραμμα του συγγραφέα «Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο», σελ. 533, εκδόσεις Νομική ιβλιοθήκη, Αθήνα 2019. / [2] ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΕΦΚΑ Δ.ΑΣΦ.: 256/513503/22-4-2019.
ΝΟΜΟΣ 4790/2021 Άρθρο 1
Οι παρ. 1 και 2 του άρθρου τριακοστού πρώτου του ν. 4737/2020 (Α΄ 204) τροποποιούνται, προστίθεται παρ. 4α και το άρθρο διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο τριακοστό πρώτο
Όροι χρήσης δοκιμασιών ταχέων μοριακών ελέγχων (rapid test) και υποχρέωση ηλεκτρονικής καταγραφής στο Εθνικό Μητρώο Ασθενών COVID-19…
>>> «4α. Ιδιωτικά φαρμακεία δύναται να διαθέτουν ιατροτεχνολογικά προϊόντα ταχέων ελέγχων αντιγόνων SARSCoV-2 (rapid test) για τη διενέργεια ελέγχων νόσησης από τον κορωνοϊό COVID-19 σε φυσικά πρόσωπα. Τα ελάχιστα αναγκαία χαρακτηριστικά των ιατροτεχνολογικών προϊόντων ταχέων ελέγχων αντιγόνων SARS-CoV-2 (rapid test), για τη διενέργεια ελέγχων νόσησης από τον κορωνοϊό COVID-19, είναι η κλινική ευαισθησία για SARS-CoV-2 σε σύγκριση με μοριακό test αναφοράς, η ύπαρξη ποσοστού κλινικής ειδικότητας για SARS-CoV-2, καθώς και η συμπερίληψη στις ενδείξεις αποτελέσματος ένδειξης εγκυρότητας της εκτέλεσης της δοκιμασίας, εκτός από την ένδειξη για θετικό ή αρνητικό. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας, δύνανται να εξειδικεύονται περαιτέρω τα ελάχιστα αναγκαία χαρακτηριστικά διαγνωστικής επάρκειας των ιατροτεχνολογικών προϊόντων ταχέων ελέγχων αντιγόνων SARS-CoV-2 (rapid test), που διατίθενται μέσω φαρμακείων, καθώς και να καθορίζεται κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή του παρόντος».
Σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη
https://ec.europa.eu/info/strategy/recovery-plan-europe_en
Για να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της οικονομικής και κοινωνικής ζημίας που προκλήθηκε από την πανδημία του κοροναϊού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν σε ένα σχέδιο αποκατάστασης που θα οδηγήσει στην έξοδο από την κρίση και θα θέσει τα θεμέλια για μια σύγχρονη και πιο βιώσιμη Ευρώπη . O μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ, σε συνδυασμό με το NextGenerationEU, το προσωρινό μέσο που έχει σχεδιαστεί για την ενίσχυση της ανάκαμψης, θα είναι το μεγαλύτερο πακέτο τόνωσης που χρηματοδοτήθηκε ποτέ μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ. Συνολικά 1,8 τρισεκατομμύρια ευρώ θα βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση μιας Ευρώπης μετά το COVID-19. Θα είναι μια πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική Ευρώπη. Ο νέος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός θα αυξήσει τους μηχανισμούς ευελιξίας για να εγγυηθεί ότι έχει την ικανότητα να αντιμετωπίζει απρόβλεπτες ανάγκες. Είναι κατάλληλο για τον προϋπολογισμό όχι μόνο για τις σημερινές πραγματικότητες αλλά και για τις αβεβαιότητες του αύριο. Το τελευταίο βήμα της έγκρισης του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ επιτεύχθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2020.
Επιχειρήματα υπέρ ενός ιδιοκτησιακού καθεστώτος των φαρμακοποιών με φαρμακείο ανοικτό στο κοινό
https://www.fskilkis.gr/fskilkis-blog/378-epixeirimata-idioktisiakou-kathestotos-farmakopoion-farmakeia-anoikta-koino Toυ ΠΑΝΟΥ ΚΑΠΩΝΗ, Νομικού Συμβούλου της ΟΣΦΕ
28 Σεπτεμβρίου 2011– Ένα άρθρο σε ανύποπτο χρόνο …
9 Ιουνίου 2009, Βρυξέλλες : «Δεν μπορούμε να αφήσουμε τις δυνάμεις της αγοράς να λειτουργούν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης …» είπε ο Godfrey Perera, Γενικός Γραμματέας, Ευρωπαϊκό Νοσοκομείο και Healthcare Εργοδοτικού Συνδέσμου (HOSPEEM). Εάν λοιπόν οι εργοδότες των νοσοκομείων (ιδιώτες επιχειρηματίες) αγωνίζονται να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους απέναντι στην Αγορά που θέλουν την εμπορευματοποίηση στα πάντα, τι να πουν οι φαρμακοποιοί που από πάνω τους περνάει η ευθύνη χορήγησης των φαρμάκων. Το θέμα δηλαδή άπτεται άμεσα της Δημόσια Υγείας. Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να διασφαλίσει το υψηλότερο δυνατό επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας στο έδαφός της. Μέσα στα πλαίσια αυτής της πολιτικής δημόσιας υγείας της ΕΕ, εντάσσεται και η διασφάλιση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του φαρμακείου υπέρ των φαρμακοποιών. Η συνηγορία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με τις αποφάσεις του (17 Μαΐου 2009) στην υπόθεση C-531/06 και στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-171/07 & 172/07 [Επιτροπή κατά Ιταλίας & Apothekerkammer des Saarlandes κ.λπ.] παρέχει σοβαρά επιχειρήματα υπέρ της διατηρήσεως του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στα χέρια των επιστημόνων φαρμακοποιών. Με τις αποφάσεις αυτές το Δικαστήριο, ναι μεν επισημαίνει τη γενική Αρχή ότι, η απαγόρευση που επιβάλλεται στους μη φαρμακοποιούς να διατηρούν και να εκμεταλλεύονται φαρμακείο ή να αποκτούν μερίδια συμμετοχής σε εταιρίες εκμεταλλεύσεως φαρμακείων συνιστά περιορισμό στην ελευθερία εγκαταστάσεως και στην ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων, αλλά δέχεται ευθέως ότι, ο περιορισμός αυτός δύναται να δικαιολογηθεί από τον σκοπό που συνίσταται στην εγγύηση του ασφαλούς και με ποιοτικά εχέγγυα εφοδιασμού του πληθυσμού με φάρμακα, δηλαδή στην προστασία της δημόσιας υγείας από το Κράτος. Οσάκις υφίστανται αμφιβολίες ως προς τη συνδρομή ή τη σημασία των κινδύνων για την υγεία των ατόμων, πρέπει το κράτος μέλος να μπορεί να λαμβάνει μέτρα προστασίας χωρίς να οφείλει να αναμένει να αποδειχθεί πλήρως το υπαρκτό των εν λόγω κινδύνων. Επιπλέον, το κράτος μέλος μπορεί να λαμβάνει μέτρα τα οποία περιορίζουν, στο μέτρο του δυνατού, κινδύνους για τη δημόσια υγεία, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται, ειδικότερα, ενδεχόμενος κίνδυνος για τον ασφαλή και με ποιοτικά εχέγγυα εφοδιασμό του πληθυσμού με φάρμακα. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο υπογραμμίζει τον όλως ιδιάζοντα χαρακτήρα των φαρμάκων, στο μέτρο που οι θεραπευτικές ιδιότητες αυτών τα διαφοροποιούν ουσιαστικά από τα λοιπά προϊόντα.
Οι θεραπευτικές αυτές ιδιότητες έχουν ως αποτέλεσμα ότι, σε περίπτωση που τα φάρμακα λαμβάνονται χωρίς λόγο ή κατά τρόπο μη σύμφωνο με τις οδηγίες, ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη της υγείας, χωρίς ο ασθενής να είναι σε θέση να το αντιληφθεί κατά τη χορήγηση των φαρμάκων. Επιπλέον, η υπερβολική λήψη φαρμάκων ή η λήψη φαρμάκων κατά τρόπο μη σύμφωνο με τις οδηγίες συνεπάγεται σπατάλη οικονομικών πόρων, η οποία είναι ακόμη πιο επιζήμια αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ο φαρμακευτικός τομέας συνεπάγεται σημαντικές δαπάνες και πρέπει να ανταποκρίνεται σε αυξανόμενες ανάγκες, ενώ οι διαθέσιμοι για την υγειονομική περίθαλψη οικονομικοί πόροι είναι πεπερασμένοι, ασχέτως του τρόπου χρηματοδοτήσεως. Λαμβανομένης υπόψη της ελευθερίας που αναγνωρίζεται στα κράτη μέλη να αποφασίζουν για τον βαθμό προστασίας της δημόσιας υγείας, πρέπει να γίνει δεκτό ότι τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν η διανομή των φαρμάκων να γίνεται από φαρμακοποιούς που απολαύουν πραγματικής επαγγελματικής ανεξαρτησίας. Στα παραπάνω πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα φάρμακα και την προστασία της Δημόσιας Υγείας, υπερασπιστής των θέσεων διατήρησης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ελληνικών φαρμακείων υπέρ των επιστημόνων φαρμακοποιών (και όχι μόνον των λεγόμενων αδειούχων), έρχεται το Ελληνικό Σύνταγμα με την αναθεώρηση του του 2001, που στο άρθρο 21 παρ. 3 ορίζει ότι το Κράτος μεριμνά για την Υγεία των πολιτών, δηλαδή για την Δημόσια Υγεία. Από το ανωτέρω σκεπτικό των αναφερθέντων αποφάσεων του ΔΕΚ, προκύπτει ότι η άλωση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων των φαρμακοποιών από άλλες δυνάμεις της Αγοράς θα είναι αντίθετη προς την Δημόσια Υγεία και τότε το Κράτος, εάν νομοθετήσει κατά παράβαση αυτών των θέσεων, θα έλθει σε αντίθεση και με τον ελληνικό συνταγματικό κανόνα.
Εξ άλλου, δεν μπορεί η Ελλάδα να είναι η μόνη χώρα που θα ακολουθήσει το Αγγλοσαξονικό μοντέλο ως προς την ιδιοκτησία των φαρμακείων, το οποίο και απέτυχε. Οι χώρες της ΕΕ (εξαιρουμένων της Μ. Βρετανίας & Ιρλανδίας) έχουν καθεστώς υπέρ των φαρμακοποιών. Είναι χαρακτηριστικό του ότι, στο σύνολο των 440.000 φαρμακείων στην Ε.Ε. [στοιχεία PGEU του 2009], μόνον 6.000 βρίσκονται στην κυριότητα Ανωνύμων Εταιρειών (ιδιαίτερα στη Μ. Βρετανία). Επίσης άλλα 2.000 βρίσκονται υπό άτυπο διαχειριστικό έλεγχο μεγάλων χονδρεμπορικών εταιρειών ή διαφόρων χρηματοδοτών, γεγονός που συμβαίνει και στην Ελλάδα ανεπίσημα, κρυφά και παράνομα. Η λιανική πώληση των φαρμάκων στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, είναι αυστηρά ρυθμιζόμενη, μέχρι σημείου να αγγίζει μονοπωλιακές καταστάσεις που η Ευρωπαϊκή Συνθήκη γενικώς τις καταδικάζει. Αυτό είναι βέβαια ένα αντεπιχείρημα για τους περιορισμούς στα φαρμακεία, όπου περιορισμοί εννοούνται οι παρεκκλίσεις από την ελεύθερη Αγορά. Όμως και αυτό κάμπτεται, αφού το ΔΕΚ (Μάιος 2005) σε σχετική περίπτωση [Apoteksdomen Σουηδίας] δέχθηκε ότι το άρθρο 31, παράγραφος 1, ΕΚ απαγορεύει ένα σύστημα το οποίο προβλέπει αποκλειστικό δικαίωμα λιανικής πωλήσεως με ένα συγκεντρωτικό καθεστώς, όπως το ρυθμιζόμενο κατά τρόπον αντίστοιχο με το σύστημα της δίκτυο πωλήσεων της Apoteket, εταιρείας η πλειονότητα των μετοχών της οποίας ανήκει στο σουηδικό Δημόσιο. Εξ άλλου πρόσφατα (2010) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσανατολίζεται να αποστείλει αυστηρές συστάσεις προς τις Αρχές της Μ. Βρετανίας αναφορικά με την απροθυμία τους να εναρμονίσουν το καθεστώς Αδειοδότησης των Φαρμακείων με το σκεπτικό των σχετικών με το θέμα αποφάσεων που έλαβε την 17-05-2009 το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Οι λόγοι που οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μία τέτοια εξέλιξη, είναι η μονομερής παρέκκλιση της Μεγάλης Βρετανίας από το ρυθμιστικό καθεστώς της Φαρμακευτικής Αγοράς που ισχύει στο σύνολο σχεδόν των υπολοίπων χωρών της Ε.Ε. (όπου τα φαρμακεία υπόκεινται σε υγειονομικές ρυθμίσεις για λόγους Δημοσίου Συμφέροντος).
ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ -Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω – Νομικός Σύμβουλος ΟΣΦΕ
ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Αναδημοσιεύεται από το site του Φαρμακευτικού Συλλόγου Κιλκίς, τους παράγοντες του οποίου ευχαριστώ για την διάσωσή του από την παλιά μου ιστοσελίδα, Η δημοσίευση γίνεται , πέραν των επιστημονικών επιχειρημάτων και προς αποκατάσταση της αλήθειας, λόγω των διαφόρων διαδόσεων ότι δεν συνέβαλα στην υπεράσπιση του ιδιοκτησιακού υπέρ των φαρμακοποιών. Τέτοιες διαδόσεις απ΄ όπου και εάν προέρχονται στερούνται αληθινής βάσεως.
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΕΥΘυΝΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΙΕΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΞΕΩΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ 6 του άρθρου 36 νόμου 3918/2011 όπως τροποποιήθηκε πρόσφατα από τον νόμο 4771/2021άρθρο 43 και ισχύει.
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ : Σήμερα 2/4/2021 υλοποιήθηκε η εφαρμογή της νέας τροποποιημένης διατάξεως του άρθρου 43 με τον νέο νόμο 4771/2021 από την αρμόδια Δ/νση της Π. Ε. Πειραιώς & Νήσων με αριθμ. πρωτ. 718/2-4-2021 (ανακλήσεως αυτοδικαίως άδειας ιδρύσεως λόγω θανάτου) και 676/2-4-2021 (συνεχίσεως λειτουργίας του ετέρου συστεγασμένου φαρμακείου).
Όπως ίσως είναι γνωστό, δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 16/Α/1-2-2021 ο νόμος 4771/2021[1] με τον οποίο τροποποιήθηκε με το άρθρο 43 το πέμπτο εδάφιο της παρ. 6 του άρθρου 36 του ν. 3918/2011, στο οποίο πρόσθεσε τις λέξεις «ή αποβιώσει»[2]. Για να γίνει κατανοητή η αλλαγή στην διάταξη, παραθέτουμε τόσο την παλιά, όσο και την τροποποιημένη διάταξη της παραγράφου 6 του άρθρου 36 :
«6. Κατ’ εξαίρεση των διατάξεων των πληθυσμιακών ορίων της προηγούμενης παραγράφου[3] επιτρέπεται η συστέγαση στο ίδιο κατάστημα λειτουργούντος φαρμακείου με υπό ίδρυση φαρμακείο. Τα κατά την παρούσα διάταξη συστεγαζόμενα φαρμακεία λειτουργούν υποχρεωτικά με την μορφή της ομόρρυθμης εταιρείας.[4] Στα νεοϊδρυόμενα φαρμακεία χορηγούνται αυτοτελείς άδειες ίδρυσης υπό τις προϋποθέσεις της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου. Εάν ο φαρμακοποιός, στο φαρμακείο του οποίου πραγματοποιείται η συστέγαση, συνταξιοδοτηθεί, παραιτηθεί για οποιονδήποτε λόγο, ανακαλείται η άδεια ίδρυσης και στον παραμένοντα φαρμακοποιό χορηγείται άδεια συνεχίσεως λειτουργίας του φαρμακείου…».[5]
- Η τροποποίηση :
«1. Το πέμπτο εδάφιο της παρ. 6 του άρθρου 36 του ν. 3918/2011 (Α’ 31) τροποποιείται ως ακολούθως : «Εάν ο φαρμακοποιός, στο φαρμακείο του οποίου πραγματοποιείται η συστέγαση συνταξιοδοτηθεί, παραιτηθεί για οποιονδήποτε λόγο, ή αποβιώσει, ανακαλείται η άδεια ίδρυσης του φαρμακείου του και στον παραμένοντα φαρμακοποιό χορηγείται άδεια συνεχίσεως λειτουργίας του φαρμακείου».2. Η ισχύς της παρ. 1 άρχεται από 1.1.2020».
Με την προσθήκη των λέξεων «ή αποβιώσει» και πριν δημιουργηθεί σύγχυση με άλλες διατάξεις που αφορούν τα κληρονομικά φαρμακεία, λεκτέα τα ακόλουθα :
2ον.- Αφορά τα ατομικά ή εταιρικά – μη συστεγασμένα – φαρμακεία.
Στην περίπτωση των ατομικών ή εταιρικών – μη συστεγασμένων – φαρμακείων, κατά την οποία ο αδειούχος φαρμακοποιός αποβιώσει, ανακαλείται η άδεια του φαρμακείου και ο/η δικαιούχος της άδειας – κατά την φαρμακευτική νομοθεσία – επιζών σύζυγος αιτείται μετά του ενδιαφερομένου νέου φαρμακοποιού την κατ’ εξαίρεση εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 36 παρ. 6 ν. 3918/2011. Δηλαδή ακολουθούνται οι εξής ενέργειες :
Α) Νομιμοποίηση του επιζώντος συζύγου (υποβολή ληξιαρχικής πράξεως θανάτου κ.α. απαραίτητων εγγράφων στην αρμόδια Δ/νση Δημόσιας Υγείας & Πρόνοιας. / Β) Ταυτόχρονη αίτηση του/της δικαιούχου της άδειας κληρονομικού φαρμακείου με αίτηση ιδρύσεως φαρμακείου από τον ενδιαφερόμενο για υπό ίδρυση φαρμακοποιό, όπου θα δηλώνεται ο φαρμακοποιός αυτός ως υπεύθυνος λειτουργίας του κληρονομικού φαρμακείου μέχρι ολοκληρώσεως της διαδικασίας, με παράλληλο αίτημα συστεγάσεως κληρονομικού και υπό ίδρυση φαρμακείου. / Γ) Η σχετική διοικητική απόφαση του οικείου Περιφερειάρχη μπορεί να περιέχει ενσωματωμένες τις εξής αποφάσεις ή σε ξεχωριστές επί μέρους αποφάσεις : α) έγκριση λειτουργίας του κληρονομικού φαρμακείου με υπεύθυνο φαρμακοποιό τον αιτούντα την ίδρυση, β) έγκριση ανακλήσεως αδειών ιδρύσεως λόγω θανάτου και της συστεγάσεως των κληρονομικού και με υπό ίδρυση. / Δ) Μετά την έκδοση της ή των ανωτέρω αποφάσεων, υποβάλλεται αίτημα επιθεωρήσεως του άρθρου 9 ν. 5607/1932 από τον/την κληρονόμο και τον νέο φαρμακοποιό για την χορήγηση άδειας λειτουργίας. Εννοείται ότι ακολουθεί η σύσταση της απαραίτητης ομόρρυθμης εταιρείας. / Ε) Τέλος. Μετά την παραίτηση του/της δικαιούχου της άδειας κληρονομικού φαρμακείου, χορηγείται άδεια αποσυστεγάσεως και συνεχίσεως λειτουργίας στο πρόσωπο του νέου φαρμακοποιού.[6]
3ον.- Αφορά τα συστεγασμένα φαρμακεία.
Α) Νομιμοποίηση του επιζώντος συζύγου (υποβολή ληξιαρχικής πράξεως θανάτου κ.α. απαραίτητων εγγράφων στην αρμόδια Δ/νση Δημόσιας Υγείας & Πρόνοιας. / Β) Ταυτόχρονη έγγραφη παραίτηση του/της δικαιούχου της άδειας κληρονομικού φαρμακείου από το δικαίωμα του/της αυτό και ταυτόχρονα αίτημα αποσυστεγάσεως. / Γ) Η σχετική διοικητική απόφαση του οικείου Περιφερειάρχη μπορεί να περιέχει την έγκριση ανακλήσεως αδειών ιδρύσεως λόγω θανάτου και αποσυστεγάσεως / Δ) Μετά την έκδοση της ανωτέρω αποφάσεως, υποβάλλεται αίτημα επιθεωρήσεως του άρθρου 9 ν. 5607/1932 από τον παραμένοντα φαρμακοποιό. Εννοείται ότι ακολουθεί η τροποποίηση ή λύση της απαραίτητης ομόρρυθμης εταιρείας. / Ε) Τέλος. Μετά την επιθεώρηση, χορηγείται άδεια συνεχίσεως λειτουργίας στο πρόσωπο του εναπομείναντος φαρμακοποιού.
Με τους ανωτέρω τρόπους, οι οικείες Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας και Πρόνοιας θα μπορέσουν να εφαρμόσουν την τροποποιηθείσα διάταξη του 5ου εδαφίου της παραγράφου 6 του άρθρου 36 ν. 3918/2011 από το άρθρο 43 του νέου νόμου 4771/2021.
[1] Με τις τελευταίες αλλαγές από το Νόμο 4781/2021.[2] Βλ. στην ιστοσελίδα http://caponis.gr [3] Ένα φαρμακείο ανά 1.000 κατοίκους. [4] Το τρίτο εδάφιο που προέβλεπε ίσα εταιρικά μερίδια καταργήθηκε. Βλ. Π. Καπώνη «Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο», Κεφάλαιο 3ο, σελ. 276-277, εκδόσεις ΝΒ, Αθήνα 2019. [5] Αυτό ήταν το 5ο εδάφιο που τροποποιήθηκε από το άρθρο 43 νόμου 4771/2021. [6] Σημειώνεται ότι η λέξη «νέος» φαρμακοποιός δεν αναφέρεται σε ηλικία.
Το Καθεστώς των ελληνικών φαρμακείων σήμερα
Περιοδικό «ΣΥΝήΓΟΡΟΣ» τεύχος 135/Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2019
- Είναι πλέον γνωστό σε όλους ότι, η Ελληνική Οικονομία βρέθηκε ξανά σε ύφεση τα τελευταία χρόνια, επιβεβαιώνοντας ότι λόγω της έκθεσης της οικονομίας σε έντονη αβεβαιότητα, τόσο από εξωτερικούς αλλά και εσωτερικούς (πολιτικούς, κοινωνικούς & οικονομικούς) παράγοντες, η ανάκαμψη ήταν εύθραυστη. Η επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων μετά το Ιούλιο του έτους 2015, επιβάρυναν το εμπόριο και την εν γένει οικονομική δραστηριότητα. Η πορεία της Δημόσιας Φαρμακευτικής Δαπάνης στην Ελλάδα, κατά τα έτη 2009-2016 ήταν πτωτική, όπου από 640,00 ευρώ ανά κάτοικο το 2009, μειώθηκε στα 180,00 το 2016, μία εξέλιξη που έφερε την χώρα μας στις τελευταίες θέσεις των χωρών-μελών της ΕΕ. Η εφαρμογή των αυστηρών δημοσιονομικών μέτρων που υιοθέτησαν οι αμέσως προηγούμενες κυβερνήσεις, (μηχανισμοί επιστροφών – rebates & clawback) κρίθηκε αναποτελεσματική (1) . Ένας άλλος παράγων ήταν η αύξηση κατά την «μνημονιακή» περίοδο του αριθμού των ανασφάλιστων πολιτών που ανήλθε κατά το 2016 στα 2,5 εκατομμύρια περίπου. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού, ήταν να ψηφισθεί ο νόμος 4368/2016 και η ΚΥΑ 25132/2016, νομοθετήματα με τα οποία θεσπίσθηκε η ελεύθερη παροχή νοσηλευτικής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε ανασφάλιστους.
- Μέσα σ’ αυτό το δυσμενές οικονομικό και κοινωνικό κλίμα τα ιδιωτικά φαρμακεία στην Ελλάδα προσπάθησαν να επιβιώσουν, όταν το – πολλές φορές πρόχειρο και αντισυνταγματικό – νομοθετικό τοπίο των «μνημονιακών» χρόνων τα ανάγκασε να υποστούν – την, ας την πούμε, συρρίκνωση – των δραστηριοτήτων τους, όχι μόνον στο επίπεδο διαθέσεως φαρμάκων και φαρμακευτικών προϊόντων, αλλά και σε επίπεδο υπηρεσιών. Με δεδομένο της προηγούμενες ανύπαρκτες πολιτικές για το φάρμακο και τα φαρμακεία, οι Έλληνες φαρμακοποιοί, βρέθηκαν μπροστά σε μια σειρά νομοθετικών εξελίξεων, που μόνον «φαρμακοκεντρικές» δεν ήταν, αλλά υπηρετούσαν τα συμφέροντα των «δανειστών» και τις υποδείξεις του ΟΟΣΑ. Εδώ πρέπει να τονισθεί ότι οι δαπάνες για τα φάρμακα και τα υγειονομικά αναλώσιμα παρουσίασαν σημαντική μείωση(3) κατά 57.4% σε σχέση με το έτος 2009 πριν την κρίση. Ως γνωστόν η πυκνότητα των φαρμακείων στην χώρα μας είναι η υψηλότερη μεταξύ των 28 κρατών-μελών στην ΕΕ. Αντιστοιχούν δηλαδή σε κάθε 100.000 κατοίκους 95 φαρμακεία, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος της χώρες της ΕΕ είναι 31 φαρμακεία ανά 100.000 κατοίκους.
- Η «πλούσια» νομοθετική παραγωγή των τελευταίων ετών (2010-2019) (4) στον τομέα του φαρμακευτικού δικαίου, ούτε δημιουργική ήταν, ούτε νομοτεχνικά ασφαλής, ούτε πρόσθεσε κάτι σημαντικό, σε ένα τοπίο που σηματοδότησε από το 1834 μια ασφαλή παράμετρο στην φαρμακευτική περίθαλψη στην Ελλάδα. Αντίθετα (ενδεικτικές περιπτώσεις) : 1) Διέρρηξε τον κανόνα φαρμακείο ίσον φαρμακοποιός που ίσχυε στην Ελλάδα από την 5η Σεπτεμβρίου 1861, (κανόνα που ούτε ο νομοθετήσας τους αναγκαστικούς νόμους της δικτατορίας του 1967 δεν τόλμησε να θίξει), επιτρέποντας να ιδρύουν φαρμακεία και ιδιώτες (5) μη φαρμακοποιοί. Και ναι μεν ως «απελευθέρωση» στον κλάδο των φαρμακείων ορίζεται η απλούστευση ή κατάργηση νομοθετικών διατάξεων που σχετίζονται με την ιδιοκτησία, την ίδρυση και την λειτουργία των φαρμακείων όπως και με την ελεύθερη διάθεση ΜΥΣΥΦΑ εκτός φαρμακείου (6), αλλά υπάρχει πάντα ο κίνδυνος η «απελευθέρωση» των φαρμακείων να οδηγήσει σε μειούμενο ή και αθέμιτο ανταγωνισμό, καθώς φαρμακαποθήκες και φαρμακευτικές εταιρείες αποκτούν το δικαίωμα λειτουργίας φαρμακείων, όπως οι εταιρείες Phoenix, Celesio και Alliance που κυριαρχούν στις αγορές των λεγόμενων «απελευθερωμένων χωρών». Οι χώρες όπου παραδοσιακά μόνο φαρμακοποιοί μπορούν να είναι ιδιοκτήτες φαρμακείου – όπως και η Ελλάδα πριν την κρίση – είναι: Αυστρία, Κύπρος, Δανία, Φιλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Λεττονία, Σλοβενία, Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία. 2) Διεύρυνε το ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων από το 2011 με αλλεπάλληλες τροποποιήσεις και αντικαταστάσεις νόμων και αποφάσεων μέχρι και το 2019, οπότε οριστικοποιήθηκε με τον νόμο 4613/20197, που, από τον Μάρτιο του 2019, καθορίστηκε το νέο Ωράριο Λειτουργίας Φαρμακείων. 3) Κατήργησε τις υποχρεωτικές αποστάσεις μεταξύ των φαρμακείων. 4) Εισήγαγε ανεφάρμοστες διατάξεις όπως π.χ. του άρθρου 92 Ν. 4600/2019 «Δείκτες Ελέγχου Συνταγογράφησης Ε.Ο.Π.Υ.Υ.», .5) Επέτρεψε τη δυνατότητα ιδρύσεως μέχρι και 10 φαρμακεία σε όλη την επικράτεια ανά φαρμακοποιό ή ιδιώτη, ενώ στην Γερμανία π.χ. επιτρέπονται μέχρι 3 υποκαταστήματα του φαρμακείου, τα οποία πρέπει να είναι στην ίδια περιοχή, .6) Αύξησε τον αριθμό των κρατικών φαρμακείων από 6 σε 29 (φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ) για την χορήγηση φαρμάκων υψηλού κόστους (ΦΕΚ) σε βάρος των ιδιωτικών φαρμακείων, μέχρι που ο νόμος 4623/20198 (άρθρο 74 παρ.2) έδωσε την δυνατότητα διακινήσεως των Φ.Υ.Κ. και από τα ιδιωτικά φαρμακεία.
Σημείωση : Σχετική εισήγηση παρουσιάστηκε στο 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο στον Βόλο (16-17 Νοεμβρίου 2019).
#############
ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΣΥΝΤΑΓΩΝ
Υποχρεώσεις φαρμακοποιών για την εκτέλεση συνταγών-δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα
ΕΝΝΟΙΕΣ
> αναγκαστικό δίκαιο (ius cogens). Ως κανόνες αναγκαστικού δικαίου ορίζονται οι κανόνες δικαίου, η εφαρμογή των οποίων δεν μπορεί να αποκλεισθεί από την αντίθετη ιδιωτική βούληση. > συνταγή Ιατρική συνταγή : «γραπτή οδηγία θεράποντα ιατρού για τη χορήγηση φαρμάκων, στην οποία περιλαμβάνονται οδηγίες για την διάρκεια και τον τρόπο λήψης αυτών» & Φαρμακευτική συνταγή : «κάθε ιατρική συνταγή που εκδίδεται από εξειδικευμένο επαγγελματία».[1].
Εκτέλεση συνταγής :
Το νομικό πλαίσιο στην προκείμενη περίπτωση, οροθετείται από α) την Φαρμακευτική Δεοντολογία (Π.Δ. 340/1993), β) τις διατάξεις αναγκαστικού δικαίου του άρθρου 34 παρ. 1 ν. 5607/1932, του άρθρου 13 παρ. 1,3,4.8 & 9 του ΝΔ 96/1973, των άρθρων 1, 2 και 4 του Ν. 3892/2010 (ηλεκτρονική καταχώρηση και εκτέλεση ιατρικών συνταγών…), της Υπ. Απ. ΔΥΓ3(α)/οικΓΥ/148/2012 «υποχρεωτική ηλεκτρονική καταχώρηση συνταγών στον ΕΟΠΥΥ». ΥΑ ΕΜΠ5/2012 άρθρο 9, Άρθρο 21 παρ. 4 Ν. 4052/2012 (ΦΕ 41/Α/1-3-2012), Άρθρο 3, παρ.1α΄ (ΦΕΚ 261/Α/9-12-2013) και κυρίως οι διατάξεις του Π. Δ. 121/2008 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
1ον- Σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις του άρθρου 14 του Π. Δ. 340/1993 που εφαρμόζεται υποχρεωτικά : «Ο φαρμακοποιός οφείλει να ασκεί προσωπικώς την φαρμακευτική και να παρασκευάζει και παραδίδει αυτοπροσώπως τα φάρμακα στους αρρώστους ή στους οικείους τους. Πρέπει να επιβλέπει προσωπικώς κάθε φαρμακευτική εργασία που εκτελείται από το προσωπικό του φαρμακείου του» του άρθρου 14 του ιδίου ΠΔ : «Απαγορεύεται στον φαρμακοποιό να αντικαθιστά με άλλα φάρμακα τα αναγραφόμενα σε ιατρική συνταγή ακόμη και αν τα χορηγούμενα σε αντικατάσταση των αναγραφομένων θεωρούνται κατά την κρίση του μεγαλύτερης και καλλίτερης θεραπευτικής αξίας χωρίς την έγκριση του ιατρού που εξέδωσε την συνταγή» και του άρθρου 26 επίσης της Φαρμακευτικής Δεοντολογίας «Ο φαρμακοποιός απαγορεύεται να παρέχει στους πελάτες τους ιατρικές συμβουλές και οφείλει να προτρέπει τους ασθενείς πελάτες να επισκεφτούν τον ιατρό για τα προβλήματα της υγείας τους». 2ον.- Η διάταξη του άρθρου 34 παρ. 1 ν. 5607/1932 ορίζει[2] : «Η εκτέλεσις των συνταγών και η λιανική πώλησις φαρμάκων εις το κοινόν επιτρέπεται μόνον εις φαρμακοποιούς έχοντας εν λειτουργία νομίμως συνεστημένα φαρμακεία …». 3ον. Στο ΝΔ 96/1973[3] και στο άρθρο 13 παρ. 1,3,4,8 & 9 περιλαμβάνονται οι διατάξεις : «1. Η λιανική πώλησις των φαρμακευτικών εν γένει προϊόντων επιτρέπεται μόνον υπό των νομίμως λειτουργούντων φαρμακείων …», «3. Οι φαρμακοποιοί υποχρεούνται όπως χορηγούν τα εν τη συνταγή αναγραφόμενα προϊόντα απαγορευομένης αυστηρώς της αντικαταστάσεως αυτών δι΄ ετέρων προϊόντων», «4. Άπαντα τα φάρμακα χορηγούνται κατόπιν ιατρικής συνταγής…», «8. Για την εκτέλεση από τα φαρμακεία των ιατρικών συνταγών των ασφαλισμένων κάθε ασφαλιστικός οργανισμός (φορέας), που λειτουργεί με μορφή ΝΠΔΔ ή υπηρεσίας ασφάλισης αρμοδιότητος Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, συνάπτει με τον Π.Φ.Σ συλλογική σύμβαση, της οποίας οι όροι δεσμεύουν αυτοδικαίως όλους τους φαρμακοποιούς που διατηρούν φαρμακείο. Η σύμβαση αυτή περιλαμβάνει ως υποχρεωτικούς όρους τις διατάξεις του ΝΔ που προβλέπεται στην επόμενη παράγραφο …», «9. Με ΠΔ που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Υγείας ….. καθορίζονται οι υποχρεώσεις των φορέων και των φαρμακοποιών…». 4ον.- Ο Ν. 3892/2010 στα άρθρα 1,2 & 4 περιλαμβάνει τις εξής διατάξεις που ισχύουν από 4-11-2010 : «Άρθρο 1 : Για τους σκοπούς του παρόντος νόμου νοούνται ως : … β) Ταυτοποίηση : η διαδικασία δήλωσης ταυτότητας και ο έλεγχος και επιβεβαίωση των αναγνωριστικών από το σύστημα, γ)Ιατρική συνταγή : γραπτή οδηγία θεράποντα ιατρού για τη χορήγηση φαρμάκων, στην οποία περιλαμβάνονται οδηγίες για την διάρκεια και τον τρόπο λήψης αυτών… ζ) Ηλεκτρονική συνταγογράφηση : η παραγωγή, διακίνηση και έλεγχος των ιατρικών συνταγών… με την χρήση τεχνολογίας ηλεκτρονικών υπολογιστών και τηλεπικοινωνιών με τρόπο που να διασφαλίζει την εγκυρότητα, την ασφάλεια και διαφάνεια των διακινούμενων πληροφοριών, ι) Ηλεκτρονική εκτέλεση συνταγής : η επισήμανση μιας αποθηκευμένης ηλεκτρονικής συνταγής ως εκτελεσμένης από τον φαρμακοποιό που την εκτελεί με ταυτόχρονη παράδοση στον ασφαλισμένο, ιδ) Φαρμακοποιοί : οι φαρμακοποιοί που λειτουργούν φαρμακείο και είναι συμβεβλημένοι με τους Φ.Κ.Α ….». «Άρθρο 2 : Οι ρυθμίσεις του παρόντος νόμου εφαρμόζονται σε όλους τους Φορείς και Κλάδους Υγείας της Κοινωνικής Ασφάλιση, τους ασφαλισμένους σε ΦΚΑ, καθώς και τους ιατρούς και φαρμακοποιούς, όπως ορίζονται στο άρθρο 1». «Άρθρο 4 : 1. Οι φαρμακοποιοί που συμβάλλονται … με τους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) υποχρεούνται να εγγράφονται ως χρήστες του Σ.Η.Σ.[4] που διαχειρίζεται φορέας «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης – ΗΔΙΚΑ ΑΕ» για λογαριασμό της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων και έχουν τις υποχρεώσεις που ορίζονται ειδικότερα στις επόμενες παραγράφους. 2. …Η εγγραφή και ταυτοποίηση (των φαρμακοποιών) είναι απαραίτητη για την ηλεκτρονική καταχώρηση και εκτέλεση των συνταγών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον παρόντα νόμο…7….Το αντίγραφο υπογράφεται από τον ασφαλισμένο ή αυτόν που παραλαμβάνει τα φάρμακα και οι φαρμακοποιοί υπογράφουν και σφραγίζουν τα αντίγραφα και τα αποστέλλουν στους οικείους ΦΚΑ σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία….Αν η συνταγή αφορά τη χορήγηση ιδιοσκευασμάτων ή σκευασμάτων που περιέχουν ουσίες που περιέχονται στους πίνακες Α΄ – Δ΄ του άρθρου 1 του Ν. 3459/2006, οι φαρμακοποιοί εκτυπώνουν αντίγραφο της συνταγής, το οποίο φυλάσσουν επί τριετία από την καταχώρηση της σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Εφόσον το επιθυμεί ο ασφαλισμένος οι φαρμακοποιοί χορηγούν σε αυτόν εκτυπωμένο αντίγραφο της εκτέλεσης της συνταγής». 5ον.- Επίσης με την Υ.Α. ΕΜΠ5/2012[5]που τροποποίησε την ΚΥΑ Φ90380/ 25916/ 3294/2011[6] για τον «Ενιαίο Κανονισμό Παροχών Υγείας (ΕΚΠΥ)» του ΕΟΠΥΥ, ρυθμίστηκαν στο άρθρο 9 τα εξής : «Η συνταγή των φαρμάκων θα πρέπει να εκτελεστεί εντός πέντε 5 εργασίμων ημερών…» και «Ο φαρμακοποιός είναι υποχρεωμένος να συμμορφώνεται με τους όρους της σύμβασης …και οφείλει να εκτελεί κάθε κανονικά εκδοθείσα και εμπρόθεσμα υποβληθείσα συνταγή, σύμφωνα με τον παρόντα Κανονισμό και τις γενικές διατάξεις περί φαρμακευτικής περίθαλψης, όπως ισχύουν κάθε φορά» και «Στους φαρμακοποιούς που παραβαίνουν τις διατάξεις του Κανονισμού και τη Φαρμακευτική Νομοθεσία κατά την εκτέλεση συνταγών του φορέα, επιβάλλονται οι προβλεπόμενες από τις διατάξεις του ΠΔ 121/2008 κυρώσεις.[7] 6ον.- Με το Π. Δ. 121/2008, άρθρο 4 ορίσθηκαν οι υποχρεώσεις των φαρμακοποιών, στην παράγραφο 1δ ως εξής : «δ. Να εκτελούν οι ίδιοι ή οι νόμιμοι αντικαταστάτες τους πιστά κάθε συνταγή που έχει εκδοθεί κανονικά και προσκομίζεται για εκτέλεση εμπρόθεσμα (εντός πέντε εργασίμων ημερών από την έκδοση της)» και στην παράγραφο 2 : «2. Συνταγή κανονικώς εκδοθείσα και κανονικώς εκτελεσθείσα, κατά την έννοια του παρόντος διατάγματος, θεωρείται μία συνταγή όταν περιλαμβάνει τα κατωτέρω στοιχεία: Την επωνυμία του ασφαλιστικού φορέα. Το ονοματεπώνυμο του ασφαλισμένου – ασθενούς. Τον αριθμό μητρώου του ασφαλισμένου. Την πάθηση από την οποία πάσχει, ως αναφέρεται από τον θεράποντα ιατρό. Τα χορηγηθέντα φάρμακα (ονομασία, μορφή, περιεκτικότητα, ποσότητα αριθμητικά και ολογράφως, δοσολογία). Την ημερομηνία έκδοσης. Τη σφραγίδα και την υπογραφή ιατρού, με τον αριθμό μητρώου αυτού θεώρηση όπου απαιτείται. Την υπογραφή του παραλήπτη των φαρμάκων. Τη σφραγίδα, την υπογραφή και τον αριθμό μητρώου του φαρμακοποιού», .εκτός από την καταχώρηση στο βιβλιάριο υγείας το οποίο ως άνω καταργήθηκε.
Ως εκ των άνω διαλαμβανομένων, οι συνταγές που προσκομίζονται για εκτέλεση στο φαρμακείο και φέρουν όλα τα εκ του νόμου προβλεπόμενα στοιχεία, είναι καθ΄ όλα νόμιμες και εκτελούνται νομίμως από τους υπευθύνους αδειούχους φαρμακοποιούς, ως έχουν προς τούτο υποχρέωση εκ του νόμου, καταχωρούνται δε ηλεκτρονικά και τα φάρμακα παραδίδονται στον φέροντα την συνταγή είτε στον ίδιον τον ασθενή ή σε αντιπρόσωπό του Σε περίπτωση δε μη εκτελέσεως, επιβάλλονται στους φαρμακοποιούς οι προβλεπόμενες κυρώσεις.
Έλεγχος του ασθενούς κατά την εκτέλεση της συνταγής και την παράδοση των φαρμάκων.
Το νομικό πλαίσιο στην ως άνω περίπτωση, οροθετείται γενικώς από τις ανωτέρω διατάξεις, με την εξειδίκευση της διατάξεως του άρθρου 4 παρ. 3 του Ν. 3892/2010 (ηλεκτρονική καταχώρηση και εκτέλεση ιατρικών συνταγών…), βάση της οποίας «οι φαρμακοποιοί εισάγουν στην εφαρμογή (ΣΗΣ) τον κωδικό συνταγής που καταχωρίστηκε ηλεκτρονικά και στη συνέχεια αντιπαραβάλουν τα στοιχεία του ασθενούς που εμφανίζονται στη συνταγή που καταχωρίστηκε με τα στοιχεία που αναγράφονται στο βιβλιάριο υγείας του ασθενούς». Αλλά όμως τα βιβλιάρια υγείας καταργήθηκαν από το άρθρο 67 του ν. 4063/2019, που ίσχυσε από 14-3-2019. Εξ αντιδιαστολής δε με το άρθρο 2 αρ. 1 περ, δ’ του ΠΔ 121/2008, όπως τελικά αντικαταστάθηκε με την παρ. 2α του ανωτέρου άρθρου 67 του ν. 4063/2019 μόνον οι ιατροί υποχρεούνται «δ. Να ελέγχουν και να διαπιστώνουν εάν το πρόσωπο που προσέρχεται για εξέταση ταυτίζεται με αυτό που αναγράφεται ή απεικονίζεται σε οποιοδήποτε δημόσιο έγγραφο από το οποίο προκύπτει η ταυτοποίηση». Άρα ο έλεγχος από τον εκτελούντα την ηλεκτρονική συνταγή φαρμακοποιό, συνίσταται στα στοιχεία που εμφανίζονται στο ΣΗΣ, αφού υποτίθεται ότι ο θεράπων ιατρός έχει ήδη ταυτοποιήσει τον ασθενή.
Παραβίαση προσωπικών δεδομένων κατά την εκτέλεση συνταγής και γνωστοποιήσεως ΑΜΚΑ και λοιπών στοιχείων ΕΟΠΥΥ.
ΕΝΝΟΙΕΣ-ΟΡΙΣΜΟΙ
> «Ευαίσθητα δεδοµένα», τα δεδοµένα που αφορούν στη φυλετική ή εθνική προέλευση, στα πολιτικά φρονήματα, στις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, στη συµµετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση, στην υγεία, > «δεδομένα που αφορούν την υγεία». δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα οποία σχετίζονται με τη σωματική ή ψυχική υγεία ενός φυσικού προσώπου, περιλαμβανομένης της παροχής υπηρεσιών υγειονομικής φροντίδας, και τα οποία αποκαλύπτουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της υγείας του.
Το νομικό πλαίσιο στην περίπτωση της παραβιάσεως ή μη των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατά την εκτέλεση συνταγής εκ μέρους του φαρμακοποιού, οροθετείται από τις διατάξεις του Ν 4624/2019,[8] τον Κανονισμό (ΕΚ) 1338/2008,[9] (ΓΚΠΔ-GDPR) και τον Ν. 2472/1997 όπως ορισμένες του διατάξεις ισχύουν.[10] με την εξειδίκευση της διατάξεως του άρθρου 22 παρ. 1 του Ν. 4624/2019 (επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα), βάση της οποίας «κατά παρέκκλιση από το άρθρο 9 παρ. 1 του ΓΚΠΔ, η επεξεργασία ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με την έννοια του άρθρου 9 παρ. 1 του ΓΚΠΔ από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς επιτρέπεται, εφόσον είναι απαραίτητη :για την άσκηση δικαιωμάτων που απορρέουν από το δικαίωμα κοινωνικής ασφάλισης και κοινωνικής προστασίας και για την εκπλήρωση των συναφών υποχρεώσεων, β) για … την παροχή υγείας ή κοινωνικής περίθαλψης ή για την διαχείριση των συστημάτων των υπηρεσιών υγείας …. ή δυνάμει σύμβασης με επαγγελματία του τομέα υγείας ή άλλου προσώπου που δεσμεύεται από το επαγγελματικό απόρρητο ή είναι υπό την εποπτεία του…». Σημειωτέον ότι, ο Κανονισμός GDPR δεν αποκλείει το δίκαιο των κρατών μελών να προσδιορίζει τις περιστάσεις ειδικών καταστάσεων επεξεργασίας, μεταξύ άλλων τον ακριβέστερο καθορισμό των προϋποθέσεων υπό τις οποίες η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι σύννομη, όπως πράττει ο ν. 4624/2019. Ιδιαίτερα στο άρθρο 88 του GDPR[11] που επιτρέπει την ρύθμιση, μεταξύ άλλων, και για την εκτέλεση των υποχρεώσεων που προβλέπονται από τον νόμο ή από συλλογικές συμβάσεις. Ως προς την παραβίαση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, σύμφωνα με τις διατάξεις που τα ρυθμίζουν σύμφωνα με τον ΓΚΠΔ, αυτή δεν υφίσταται λόγω της εισαχθείσης εξαιρέσεως από το 2019.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Βλ. Οδηγία 2001/83/ΕΚ «περί κοινοτικού κώδικος για τα φάρμακα που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση, άρθρο 1 παρ. 19.(L 311/28-11-2001. [2] Βλ. Πάνος Καπώνης : Πανεπιστημιακό σύγγραμμα «Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο» σελ. 32, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2019. [3] Ο. π. σελ. 73. [4] http://www.e-syntagografisi.gr/ Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης. [5] ΦΕΚ 3054/Β/18-11-2012. [6] ΦΕΚ 2456/Β/3-11-2011. [7] Άρθρο 4 παρ. 15 ΠΔ όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 32 παρ. 1 ν, 3846/2010. Βλ. Π. Καπώνης ¨Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο» (ως άνω) σελ. 292. [8] (ΦΕΚ 137/Α/29-8-2019 «Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, μέτρα εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 τοτ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και το Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ….». [9] Όπως ενσωματώθηκε στον Ν. 4624/2019. [10] Βλ. αναλυτικά Πάνος Καπώνης ¨Φαρμακευτικό Δίκαιο», 4η αναθεωρημένη έκδοση, σελ.317 επ. εκδόσεις ΝΒ, Αθήνα 2019, (πανεπιστημιακό σύγγραμμα). [11] Κανονισμός (ΕΚ) 1338/2008.
Οι συνεταιρισμοί Φαρμακοποιών είναι ΚΑΙ φαρμακαποθήκες
«Αφετηρία για τη γνώση είναι ο προσδιορισμός των εννοιών των λέξεων». (Αντισθένης, Κυνικός φιλόσοφος, 446-366 π. Χ.)
1. Η αφορμή. Σχετικά πρόσφατα, πριν την επέλαση του covid-19 διατυπώθηκαν, σε μάζωξη φαρμακοποιών (Καλαμάτα 22/2/2020), κάποιες διαφορετικές αντιλήψεις για τους συνεταιρισμούς των φαρμακοποιών, υπό την έννοια ότι οι συνεταιρισμοί φαρμακοποιών ΔΕΝ είναι φαρμακαποθήκες. Συγκεκριμένα[1] διατυπώθηκε η άποψη «οι Συνεταιρισμοί είναι ένωση προσώπων και όχι ένωση κεφαλαίων. Σκοπός τους είναι η κάλυψη των κοινών αναγκών μας και όχι το κέρδος. Στο πλαίσιο του σκοπού των Συνεταιρισμών είναι να λειτουργούν και μια επιχείρηση – μια φαρμακαποθήκη. Συνέπεια είναι να υπάρχει και οικονομική δραστηριότητα και γι’ αυτό αποκτούν και εμπορική ιδιότητα. Η εμπορική πολιτική είναι αυτή που συμφέρει τα μέλη, τους φαρμακοποιούς και σκοπός της δεν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους των ιδιοκτητών του κεφαλαίου».
Στον αντίποδα αυτών των πεπερασμένων αντιλήψεων, έρχεται το άρθρο αυτό να παρουσιάσει μια διαφορετική εικόνα, όσον αφορά του συνεταιρισμούς των αμοιγώς επαγγελματιών φαρμακοποιών, με επιστημονικά επιχειρήματα και πέραν στενών αντιλήψεων, όπως οι αντιλήψεις αυτές περιέχονται σε κάποια σχετικά εγχειρίδια.
2. Η πραγματικότητα. Το δικαίωμα στον ανταγωνισμό :
2.1) Όπως είπε ένας ομιλητής[2] στην ίδια μάζωξη σε επανάληψη ομιλίας του[3] για την «4η βιομηχανική επανάσταση» : «Πραγματοποιούνται σημαντικές αλλαγές / ανατροπές που είναι έως και σοκαριστικές στην παραγωγή, στις μεταφορές, στις συναλλαγές, στους κανόνες εργασίας, στις υπηρεσίες υγείας και στο τρόπο της προσωπικής μας ζωής. Οι αλλαγές/ανατροπές είναι προφανές ότι διαμορφώνουν ένα νέο περιβάλλον γενικά, αλλά και ειδικότερα στη δραστηριότητα του φαρμακείου». Και «Πως αντιλαμβάνεται το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο τις δαπάνες υγείας : Αναγνωρίζει δύο κατηγορίες δαπανών τις παραγωγικές και τις καταναλωτικές κατατάσσοντας τις δαπάνες υγείας (συμπεριλαμβανομένου του φαρμάκου) στις καταναλωτικές και ως εκ τούτου επιχειρεί να εισάγει κανόνες ελεύθερης αγοράς (νεοφιλελευθερισμός). Αυτό έρχεται σε αντιδιαστολή με το προηγούμενο οικονομικό μοντέλο που αναγνώριζε και μία τρίτη κατηγορία δαπανών τις αναπαραγωγικές στην οποία και κατέτασσε τις δαπάνες υγείας (κοινωνικό κράτος-κευνσιανισμός)». Εννοείται βέβαια ότι δεν θα ασχοληθούμε με τις διάφορες οικονομικές θεωρίες που ασπάζεται ως ιδεολογικό περίβλημα το Α ή Β πολιτικό κόμμα εξουσίας, αλλά με την πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα αναδεικνύει τα εξής :
2.2) Το 1844, λίγο πριν την 2η βιομηχανική επανάσταση, που ξεκίνησε στο τέλος του 19ου αιώνα (1870) με τη μαζική παραγωγή και χρήση του ηλεκτρισμού στην παραγωγική διαδικασία και κατανάλωση, ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός στην Rochdale της Μεγάλης Βρετανίας και διατυπώθηκαν κάποιες αρχές για τον συνεργατισμό. Σήμερα, είκοσι (20) χρόνια μετά το millennium και 176 χρόνια από τότε, φθάσαμε στην λεγόμενη (κατ’ ευφημισμό) 4η Β. Ε. (που ούτε βιομηχανική είναι, ούτε επανάσταση, αλλά ταχύτατη τεχνολογική πρόοδος). Εξάλλου, ο ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός αυξάνει την παραγωγική ευελιξία αλλά, δημιουργεί και έντονες ανταγωνιστικές πιέσεις για τις επιχειρήσεις και τις χώρες που δεν ακολουθούν και δεν διαχωρίζει αυτές σε συνεταιριστικές και μη. Επειδή λοιπόν οι αστικοί συνεταιρισμοί, όπως των φαρμακοποιών,[4] έχουν εμπορική ιδιότητα, ακολουθώντας ήδη από τους πρώτους ευρωπαϊκούς νόμους, όπως και ο προϊσχύσας 602/1925, τον «τύπο των συνεταιρισμών Raiffeisen» δηλαδή του «μικτού προμηθευτικού και εμπορικού συνεταιρισμού», όπως αναπτύχθηκε στο Bureau International du travail,[5] περιορίζοντας το κοινωνικό στοιχείο προς όφελος του οικονομικού στοιχείου, όπως από το 1942 επεσήμανε ο C. Fauquet[6] ώστε στα νέα οικονομικά περιβάλλοντα να είναι οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις ανταγωνιστικές και όχι κλειστά κλαμπ.
2.3) Λέχθηκε, ως υποθήκη, στην ως άνω ομιλία,η φράση «Ακολουθώντας την παράδοση των πρωτεργατών», δηλαδή των πρωτεργατών του 1844 (!), όπου εκείνοι οι πρωτεργάτες ήταν ΤΟΤΕ τα πρότυπα των συνεταιριστών και φυσικά πρέπει να τους τιμούμε. Η ιστορία του συνεργατισμού τους έχει αποδώσει την τιμή που έπρεπε. Αλλά, άλλο ο σεβασμός στους αγώνες τους και η ιστορία και άλλο η μίμηση τους σε μια οικονομία με εντελώς άλλα χαρακτηριστικά, όπως η σημερινή. Τα τελευταία χρόνια, στις διαμορφούμενες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες σε όλη την Ευρώπη, δημιουργήθηκαν άλλες προοπτικές στην καθόλου Οικονομία της ενιαίας ευρωπαϊκής Αγοράς, όπου σε αυτή την Αγορά έχουν θέση και οι συνεταιρισμοί, δηλαδή οι Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις. Εννοείται λοιπόν, ότι για να ανταπεξέλθουν στις νέες συνθήκες της Αγοράς, αλλά και στον ανταγωνισμό ως επιχειρήσεις, θα πρέπει να απεμπολήσουν τον χαρακτήρα του κλειστού κλαμπ και να προμηθεύουν (δηλαδή πωλήσουν για να μην παίζουμε με τις λέξεις), εκτός των μελών τους και σε τρίτους μη μέλη (πελάτες), όπως ήδη κάνουν (πωλούν) σήμερα οι συνεταιρισμοί φαρμακοποιών. Οι πράγματι ιδιόμορφες αυτές επιχειρήσεις, δεν παύουν να είναι επιχειρήσεις, οι οποίες δεν είναι ούτε αριστερές, ούτε δεξιές, αλλά υπακούουν και αυτές στους νόμους της Αγοράς, εν προκειμένω της φαρμακευτικής Αγοράς. Ανεξαρτήτως των πιστεύω του καθ’ ενός και την ιδεολογική του αφετηρία ή των όποιων σχετικών πιστεύω του, κανείς δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπόψη του την οικονομική πραγματικότητα, όπως και δεν έχει δικαίωμα να παρασύρει μάζες στην δική του κοσμοθεωρία. Δηλαδή να προπαγανδίζει τις δικές του θέσεις καταχρώμενος (ίσως) κάποια (τυχόν) εξουσία.
2.4) Λέχθηκε επίσης με βεβαιότητα ότι «Στο πλαίσιο του σκοπού των Συνεταιρισμών είναι να λειτουργούν και μια επιχείρηση – μια φαρμακαποθήκη. Συνέπεια είναι να υπάρχει και οικονομική δραστηριότητα και γι’ αυτό αποκτούν και εμπορική ιδιότητα», δηλαδή μια επιχείρηση (φαρμακαποθήκη) μέσα στην επιχείρηση (συνεταιρισμός), αφού τόσο από το νομοθετικό πλαίσιο όσο και από την ίδια την πραγματικότητα ο ίδιος ο συνεταιρισμός, ιδίως ο Αστικός Συνεταιρισμός, κατατάσσεται, ως νομικό πρόσωπο,[7] στην κατηγορία των κερδοσκοπικών επιχειρήσεων, ως έχων την ιδιότητα του εμπόρου κατά το «τυπικό κριτήριο», με βάση την απονομή της ιδιότητος αυτής από διάταξη νόμου. Αλλά η σωστή επιστημονική τοποθέτηση είναι ότι κατατάσσονται οι αστικοί συνεταιρισμοί ΚΑΙ στις κερδοσκοπικές, διότι ο σκοπός του συνεταιρισμού είναι «μικτός» και κατ’ άλλους «ανάμικτος».[8] Για να είναι λοιπόν οι συνεταιρισμοί των φαρμακοποιών ανταγωνιστικοί, δεν αρκούν οι πεπαλαιωμένες συνεταιριστικές αντιλήψεις μιας μερίδας «ορθοδόξων» συνεταιριστών, αλλά θα πρέπει να είναι ελεύθεροι (όπως εξ άλλου το κάνουν) να πωλούν και σε τρίτους, όπως και οι λοιπές φαρμακαποθήκες άλλων εταιρικών μορφών.[9]
3. Πλεόνασμα ή στην πραγματικότητα «κέρδος» ;
3.1) Μια μεγάλη συζήτηση είχε ανοίξει στο παρελθόν, για το εάν τα θετικά αποτελέσματα της διαχειριστικής χρήσεως ενός συνεταιρισμού αποτελούν το «πλεόνασμα» ή αποτελούν «κέρδη». Τι είναι όμως το «πλεόνασμα», πέρα από την φορολογική του έννοια ; Κατά μία άποψη[10] «Το πλεόνασμα του παραγωγού είναι η πρόσοδος του παραγωγού µείον το κόστος παραγωγής». Ή διαφορετικά : «Πλεόνασμα παραγωγού (producer surplus) είναι το ποσό που εισπράττει ο πωλητής μείον το κόστος παραγωγής. Το πλεόνασμα παραγωγού μετρά το όφελος για τους πωλητές από τη συμμετοχή τους στην αγορά».[11] «Στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας, και ειδικά στους συνεταιρισμούς, χρησιμοποιούνται από τους μελετητές και τους ερευνητές οι όροι «πλεονάσματα», «κέρδη» και «καθαρό εισόδημα». Ωστόσο φαίνεται ότι οι χρήστες των όρων αυτών δεν εννοούν όλοι το ίδιο πράγμα, όσον αφορά την έννοια των όρων αυτών»[12]. Κατά τη σύνταξη της Συνθήκης της Ρώμης, με την οποία ιδρύθηκε το 1957 η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, έπρεπε να αποφασισθεί εάν οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις είναι «κερδοσκοπικές» ή «μη κερδοσκοπικές». Στο άρθρο 44 (τώρα άρθρο 48) της Συνθήκης, ορίζεται ότι: «Ως εταιρείες, νοούνται οι εταιρείες αστικού ή εμπορικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των συνεταιρισμών και των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, με εξαίρεση εκείνων που δεν επιδιώκουν κερδοσκοπικό σκοπό».
3.2) Σύμφωνα με τους ελληνικούς νόμους : «Τα καθαρά κέρδη του συνεταιρισμού διατίθενται για τη δημιουργία αποθεματικών και για απόδοση στα μέλη». Ν. 1667/1986 για τους αστικούς συνεταιρισμούς και «Αν από τα ακαθάριστα έσοδα του συνεταιρισμού, αφαιρεθούν οι κάθε είδους δαπάνες, οι ζημίες, οι αποσβέσεις και οι τόκοι (αν υπάρχουν) των υποχρεωτικών και προαιρετικών μερίδων, το υπόλοιπο που απομένει αποτελεί το διαχειριστικό υπόλοιπο της χρήσης. Το διαχειριστικό υπόλοιπο περιλαμβάνει πλεονάσματα και κέρδη. Τα πλεονάσματα προέρχονται από τις συναλλαγές της συνεταιριστικής οργάνωσης με τα μέλη της. Το πέραν του πλεονάσματος υπόλοιπο λογίζεται ότι προέρχεται από τις συναλλαγές με τρίτους και συνιστά κέρδη». Άρθρο 19 του ελληνικού 2810/2000 νόμου γιά τους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Άρα, δεν μπορεί κανείς να ισχυρίζεται μονοσήμαντα ότι υπάρχουν ΜΟΝΟΝ «πλεονάσματα» και όχι κέρδη. Αυτό συνηγορείται και από τις απόψεις των καθηγητών κ.κ. Κων. Παπαγεωργίου και Ο. Κλήμη – Καμινάρη, οι οποίοι δέχονται Ότι : «παρά την 3η συνεταιριστική αρχή, ο τρόπος καθορισμού του τι είναι πλεόνασμα (ή κέρδος ή καθαρό εισόδημα) στους συνεταιρισμούς χρειάζεται περαιτέρω διασαφήνιση. Σε ορισμένες περιπτώσεις δηλώνεται σαφώς ότι στους συνεταιρισμούς τα πλεονάσματα δεν είναι κέρδη, αλλά σε άλλες περιπτώσεις οι δύο όροι έχουν την ίδια έννοια».[13] Αλλά ακόμη και σε έναν αγροτικό προμηθευτικό συνεταιρισμό, μπορεί να έχουμε ταυτόχρονα την ύπαρξη τόσο πλεονασμάτων όσο και κερδών, σε διάφορες κάθε φορά ποσοστιαίες αναλογίες. Όμως, όταν οι συνεταιρισμοί αναλαμβάνουν δραστηριότητες παρόμοιες με εκείνες των «εταιρειών ή συμβατικών επιχειρήσεων» (ορολογία που χρησιμοποιείται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση), όπως οι συνεταιρισμοί των φαρμακοποιών, τότε πραγματοποιούν κέρδη. Όταν αυτή η τελευταία δραστηριότητά τους αποτελεί μικρό ποσοστό της εν γένει δραστηριότητάς τους (ενώ στους συνεταιρισμούς φαρμακοποιών η φαρμακαποθήκη αποτελεί πολύ μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς τους, αν όχι το 100%) η κατάταξη των συνεταιρισμών, στις επιχειρήσεις που δεν πραγματοποιούν κέρδη δεν μπορεί να αλλάξει.
3.3) Στους αστικούς συνεταιρισμούς φαρμακοποιών, ο αδειούχος φαρμακοποιός καταβάλει χρήματα για την συμμετοχή του στο συνεταιριστικό κεφάλαιο. Αφού χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες του συνεταιρισμού στον οποίο έχει εγγραφεί ως μέλος και στο τέλος της διαχειριστικής χρήσεως υπάρξει «καθαρό εισόδημα», περιμένει (ανεξαρτήτως της φορολογικής του μεταχειρίσεως από την Πολιτεία) να του αποδοθούν τα «κέρδη» του από την συμμετοχή του στο συνεταιριστικό κεφάλαιο και όχι να παρακρατούνται (εκτός επενδυτικών εξαιρέσεων) ή να επενδύονται π.χ. για λόγους ασφαλείας στο εξωτερικό. Πέραν αυτών, οι συνεταιρισμοί, που αποτελούν αναγκαία άμυνα των οικονομικά αδυνάτων στα αστικά καθεστώτα, δρουν ως ανάχωμα στις υπερβολές της σύγχρονης οικονομίας, αλλά παράλληλα εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες της ιδρύοντας «καπιταλιστικές» ανώνυμες θυγατρικές εταιρείες φαρμακαποθηκών, πέραν των παραδοσιακών συνεταιριστικών αρχών του 1844, που προτρέπουν στην δημιουργία συνεταιρισμών εκεί που δεν υπάρχουν, αντί ανωνύμων εταιρειών.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ σε μία ρήση και πάλι του κυνικού Αθηναίου φιλοσόφου Αντισθένους «Τὰς πόλεις ἀπόλλυσθαι, ὅταν μὴ δύνωνται τοὺς φαύλους ἀπὸ τῶν σπουδαίων διακρίνειν».
ΠΑΝΟΣ Δ. ΚΑΠΩΝΗΣ – Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω – πρώην επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών – Νομικός Σύμβουλος ΟΣΦΕ.
[1] https://www.tharrosnews.gr/2020/02/%CE%9F/. [2] Κων. Δούνας / [3] 5ο PharmaPoint Θεσσαλονίκη 17-18 Οκτωβρίου 2015 / [4] Βλ. Π. Καπώνη «Φαρμακευτικό Δίκαιο», 4η έκδοση, Αθήνα 2019. / [5] Βλ. στο «Συνεργατισμός», Αθήνα 1965 / [6] Secteur cooperatif (Les propagateurs de la cooperation, Bruxelles 1942. / [7] Βλ. Π. Καπώνη «Φαρμακευτικό Δίκαιο», 4η έκδοση, Αθήνα 2019, σελίδα 198 / [8] Καθηγητής Αλεξ, Τσιριντάνης «Εμπορικό Δίκαιο» Αθήνα 1964 και Π. Χασαπόπουλος «Δίκαιο των Συνεταιρισμών», Αθήνα 1967. / [9] Απόφαση Πολυμελούς Πρωτοδικείου Ιωαννίνων με αριθμό 245/1992 / [10] Οικονοµικά των Επιχειρήσεων. Ε. Σαρτζετάκης / [11] ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ. Μανασάκης Κωνσταντίνος / [12] Καθ. Κ. Παπαγεωργίου. Περιοδικό «Κοινωνική Οικονομία», 4/4/2016. / [13] Ηλεκτρονικό Περιοδικό «Κοινωνική Οικονομία», 4/4/2016.
Ευθύνη οικονομικού εταίρου ομόρρυθμης εταιρείας – μη φαρμακοποιού – για την εκτέλεση των συνταγών.
ΕΝΝΟΙΕΣ-ΟΡΙΣΜΟΙ
> «Ομόρρυθμος Εταιρεία», είναι η εταιρεία με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει εμπορικό σκοπό και για τα χρέη της οποίας ευθύνονται παράλληλα όλοι οι εταίροι απεριόριστα και εις ολόκληρον.
Το νομικό πλαίσιο στην περίπτωση της ευθύνης ή μη οικονομικού εταίρου που δεν είναι φαρμακοποιός, οροθετείται από τις διατάξεις αναγκαστικού δικαίου του άρθρου 36 παρ. 6 ν. 3918/2011 και του ν. 4072/2012 για τις προσωπικές εταιρείες.
1. Σε Μια ομόρρυθμη εταιρεία «Φαρμακείου», που συστήθηκε, είτε υποχρεωτικά εκ του νόμου ως ομόρρυθμη σύμφωνα με την ειδική διάταξη του άρθρου 36 παράγραφος 6 του ανωτέρω αναφερόμενου νόμου 3918/2011,[1] είτε όχι, σύμφωνα με άλλες διατάξεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας, στην οποία μετέχει ως ομόρρυθμος οικονομικός εταίρος μη φαρμακοποιός (συγγενής, σύζυγος ή τρίτος), τίθεται θέμα εάν έχει ευθύνη αποζημιώσεως εξ αιτίας παράνομης ή μη προσηκούσης εκτελέσεως συνταγής, με την έννοια ότι η συνταγή εκτελείται – σύμφωνα με τον νόμο – από επιστήμονα φαρμακοποιό ή νόμιμο αντικαταστάτη του κατά τις επιταγές της φαρμακευτικής νομοθεσίας. Η/ο μη φαρμακοποιός οικονομικός εταίρος σε ομόρρυθμη εταιρεία εκμεταλλεύσεως φαρμακείου, στην οποία υπάρχει αδειούχος επιστήμων φαρμακοποιός και ο οποίος εκ του νόμου, ως άνω, έχει μόνον αυτός και οι υπ’ αυτόν και υπό την εποπτεία του τυχόν φαρμακοποϋπάλληλοι το δικαίωμα και την υποχρέωση εκτελέσεως συνταγών, δεν μπορεί να μεταθέτει την ευθύνη της καθαρά επιστημονικής ενέργειας εκτελέσεως συνταγών σε οικονομικό εταίρο – μη φαρμακοποιό, διότι αυτός ο/η εταίρος, δεν μπορεί να έχει την ευθύνη της εκτελέσεως συνταγών, μη όν εκ του νόμου υπεύθυνος. Εξ άλλου, εάν η γενεσιουργός αιτία της τυχόν «αποζημιώσεως» είναι, η εκτέλεση συνταγών και όχι το «εταιρικό χρέος», τότε από μόνη της η αιτία απορρίπτει την τέροια «αποζημίωση» και συνοδά και την ευθύνη.
2. Ως προς την σύσταση και λειτουργία της Ο. Ε. συμπληρωματικά των ειδικών διατάξεων – ως ανωτέρω – της φαρμακευτικής νομοθεσίας, ισχύουν οι διατάξεις του Ν. 4072/2012 (Μέρος έβδομο – Κεφάλαιο Α΄). Σύμφωνα με το άρθρο 258 παρ. 2 του νόμου αυτού : «2. Ο εταίρος που ενάγεται για εκπλήρωση εταιρικής υποχρέωσης, μπορεί να προβάλλει ενστάσεις που δεν θεμελιώνονται στο πρόσωπο του, μόνον εφόσον θα μπορούσαν να προβληθούν από την εταιρεία». Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να υπάρξει ευθύνη από εκτέλεση συνταγής στο πρόσωπο οικονομικού εταίρου και μάλιστα όταν δεν έχει αποδειχθεί η ευθύνη αυτή μετά από την έκδοση τελεσίδικης δικαστικής αποφάσεως. Άρα, σε περίπτωση ασκήσεως σχετικής αγωγής, δεν θα υφίσταται σύννομη παθητική νομιμοποίηση οικονομικού εταίρου.
[1] ΦΕΚ 31/Α/2-3-2011.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ από το ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΗ πανεπιστημιακό μου σύγγραμμα «Φαρμακευτικό Δίκαιο» Α’ τόμος 2η έκδοση (2021) από τις ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΑΕ.
Μια ενδιαφέρουσα νομολογία του Δικαστηρίου της Ε. Ε. :
Πρόσφατα (1 Okt. 2020), εκδόθηκε από το Δικαστήριο της ΕΕ η απόφαση C-649/18[1]σε ένδικη διαφορά μεταξύ της A, εταιρίας ολλανδικού δικαίου η οποία εκμεταλλεύεται φαρμακείο εγκατεστημένο στις Κάτω Χώρες καθώς και ιστότοπο που απευθύνεται ειδικά σε πελάτες στη Γαλλία, και, αφετέρου, των Daniel B, UD, AFP, B και L οι οποίοι είναι φορείς εκμετάλλευσης φαρμακείων εγκατεστημένων στη Γαλλία φαρμακοποιών, και η οποία έκανε δεκτά μεταξύ άλλων τα εξής : «66. δεδομένης της σημασίας που έχει η σχέση εμπιστοσύνης η οποία πρέπει να επικρατεί μεταξύ ενός επαγγελματία του τομέα της υγείας και του ασθενούς του, η προστασία της αξιοπρέπειας ενός νομοθετικά κατοχυρωμένου επαγγέλματος, την οποία απηχεί επίσης το άρθρο 8, παράγραφος 1, της οδηγίας 2000/31, μπορεί να συνιστά επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος, ο οποίος εμπίπτει στην προστασία της δημόσιας υγείας και είναι ικανός να δικαιολογήσει περιορισμό της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών (πρβλ. απόφαση της 4ης Μαΐου 2017, Vanderborght, C‑339/15, EU:C:2017:335, σκέψεις 67 και 68)», στη σκέψη 67 : «Συναφώς, το Δικαστήριο έχει κρίνει, μεταξύ άλλων, ότι η εντατική χρήση διαφημίσεων ή η επιλογή διαφημιστικών μηνυμάτων με επιθετικό χαρακτήρα είναι ικανές να παραβλάψουν την προστασία της υγείας και να προσβάλουν την αξιοπρέπεια ενός επαγγέλματος του τομέα της υγείας (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 4ης Μαΐου 2017, Vanderborght, C‑339/15, EU:C:2017:335, σκέψη 69)». Και ακόμη στη σκέψη 70 : «Πράγματι, όπως ορθώς υποστηρίζει η Ισπανική Κυβέρνηση, μια τέτοια πρακτική ενέχει τον κίνδυνο να εξομοιωθούν τα φάρμακα με συνήθη καταναλωτικά αγαθά, όπως είναι αυτά με τα οποία αποστέλλονται εν προκειμένω τα διαφημιστικά φυλλάδια στο πλαίσιο της μεθόδου «asilage». Επιπλέον, η ευρεία διανομή διαφημιστικών φυλλαδίων δημιουργεί μια εικόνα περί εμπορικού και κερδοσκοπικού χαρακτήρα του επαγγέλματος του φαρμακοποιού, ικανή να αλλοιώσει τον τρόπο με τον οποίο το κοινό αντιλαμβάνεται το επάγγελμα αυτό», και ακόμη σύμφωνα με την σκέψη 71 : «Όσον αφορά τον αναγκαίο χαρακτήρα μιας απαγόρευσης όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, υπενθυμίζεται ότι η υγεία και η ζωή των ανθρώπων κατέχουν πρωταρχική θέση μεταξύ των αγαθών και των συμφερόντων που προστατεύει η Συνθήκη ΛΕΕ και ότι εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίζουν το επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας που επιθυμούν να εξασφαλίσουν και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να επιτευχθεί το επίπεδο αυτό. Δεδομένου ότι το εν λόγω επίπεδο προστασίας ενδέχεται να ποικίλλει μεταξύ των κρατών μελών, πρέπει να αναγνωρίζεται στα κράτη μέλη περιθώριο εκτίμησης (απόφαση της 18ης Σεπτεμβρίου 2019, VIPA, C‑222/18, EU:C:2019:751, σκέψη 71)».
[1]Βλ. http://curia.europa.eu/juris/document Φάρμακα για ανθρώπινη χρήση χορηγούμενα χωρίς ιατρική συνταγή – Διαδικτυακή πώληση – Διαφήμιση για τον ιστότοπο φαρμακείου – Περιορισμοί – Απαγόρευση έκπτωσης σε περίπτωση παραγγελίας που υπερβαίνει μια ορισμένη ποσότητα και απαγόρευση χρήσης της υπηρεσίας αντιστοίχισης επί πληρωμή – Υποχρέωση συμπλήρωσης ερωτηματολογίου επί θεμάτων υγείας από τον ασθενή πριν από την επικύρωση της πρώτης παραγγελίας του στον ιστότοπο – Προστασία της δημόσιας υγείας – Οδηγία 2000/31/ΕΚ – Ηλεκτρονικό εμπόριο – Άρθρο 2, στοιχείο αʹ – Υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας – Άρθρο 2, στοιχείο ηʹ – Συντονισμένος τομέας – Άρθρο 3 – Αρχή της χώρας καταγωγής – Παρεκκλίσεις – Δικαιολόγηση – Προστασία της δημόσιας υγείας – Προστασία της αξιοπρέπειας του επαγγέλματος του φαρμακοποιού – Πρόληψη της κατάχρησης στην κατανάλωση φαρμάκων. CURIA.EUROPA.EUPage not foundThe page you requested does not exist or has been moved as a result of the restructuring of the Curia site. You can go to our new home page. Please update your bookmarks accordingly.
ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Οι όροι και οι προϋποθέσεις για την ίδρυση και λειτουργία ιατρικών εταιρειών στην Ελλάδα προβλέπονται κυρίως από το Π.Δ 84/2001 («Όροι, προϋποθέσεις, διαδικασία και προδιαγραφές για την ίδρυση και λειτουργία Ιδιωτικών Φορέων Παροχής Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας –Π.Φ.Υ», ΦΕΚ Α’ 70/10.04.2001). Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Π.Δ 84/2001, οι ιατρικές και οδοντιατρικές υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας παρέχονται και από ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ 84/2001 και τελούν υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του αρμόδιου Περιφερειάρχη, του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας και του Υπουργού Υγείας, καθώς και του οικείου Ιατρικού ή Οδοντιατρικού Συλλόγου.
Ιδιωτικοί φορείς που παρέχουν αποκλειστικά υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας είναι οι εξής:
α. ιδιωτικά ιατρεία και οδοντιατρεία / β. ιδιωτικά πολυιατρεία και πολυοδοντιατρεία
γ. ιδιωτικά διαγνωστικά εργαστήρια και / δ. ιδιωτικά εργαστήρια φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης. Η άδεια ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικού φορέα παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ χορηγείται μεταξύ άλλων και σε ιατρικές εταιρείες, με οποιαδήποτε νομική μορφή, που συνιστώνται και λειτουργούν σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και την τήρηση των ειδικών προϋποθέσεων του άρθρου 11 Π.Δ 84/2001, με αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών ΠΦΥ. Η άδεια λειτουργίας χορηγείται μόνο μετά από θετική γνώμη του οικείου Ιατρικού ή Οδοντιατρικού Συλλόγου, που εξετάζει εάν τηρούνται οι διατάξεις του Π.Δ 84/2001, καθώς και οι κανόνες της ιατρικής δεοντολογίας και ιδίως εάν εξασφαλίζεται η υγεία του κοινού.
Γενικά
Οι όροι και οι προϋποθέσεις για την ίδρυση και λειτουργία ιατρικών εταιρειών στην Ελλάδα προβλέπονται κυρίως από το Π.Δ 84/2001 («Όροι, προϋποθέσεις, διαδικασία και προδιαγραφές για την ίδρυση και λειτουργία Ιδιωτικών Φορέων Παροχής Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας –Π.Φ.Υ», ΦΕΚ Α’ 70/10.04.2001). Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Π.Δ 84/2001, οι ιατρικές και οδοντιατρικές υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας παρέχονται και από ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ 84/2001 και τελούν υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του αρμόδιου Περιφερειάρχη, του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας και του Υπουργού Υγείας, καθώς και του οικείου Ιατρικού ή Οδοντιατρικού Συλλόγου.
Ιδιωτικοί φορείς που παρέχουν αποκλειστικά υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας είναι οι εξής:
α. ιδιωτικά ιατρεία και οδοντιατρεία / β. ιδιωτικά πολυιατρεία και πολυοδοντιατρεία / γ. ιδιωτικά διαγνωστικά εργαστήρια και / δ. ιδιωτικά εργαστήρια φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης.
ΣτΕ Ολομέλεια / αποφάσεις : 201-208/2020. Πρόεδρος: κ. Αικ. Σακελλαροπούλου / Εισηγήτριες: κ. Μαρίνα Παπαδοπούλου, κ. Όλγα Παπαδοπούλου
Ρυθμίσεις επαγγέλματος φαρμακοποιού – ΠΔ 64/2018
…. «Tα θεσπιζόμενα στο άρθρο 2 παρ. 5 περίπτωση γ΄ του δ/τος ασυμβίβαστα δεν καταλαμβάνουν πρόσωπα, τα οποία εκμεταλλεύονταν φαρμακεία υπό την ιδιότητα του εταίρου προσωπικής εταιρείας πριν από την έναρξη ισχύος του δ/τος, (γ) ότι οι απαγορεύσεις που προβλέπονται στη διάταξη αυτή δεν αφορούν φαρμακοποιούς οι οποίοι ήδη έχουν ή λαμβάνουν, κατ’ εφαρμογή του νέου κανονιστικού πλαισίου, άδεια ίδρυσης φαρμακείου και λειτουργούν το φαρμακείο με τη μορφή ατομικής επιχείρησης».
A contrario ισχυρισμοί στο σκεπτικό των αποφάσεων του ΣτΕ για τα «ασυμβίβαστα»
Στο σκεπτικό των αποφάσεων του ΣτΕ περιέχονται (για να δικαιολογήσουν την ίδρυση φαρμακείων από ιδιώτες) και οι κατωτέρω σκέψεις :
«Περαιτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι και οι ρυθμίσεις του π. δ/τος 64/2018, που κείνται εντός των ορίων της εξουσιοδότησης, δεν αντίκεινται στο Σύνταγμα. Με τις ρυθμίσεις αυτές διασφαλίζεται, κατά τρόπο συστηματικό και συνεκτικό, ο επιδιωκόμενος από τον νομοθέτη σκοπός, ήτοι η άρση των αδικαιολόγητων εμποδίων στην επιχειρηματική ελευθερία κατά τη χορήγηση άδειας ίδρυσης φαρμακείων και την άσκηση της σχετικής δραστηριότητας, ώστε να ενισχυθεί μεν ο ανταγωνισμός[1], που συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της Χώρας και στην προστασία του καταναλωτικού κοινού, παραλλήλως, όμως, με τη θέσπιση των πρόσφορων και αναγκαίων εγγυήσεων και περιορισμών, να μην διακυβεύεται η συνταγματική υποχρέωση προστασίας της δημόσιας υγείας και, ειδικότερα, η λειτουργία της λιανικής αγοράς των φαρμακευτικών προϊόντων με επιστημονικά κριτήρια και με τους προσήκοντες κανόνες δεοντολογίας. Οι εγγυήσεις αυτές είναι οι εξής : (α) Προβλέπεται παροχή όλων των υπηρεσιών που αφορούν τη διάθεση των φαρμάκων από τον υπεύθυνο για τη λειτουργία του φαρμακείου επιστήμονα φαρμακοποιό και η συνακόλουθη ανάληψη, εκ μέρους του, προσωπικής ευθύνης για τις παρεχόμενες υπηρεσίες, βάσει της νομοθεσίας που διέπει την άσκηση του επαγγέλματός του, ώστε η τροποποίηση του καθεστώτος αδειοδότησης των φαρμακείων να μην υπονομεύσει την ασφαλή και με ποιοτικές εγγυήσεις πρόσβαση του πληθυσμού στα φάρμακα. (β) Καθορίζονται ιδιότητες ασυμβίβαστες με την συμμετοχή προσώπου ως εταίρου σε επιχείρηση εκμεταλλευόμενη φαρμακείο υπό εταιρική μορφή, ώστε να αποτρέπεται η αθέμιτη επίδραση επιχειρηματικών συμφερόντων στη λειτουργία των φαρμακείων.
Επ’ αυτών, προτάσσουμε σχετικούς αντίθετους νομικούς και πραγματικούς ισχυρισμούς, όπως :
1. Μέχρι τις νομοθετικές απόπειρες των κυβερνήσεων του 2018, δεν υπήρχαν αδικαιολόγητα εμπόδια στην επαγγελματική ελευθερία πλην του περιορισμού της εταιρικής μορφής, που επεβλήθη από την εποχή της δικτατορίας του 1967, δηλαδή να ιδρύονται φαρμακεία ως ομόρρυθμες ή ετερόρρυθμες εταιρείες. Τα «εμπόδια» ήταν σύννομα, ιδιαίτερα μετά την είσοδο της χώρας στις ευρωπαϊκές κοινότητες, λόγω της ελευθερίας των κρατών μελών να καθορίζουν τα της δημόσιας υγείας στην επικράτεια τους. 2, Με την «απελευθέρωση» της αδειοδοτήσεως ιδρύσεως φαρμακείων σε ιδιώτες[2], ο ανταγωνισμός δεν ενισχύεται αλλά αντίθετα οδηγείται σε αθέμητο ανταγωνισμό[3], αφού ως προς το φάρμακο που είναι το βασικό προϊόν διακινήσεως από τα φαρμακεία υπάρχουν αγορανομικά ελεγχόμενες τιμές[4] και άρα δεν τίθεται θέμα ανταγωνισμού, ως προς δε τα παραφάρμακα και τα άλλα διακινούμενα από τα φαρμακεία προϊόντα, ο ανταγωνισμός λειτουργούσε στην Ελλάδα χωρίς να χρειαζόμαστε τον ΟΟΣΑ. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονισθεί η δυνατότητα του επιχειρηματία ιδιώτη να δημιουργεί ανταγωνιστικές τάσεις στην αντίστοιχη αγορά. 3. Ο καταναλωτής, ο οποίος δεν απλός καταναλωτής αλλά καταναλωτής-ασθενής, δεν προστατεύεται με την εισροή ιδιωτικών κεφαλαίων στα φαρμακεία, όπως «υπαγορεύει» ο ΟΟΣΑ[5] αλλά από την υπευθυνότητα του επιστήμονα φαρμακοποιού, ο οποίος δεν βασίζεται στην εν μέρει «δοτή» ιδιοκτησία στο φαρμακείο που διευθύνει. 4. Οι «ασυμβίβαστες» με την συμμετοχή προσώπου ως εταίρου σε επιχείρηση εκμεταλλευόμενη φαρμακείο υπό εταιρική μορφή, δεν αποσαφηνίζεται από το σκεπτικό των αποφάσεων της Ολομελείας του ΣτΕ, καθόσον ομιλεί για προσωπικές εταιρείες προ και μετά την δημοσίευση του ΠΔ 64/2018 και όχι π.χ. για τις εταιρείες ΙΚΕ ή μονοπρόσωπη ΙΚΕ. Απλώς αναρωτιέμαι ….
[1] Περιοδικό Νομικός Σύμβουλος, Τεύχος 106 Ιούλιος-Αύγουστος- Σεπτέμβριος 2019 & αναδημοσίευση https://dailypharmanews.gr/site/post/11510/Kathestos-ton-ellinikon-farmakeion-simera / [2] Βλ. Π. Καπώνη : «Φαρμακευτικό Δίκαιο», 4η έκδοση, (εισαγωγή στην 1η έκδοση)σελ. ΧΧ, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2019. / [3] Βλ. σχόλιο (1). / [4] Βλ. Π. Καπώνη : «Φαρμακευτικό Δίκαιο», σελ. 33, εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2019. / [5] Ένας ιδιωτικός συμβουλευτικός οργανισμός : Βλ. νομικό περιοδικό «Συνήγορος», τχ 135/2019, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2019.
Προδημοσίευση από το υπό έκδοση πανεπιστημιακό σύγγραμμα του Πάνου Καπώνη από τις «Επιστημονικές Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΑΕ»
5 Φεβρουαρίου 2021 / γράφει ο Χαράλαμπος Πετρόχειλος
Το DailyPharmaNews προδημοσιεύει το κεφάλαιο που αφορά τη νομοθεσία για τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ από το υπό έκδοση, από τον εκδοτικό οίκο «Επιστημονικές Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΑΕ» επιστημονικό σύγγραμμα του Πάνου Καπώνη με τίτλο «Φαρμακευτικό Δίκαιο» (φαρμακοποιοί-φαρμακεία-όργανα διοικήσεως), 2η έκδοση 2021.
- Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο ο κ. Καπώνης αναφέρεται στη νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία των κρατικών φαρμακείων εκφράζοντας τη φαρμακοκεντρική άποψή του γι’ αυτήν, επισημαίνοντας παράλληλα θέσεις που υποστήριξε σε σχετικά πρόσφατο Φαρμακευτικό Συνέδριο.
- Σύμφωνα με σχετική εισήγηση του συγγραφέα στο 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο[3] τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ θα έπρεπε να καταργηθούν, όταν στην χώρα τα 11.000 ιδιωτικά φαρμακεία – που υπάρχουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδος – έχουν την δυνατότητα να παρέχουν με ασφάλεια φαρμακευτική περίθαλψη, ακόμα και των λεγόμενων Φαρμάκων Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ), όπως ορθολογικά αποφάσισε σχετικά πρόσφατα η Ελληνική Κυβέρνηση με τον νόμο 4655/2020 άρθρο 4.[4] Μάλιστα, η ηγεσία[5] του ΕΟΠΥΥ διαφήμισε την αύξηση των κρατικών φαρμακείων και στέρησε από τα «ανοικτά στο κοινό» φαρμακεία[6] τη χορήγηση σκευασμάτων άνω των 1.000,000 ευρώ παρά τις διαμαρτυρίες του Π.Φ.Σ.[7]αντί να τα ενισχύσει. Αντίθετα, στην Κύπρο, όπως ανακοίνωσε το Κυπριακό Υπουργείο Υγείας, από την 2α Σεπτεμβρίου 2019, τα 28 από τα 43 φαρμακεία του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥΠΥ) έκλεισαν.[8] Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στην Κυπριακή Δημοκρατία, σε περίπτωση που ανοίξει ιδιωτικό φαρμακείο σε περιοχή όπου λειτουργεί ένα από τα κρατικά φαρμακεία, το κρατικό φαρμακείο θα τερματίζει τη λειτουργία του, αφού και οι εξωνοσοκομειακοί ασθενείς της περιοχής αυτής θα εξυπηρετούνται από τον ιδιωτικό τομέα. Σήμερα τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ στην Ελλάδα ανέρχονται σε τριάντα τέσσερα.[9]
- Περαιτέρω, με τον Ν. 4238/2014 (ΦΕΚ 38/Α/17-2-2014) επετράπη να ιδρύουν φαρμακεία στην Ελλάδα (ημι-κρατικά) οι Φορείς Ασφαλίσεως κλάδων υγείας που δεν έχουν ενταχθεί στον ΕΟΠΥΥ και λειτουργούν με την μορφή μη κερδοσκοπικών ΝΠΙΔ. Η ίδρυση και λειτουργία τους διέπεται από τους ίδιους κανόνες που ισχύουν για τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ.
- Η σχετική με τον ΕΟΠΥΥ νομοθεσία, ενδεικτικά είναι η εξής : Ν. 4600/2019, ΥΑ ΕΑΛΕ/ΓΠ 46157/2018, ΥΑ Δ3(α)/οικ 63585/2018 (claw back), YA ΕΑΛΕ/ΓΠ330452/2018 (rebate), ΥΑ Γ5(α)/οικ43125/2017, Ν. 4472/2017, ΥΑ Γ3γ/35539/2016, ΥΑ Γ5/οικ13547/2016, ΥΑ Γ5/οικ12007/2016, ΥΑ ΓΔΟΥ/2314/2015, ΥΑ Γ5/63587/2015, ΥΑ Γ3γ/οικ42429/2015, ΥΑ οικΓ5/63587/2015, ΥΑ ΓΔΟΥ/2314/2015, ΥΑ Υ9/οικ70522/2014, ΥΑ ΔΥΓ3/ΓΠοικ70519/2014, ΥΑ Υ9/οικ38071/2014, Ν. 4238/2014, ΠΔ 108/1993, ΥΑ Υ9/οικ76818/2013, ΥΑ Υ9/οικ77307/2013, Ν. 4208/2013, Ν. 4213/2013, ΥΑ Υ9/οικ76818/2013, Ν. 4093/2012, Ν. 4038/2012, ΥΑ ΔΥΓ3(α)/οικ3222/2012, ΥΑ ΕΜΠ5/2012, ΥΑ ΔΥΓ3α/οικΓΥ/148/2012, ΥΑ 110034/2012, ΥΑ ΕΜΠ5/2012, ΥΑ ΔΥΓ3(α)/οικΓΥ150/2012, ΥΑ ΔΥΓ3(α)/οικΓΥ/148/2012, ΥΑ ΔΥΓ3(α)/οικΓΥ149, ΓΥ24α, 151, 154 & 155/2012, Ν. 3996/2011 (ΥΠΕΔΥΦΚΑ), Ν. 3918/2011 (ίδρυση).
ΝΕΟΣ ΕΝΙΑΙΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΧΩΝ ΥΓΕΙΑΣ (Ε.Κ.Π.Υ.)
210. Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 4898/Β/1-11-2018) δημοσιεύτηκε η απόφαση ΕΑΛΕ/ΓΠ80157 «Τροποποίηση και αντικατάσταση της με αριθμ. πρωτ. ΕΑΛΕ/Γ.Π. 46846/19-06-2018 (Β΄ 2315) κοινής υπουργικής απόφασης, με περιεχόμενο «Ενιαίος Κανονισμός Παροχών Υγείας (ΕΚΠΥ) του Εθνικού Οργανισμού Παροχών Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ)», σύμφωνα με τις διατάξεις των ν. 3918/2011 (Α’ 31), «Διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας και άλλες διατάξεις», και ιδίως το άρθρο 30, όπως ισχύει και του ν. 4238/2014 (Α’ 38), «Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.), αλλαγή σκοπού ΕΟΠΥΥ και λοιπές διατάξεις», όπως ισχύει. Κατά το άρθρο 1, όπου περιγράφεται ο σκοπός : «Ο Εθνικός Οργανισμός Παροχών Υπηρεσιών Υγείας, εφεξής ΕΟΠΥΥ ή Οργανισμός, ως αγοραστής υπηρεσιών υγείας κατά το ν. 4238/2014 (Α’ 38), με τον παρόντα Ενιαίο Κανονισμό Παροχών Υγείας, εφεξής ΕΚΠΥ ή Κανονισμός, επιδιώκει να εξασφαλίζει ισότιμη πρόσβαση όλων των δικαιούχων του ΕΟΠΥΥ, όπως αυτοί προσδιορίζονται στο άρθρο 3 του παρόντος, σε υπηρεσίες υγείας που αποσκοπούν στην πρόληψη, στη διατήρηση, στην προαγωγή, στη βελτίωση και στην αποκατάσταση της υγείας τους. Ειδικότερα, με τον παρόντα Κανονισμό καθορίζονται οι παροχές υγείας σε είδος, η έκταση, το ύψος, ο τρόπος και η διαδικασία χορήγησης τους και προσδιορίζονται οι δικαιούχοι των παροχών αυτών, καθώς και ο τρόπος αποζημίωσης της σχετικής δαπάνης».
[1] Βλ. Π. Καπώνης «Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο», σελ. 417, Αθήνα 2019. / [2] Βλ. απόφαση ΔΕΚ C-150/2000 Επιτροπή κατά Δημοκρατίας της Αυστρίας. / [3] Το 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις 16 & 17 Νοεμβρίου 2019 στον Βόλο και πιο συγκεκριμένα στο ξενοδοχείο «Valis» της Αγριάς. Θέμα εισηγήσεως Π. Καπώνη, «Καθεστώς ελληνικών φαρμακείων σήμερα». / [4] Όπως τροποποίησε το άρθρο 22 ν. 4213/2013. / [5] Πριν την παραίτηση του προέδρου του ΕΟΠΥΥ τον Οκτώβριο 2018, ο οποίος παρείχε αμέσως μετά τις υπηρεσίες του στον ιδιωτικό τομέα υγείας. / [6] Βλ. απόφαση ΔΕΚ C-150/2000 Επιτροπή κατά Δημοκρατίας της Αυστρίας. / [7] Βλ. εφημερίδα «Καθημερινή», ρεπορτάζ 11-07-2018. / [8] Βλ. εφημερίδα «Καθημερινή», ρεπορτάζ 11-07-2018. / [9] Φαρμακεία ΕΟΠΥΥ : Μαρούσι Αττικής (κεντρικό), Αγίου Νικολάου Κρήτης, Αθηνών 1, Αθηνών 2, Αθηνών 3 (Αμπελοκήπων), Αχαΐας Πάτρα, Βόλου, Έβρου, Ευβοίας, Ευόσμου, Πύργου Ηλείας, Ηρακλείου Κρήτης, Ιωαννίνων, Καβάλας, Καλλιθέας Αθηνών, Καματερού Αττικής, Κατερίνης, Θεσσαλονίκης (κέντρο), Κερκύρας, Κομοτηνής, Λαμίας, Λάρισας, Καλαμάτας, Μυτιλήνης, Νέας Ιωνίας Αττικής, Πειραιά, Περιστερίου Αττικής, Πρεβέζης, Αγ. Ιωάννου Ρέντη Αττικής, Ρόδου, Σερρών, Θεσσαλονίκης (Τούμπα), Τριπόλεως, Χανίων Κρήτης (https://www.eopyy.gov.gr/PharmacyList) .
Το Ελληνικό Φαρμακείο μπορεί και είναι ικανό, με την πρωταρχική του αποστολή, να παρέχει την ποιοτική και ασφαλή διάθεση του φαρμάκου και παράλληλα την μεγιστοποίηση της απόδοσης της φαρμακευτικής αγωγής και των φαρμακευτικών υπηρεσιών με την διασφάλιση της ορθής χρήσεως των φαρμάκων εκ μέρους των ασθενών-καταναλωτών και την συμμόρφωση τους στην πρόληψη αλληλεπιδράσεων. Σε όλο τον κόσμο πλέον, οι φαρμακοποιοί βρίσκονται στην διαδικασία να υλοποιήσουν μεθόδους και υπηρεσίες, οι οποίες με επιστημονική τεκμηρίωση θα συμβάλλουν στην προάσπιση της Δημόσιας Υγείας. Όμως υπάρχουν διάφορα εμπόδια που δεν επιτρέπουν στο Ελληνικό Φαρμακείο να ασκήσει με συνέπεια πλήρως τον ρόλο του ως μέρος του πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας. Ένα από τα βασικά εμπόδια είναι, η ίδρυση και η λειτουργία των κρατικών φαρμακείων, παλαιότερα π.χ. του ΙΚΑ, του ΟΣΕ και διαφόρων άλλων κρατικών φορέων, όπως και των στρατιωτικών φαρμακείων, τα οποία όμως αποτελούν μια ιδιαίτερη και ιδιάζουσα περίπτωση. Μάλιστα, με την απόφαση Φ. 700/95/82967/Σ.415/31-7-2012 όπως αυτή τροποποιήθηκε το έτος 2015, καθορίστηκε ποσοστό μείωσης των τιμών φαρμάκων και λοιπών φαρμακευτικών προϊόντων που διατίθενται από τα Στρατιωτικά Φαρμακεία και τα υποκαταστήματά τους.[1] Εκείνα τα φαρμακεία που σήμερα παρέχουν φαρμακευτική περίθαλψη στον ασφαλισμένο Έλληνα, είναι τα φαρμακεία του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. ο οποίος προήλθε από συνένωση των Κλάδων Υγείας των ασφαλιστικών Ταμείων, ήτοι από την 1η Ιανουαρίου 2012 : του ΙΚΑ(Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων), του ΟΓΑ (Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων), του ΟΑΕΕ (Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών), ΟΠΑΔ (Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου), ΤΥΔΚΥ (Ταμείο Υπαλλήλων Δήμων και Κοινοτήτων), και 1η Απριλίου 2012 του Ν.Α.Τ., του ΤΑΥΤΕΚΩ, από την 1η Μαΐου 2012, ΕΤΑΑ, από την 1η Νοεμβρίου 2012, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, από την 1η Δεκεμβρίου 2012 και το ΛΙΜΕΝΙΚΟ από τον Μάιο 2013 με ένταξη στον ΟΠΑΔ.
- Ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίουτο οποίο αποτελεί αγοραστή υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα. Ο Οργανισμός συστάθηκε με τον νόμο 3918/2011 και ξεκίνησε τη λειτουργία του την 1η Ιανουαρίου 2012, αρχικά υπό την εποπτεία των Υπουργείων Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης με σκοπό την παροχή υπηρεσιών υγείας από έναν ενιαίο εθνικό φορέα. Στη συνέχεια, τέθηκε αποκλειστικά υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας.
- Κατά το έτος 2017 λειτουργούσαν 29 φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ σε όλη τη χώρα. Στις περιοχές της χώρας, όπου δεν είχαν συσταθεί φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, οι ασφαλισμένοι προμηθεύονται τα φάρμακα του καταλόγου υψηλού κόστους σοβαρών παθήσεων (Ν. 3816/2010) από τις κατά τόπους μονάδες υγείας του ΕΟΠΥΥ, μετά από παραγγελία. Με βάση την απόφαση ΦΕΚ 64/Β΄/16-01-2014, ο κατάλογος των φαρμάκων του Ν. 3816/2010 χωρίζεται σε δύο επιμέρους παραρτήματα: Το πρώτο αφορά φαρμακευτικά σκευάσματα με ένδειξη για νοσοκομειακή χρήση μόνο και το δεύτερο αφορά σε σκευάσματα των οποίων η χρήση δύναται να ξεκινήσει στο νοσοκομείο και να συνεχιστεί εκτός νοσοκομείου. Ο ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία προμηθεύονται τα προϊόντα του πρώτου παραρτήματος σε νοσοκομειακή τιμή απομειούμενη κατά 5% και των αντίστοιχων rebates, ενώ για τα φάρμακα του δεύτερου παραρτήματος ακολουθείται ο τρόπος τιμολόγησης που ισχύει βάσει αγορανομικών διατάξεων που έχουν αποφασιστεί από το Υπουργείο Υγείας. Μέχρι το 2015, η πλειονότητα των φαρμάκων υψηλού κόστους σοβαρών παθήσεων (Ν .3816/2010) παρεχόταν από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ και τα φαρμακεία των νοσοκομείων. Από τον Ιανουάριο του 2016, βάσει της νέας νομοθετικής ρύθμισης για το νοσοκομειακό clawback (Ν. 4354/16-12- 2015, Κεφάλαιο Δ, άρθρο 41), όλα τα φάρμακα υψηλού κόστους σοβαρών παθήσεων που η χρήση τους είναι αμιγώς νοσοκομειακή (Παράρτημα 1Α) χορηγούνται αποκλειστικά και μόνο από τα φαρμακεία των δημόσιων νοσοκομείων. Τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ χορηγούν αποκλειστικά τα φάρμακα υψηλού κόστους που ανήκουν στο Παράρτημα 1Β. Στα πρώτα στάδια λειτουργίας του ΕΟΠΥΥ υπήρξαν προβλήματα λόγω προχειρότητας σχεδιασμού, πλήρους έλλειψης οργάνωσης, υποδομών και μηχανογράφησης και η έναρξη λειτουργίας του αναβλήθηκε για τις αρχές Ιανουαρίου του 2012. Τα προβλήματα όμως λειτουργίας του ΕΟΠΠΥ συνεχίστηκαν και το έτος 2012. Μάλιστα, το Ελληνικό Δημόσιο, με τον ν. 4038/2012 άρθρο 34, ανέλαβε την υποχρέωση να χρηματοδοτήσει τον ΕΟΠΥΥ μέχρι ένα δισεκατομμύρια ευρώ για να καλυφθεί μέρος των οφειλών του οργανισμού προς τα φαρμακεία, έπειτα από έκπτωση (!) 3,5% επί της αξίας των χορηγηθέντων φαρμάκων και μάλιστα με παραίτηση των δικαιούχων από τόκους και όποια άλλη αξίωση εναντίον του ΕΟΠΥΥ. (!!) Κατά τα άλλα δεν μπορεί να γίνει κατανοητή η εμμονή υπάρξεως των κρατικών φαρμακείων σε μια «ελεύθερη» οικονομία, όπως θέλει να παρουσιάζεται η οικονομία στην Ελλάδα.[2]
5ο ΠΑΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ.
Ο νομικός σύμβουλος της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος Πάνος Καπώνης υπογράμμισε ότι υπάρχουν αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες έπρεπε να γίνουν σεβαστές από τα κράτη μέλη για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των φαρμακοποιών. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις, σύμφωνα με τον κ. Καπώνη υπέπεσαν σε νομικό ατόπημα, καθώς δεν σεβάστηκαν τη συνθήκη λειτουργίας της Ε.Ε. που έχει συγκεκριμένες διατάξεις αναφορικά με το πώς πρέπει να λειτουργεί η δημόσια υγεία στις χώρες μέλη. Ο κ. Καπώνης υποστήριξε ότι τα νομοθετήματα που ελήφθησαν από το 2010 -2019 είναι αντισυνταγματικά, ενώ κανένας δεν επέβαλε στις κυβερνήσεις να εκδώσουν αυτούς τους νόμους.
«Ο ΟΟΣΑ για παράδειγμα είναι ένας οργανισμός που έχει συμβουλευτικό ρόλο, χωρίς να είναι υποχρεωμένες οι κυβερνήσεις των χωρών μελών της Ε.Ε. να νομοθετήσουν επειδή το πρότεινε ο παραπάνω οργανισμός» σημείωσε.
Ο νομικός διατύπωσε ορισμένες προτάσεις αναφορικά με την καλύτερη λειτουργία των φαρμακείων, που έχουν να κάνουν με το ωράριο των φαρμακείων, την εισαγωγή αμοιβής για τη διανυκτέρευση και τις εφημερίες των φαρμακοποιών, να επιτραπεί η λειτουργία φαρμακείων με τη μορφή του αστικού συνεταιρισμού κ.ά.
Τo καθεστώς των ελληνικών φαρμακείων 2010-2019, Πάνος Καπώνης
Follow My Blog
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ των ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ στον ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΑΘΗΝΩΝ.
Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Την ανάγκη και τη χρησιμότητα πραγματοποίησης μίας ημερίδας για το φαρμακευτικό δίκαιο τόνισε ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών κ. Δημήτρης Βερβεσός σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Δευτέρας 16 Δεκεμβρίου στην αίθουσα εκδηλώσεων «Μιχάλης Επαμ. Ζαφειρόπουλος» του Συλλόγου με αφορμή την παρουσίαση των βιβλίων του Δικηγόρου και Νομικού Συμβούλου της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδας (ΟΣΦΕ) κ. Πάνου Καπώνη «Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο» και «Φαρμακευτικό Δίκαιο – 4η Αναθεωρημένη Έκδοση» από τη Νομική Βιβλιοθήκη. Στο χαιρετισμό που απηύθυνε ο κ. Βερβεσός σημείωσε ότι το φαρμακευτικό δίκαιο είναι ένα δίκαιο το οποίο απασχολεί πάρα πολύ μεγάλο τμήμα, πια, της νομικής κοινότητας και της δικηγορίας. «Πάρα πολλοί συνάδελφοι πλέον, ανέφερε, έχουν αρχίσει και ασχολούνται με αυτόν τον τομέα του Δικαίου γιατί είναι ένας τομέας αναπτυσσόμενος και οικονομικά αλλά και έχει δημιουργήσει πάρα πολλά προβλήματα, όχι μόνο στη νομική αλλά όλως οψίμως και στην πολιτική κοινότητα της πατρίδας μας». Για τον πρόεδρο του ΔΣΑ θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμο να γίνει μία ημερίδα για το φαρμακευτικό δίκαιο στην οποία μάλιστα κάλεσε και τον κ. Καπώνη να συμμετάσχει. «Πρέπει να κάνουμε μία ημερίδα για το φαρμακευτικό δίκαιο και με αφορμή την υπόθεση Novartis να εξηγηθούν κάποια πράγματα τα οποία είναι χρήσιμα για να δούμε τελικά ποιο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να κινηθεί η φαρμακοβιομηχανία και τι δυνατότητες είχαν οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις». Η άποψη του κ. Βερβεσού είναι ότι θα ήταν πολύ σημαντικό υπάρξει μία καλύτερη ενημέρωση γι’ αυτά τα ζητήματα όχι μόνο του νομικού κόσμου αλλά και του ελληνικού λαού βλέποντας από τη μια ότι όλο αυτό το τελευταίο χρονικό διάστημα ασχολούνται πάρα πολύ έντονα με το τι έχει συμβεί με την υπόθεση του σκανδάλου Novartis και εκτιμώντας ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που θα απασχολήσει και τα επόμενα χρόνια την πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου. Ο κ. Σ. Μπελώνης, πρόεδρος της ΟΣΦΕ ο οποίος πήρε αμέσως μετά το λόγο μίλησε με θερμά λόγια για τον κ. Καπώνη υπενθυμίζοντας ότι είναι ο άνθρωπος που τη δεκαετία του 1980 έφτιαξε τη νομοθεσία για την ίδρυση και λειτουργία των φαρμακευτικών συνεταιρισμών στη χώρα μας και είπε λίγα λόγια για τον τρόπο νομοθέτησης που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια «με φωτογραφικές διατάξεις του εκάστοτε υπουργού ή της εκάστοτε ηγεσίας που ήταν τόσες πολλές και αντιφατικές ώστε να μην ξέρουμε τι συμβαίνει την άλλη μέρα. Τα χρόνια της κρίσης υπήρξε πλήρης απορρύθμιση και η φαρμακευτική νομοθεσία έφτασε να μοιάζει με κουρελόχαρτο, όπως είπε. Ο Δικηγόρος κ. Αντ. Ρουπακιώτης πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης και πρώην πρόεδρος του ΔΣΑ αναφέρθηκε στη σημασία της προσπάθειας κωδικοποίησης της φαρμακευτικής νομοθεσίας από τον κ. Καπώνη σημειώνοντας πως τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και ο ΟΟΣΑ τονίζουν πως η κωδικοποίηση διευκολύνει στον τρόπο λειτουργίας της διοίκησης, στο τρόπο με τον οποίο ελέγχει η διοίκηση αλλά και στον τρόπο λειτουργίας της δικαιοσύνης. Ο κ. Ρουπακιώτης σημείωσε πως ο κ. Καπώνης από το 2003 μέχρι τώρα έχει συλλέξει πληθώρα νόμων, «νόμων που, μπορεί να μην ήταν προγραμματισμένοι, που μπορεί να ήταν “νυκτερινοί”, της τελευταίας στιγμής- συνηθισμένο φαινόμενο», όπως παρατήρησε, «διατάξεις σαν τις κουρελούδες που περιέχουν τα πάντα και όλα αυτά κατάφερε να τα ανασύρει και να τα κατατάξει ανάλογα με το αντικείμενό τους με σκοπό να κάνει χρηστικά τα βιβλία του». Στη χρησιμότητα και την αξία της συγγραφικής προσπάθειας του κ. Καπώνη αναφέρθηκε και ο κ. Κώστας Δεμέτζος, Καθηγητής Φαρμακευτικής του Εθνικού και Καποστρικού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας. Πριν προχωρήσει στην παρουσίαση που ετοίμασε με αφορμή την εκδήλωση για την πορεία παραγωγής ενός φαρμακευτικού προϊόντος και το πλαίσιο συμφωνίας μέσα από το οποίο διασφαλίζεται ότι αυτό θα φτάσει αποτελεσματικό και ασφαλές στον τελικό καταναλωτή του, ο κ. Δεμέτζος σημείωσε πως τόσο η προηγούμενη όσο και αυτή η έκδοση του βιβλίου του κ. Καπώνη «Φαρμακευτικό Δίκαιο» έχουν συμπεριληφθεί στην ηλεκτρονική υπηρεσία ολοκληρωμένης διαχείρισης συγγραμμάτων «Εύδοξος» μέσα από την οποία οι φοιτητές του 5ου έτους της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών μπορούν να τα προμηθεύονται δωρεάν. Από την πλευρά του ο κ. Καπώνης παίρνοντας τελευταίος το λόγο σημείωσε ότι «κλείνοντας πάνω από 40 χρόνια δικηγορίας μου –έχω την αίσθηση ότι τείνει να ολοκληρωθεί ένας ακόμη κύκλος νομικής προσφοράς στους συναδέλφους μου, την Δικαιοσύνη, τη Δημόσια Διοίκηση, τους ανθρώπους που ασχολούνται με τη Δημόσια Υγεία και ιδίως στους φαρμακοποιούς, αλλά και τους φοιτητές των Φαρμακευτικών Τμημάτων των Πανεπιστημίων Αθηνών, Πατρών και πρόσφατα της Θεσσαλονίκης». Αναφερόμενος δε στο σκοπό της όλης αυτής συγγραφικής του προσπάθειας επικαλέστηκε τα λόγια του πρώην προέδρου του ΔΣΑ κ. Δημήτρη Παξινού ο οποίος είχε γράψει επ’ ευκαιρία της εκδόσεως το 2003 του συγγράμματός του «Επίτομος Φαρμακευτική Νομοθεσία» τα εξής: «Ένα από τα σοβαρά προβλήματα του νομικού κόσμου είναι η πολυνομία που οδηγεί σε αντινομία, οι διάσπαρτες νομοθετικές διατάξεις για το ίδιο αντικείμενο, αφού πολλές φορές με τρόπο πρόχειρο εισάγονται σε άσχετα νομοσχέδια τα οποία γίνονται νόμοι του κράτους. Αποτέλεσμα είναι η πλήρης σύγχυση, η ασάφεια στο ισχύον δίκαιο». Η διαπίστωση αυτή του κ. Παξινού, ανέφερε ο κ. Καπώνης, «δυστυχώς ίσχυσε κατά κόρον τα τελευταία χρόνια. Η λεγόμενη “μνημονιακή περίοδος” όπως την έχω ονομάσει και στον τομέα του φαρμακευτικού δικαίου, υπήρξε για μένα ερέθισμα για την συγγραφή και κωδικοποίηση του “Νέου Φαρμακευτικού Δικαίου” όσον αφορά την αγορά φαρμάκων, τις φαρμακαποθήκες, τους συνεταιρισμούς των φαρμακοποιών, τη διαφήμιση, τις πατέντες φαρμάκων κλπ». Παρατήρησε ακόμη ότι ουσιαστικά δικαιώθηκε στις προβλέψεις του για την πορεία που ακολούθησε η φαρμακευτική νομοθεσία την τελευταία δεκαπενταετία, προβλέψεις που είχαν γίνει μάλιστα πολύ πριν η χώρα μπει στα μνημόνια. Όπως είπε, στην εισαγωγή της 1ης έκδοσης του 2003 είχε αναφερθεί ότι «το πρόβλημα, που τέθηκε τα τελευταία χρόνια, για τη δόμηση μιας σύγχρονης φαρμακευτικής νομοθεσίας, δεν είναι πλέον νομικό ή νομοτεχνικό, δεν εξαρτάται καν από τη βούληση μιας κυβέρνησης ή μιας συγκεκριμένης επαγγελματικής ομάδας, ούτε εμπεριέχει επιστημονικές ή επαγγελματικές εξασφαλίσεις. Έχει να κάνει με την υπό διαμόρφωση ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά και τις υπαγορεύσεις των νέων κανόνων της Παγκόσμιας Αγοράς και με τον βαθμό “αντίστασης”, όσον αφορά στη δημιουργία νέων νομικών κανόνων, απαλλαγμένων από την άλωση ενός αχαλίνωτου αθέμιτου παγκόσμιου ανταγωνισμού, που στον τομέα του φαρμάκου, όλο και περισσότερο προσπαθεί να εξαφανίσει αρχές που βασίζονται στην επιστήμη, την κοινωνική ηθική, την διατήρηση ενός σύγχρονου και πανευρωπαϊκού μεν αλλά υγιούς προσώπου μια κοινωνίας, που θα πρέπει να λειτουργεί κάτω από έναν πολιτισμό με ανθρώπινο πρόσωπο». Παρατήρησε λοιπόν ο κ. Καπώνης ότι η αναφορά αυτή «δυστυχώς προέβλεψε τα μετέπειτα νομοθετικά γεγονότα που επακολούθησαν στην Ελλάδα και τα οποία ακολουθώντας τις υποδείξεις του ΟΟΣΑ, δημιούργησαν νομικές, πολιτικές και οικονομικές αναταράξεις, όχι προς την κατεύθυνση της προστασίας της Δημόσιας Υγείας, αλλά μιας άλλης αντιλήψεως για το φάρμακο». Κάνοντας μία αναφορά στις δυσκολίες που υπήρξαν σε αυτήν την πολύχρονη προσπάθεια κωδικοποίησης της φαρμακευτικής νομοθεσίας ο κ. Καπώνης έκλεισε την ομιλία του προαναγγέλλοντας ότι η όλη σειρά θα ολοκληρωθεί το 2020 με την 5η έκδοση του «Φαρμακευτικού Δικαίου» που θα αφορά το επάγγελμα των φαρμακοποιών, τα φαρμακεία και τις ενώσεις τους.-
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 31ης Μαΐου 2005 (*) CURIA – Αρχική σελίδα – Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (europa.eu)
«Παραδεκτό – Έννοια του εθνικού δικαστηρίου – Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσεως – Άρνηση εφοδιασμού των χονδρεμπόρων με φαρμακευτικά προϊόντα – Παράλληλο εμπόριο» Στην υπόθεση C-53/03, με αντικείμενο αίτηση εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 234 ΕΚ, που υπέβαλε η Επιτροπή Ανταγωνισμού (Ελλάδα) με απόφαση της 22ας Ιανουαρίου 2003, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 5 Φεβρουαρίου 2003, στο πλαίσιο της δίκης. Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Αιτωλίας & Ακαρνανίας (ΣΥΦΑΙΤ) κ.λπ., / Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων, / Interfarm – A. Aγγελάκου & Σία OE κ.λπ., / K. Π. Mαρινόπουλος Ανώνυμος Εταιρία εμπορίας και διανομής φαρμακευτικών προϊόντων κ.λπ. >>> κατά GlaxoSmithKline plc, / GlaxoSmithKline AEΒE, πρώην Glaxowellcome AEΒE,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τμήμα μείζονος συνθέσεως), συγκείμενο από τους Β. Σκουρή, Πρόεδρο, P. Jann, C. W. A. Timmermans, A. Rosas και R. Silva de Lapuerta, προέδρους τμήματος, C. Gulmann (εισηγητή), R. Schintgen, N. Colneric και S. von Bahr, δικαστές, γενικός εισαγγελέας: F. G. Jacobs – γραμματέας: L. Hewlett, κύρια υπάλληλος διοικήσεως, έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 18ης Μαΐου 2004, λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν : – οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Αιτωλίας & Ακαρνανίας (ΣΥΦΑΙΤ) κ.λπ., εκπροσωπούμενες από τους Π. Kαπώνη και Σ. Ορφανουδάκη, δικηγόρους,
Δικηγορικό Γραφείο Πάνου Καπώνη 
